وبلاگ

فرضیه‌های فرعی

فرضیه ‏های فرعی در این تحقیق به شرح زیر می­باشند:

۱- بین بهره‌گیری از شبکه های اجتماعی علمی و پژوهشی مجازی و عملکرد آموزشی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی رابطه وجود دارد.

۲- بین بهره‌گیری از شبکه های اجتماعی علمی و پژوهشی مجازی و عملکرد پژوهشی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی رابطه وجود دارد.

۳- بین بهره‌گیری از شبکه های اجتماعی علمی و پژوهشی مجازی و عملکرد خدماتی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی رابطه وجود دارد.

اهداف اساسی تحقیق

هدف کلی

هدف اصلی در این تحقیق افزایش عملکرد اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی در فعالیت‌های علمی و پژوهشی می‌باشد.

اهداف فرعی

اهداف فرعی در این تحقیق عبارتند از:

۱- تبیین تأثیر استفاده از شبکه های اجتماعی علمی و پژوهشی مجازی بر عملکرد اعضای‌هیئت علمی دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی

۲- شناسایی و معرفی شبکه های اجتماعی علمی و پژوهشی مجازی

۳- شناسایی مزایای استفاده از شبکه های اجتماعی علمی و پژوهشی برای پژوهشگران

۴- شناسایی پر کاربردترین شبکه های اجتماعی علمی و پژوهشی مجازی در میان اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی

۵- شناسایی دیگر ابزار رسانه های اجتماعی مورد استفاده اساتید دانشگاه‌ها و پژوهشگران

قلمرو تحقیق

قلمرو مکانی تحقیق

قلمرو مکانی این تحقیق دانشگاه تهران و دانشگاه علم و فرهنگ می‌باشد.

قلمرو زمانی تحقیق

قلمرو زمانی این تحقیق، سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۳ در نظر گرفته شده‌است.

قلمرو موضوعی تحقیق

عملکرد اعضای هیئت علمی از موضوعات مهم در حوزه «منابع انسانی» و «شبکه‏های اجتماعی» قلمرو موضوعی پژوهش می‏ باشد.

جامعه و نمونه آماری

جامعه و نمونه آماری در این تحقیق به شرح زیر می­باشند:

جامعه آماری

بر اساس مطالب عنوان شده در عنوان تحقیق، بیان مسئله، اهداف و فرضیه‌ها، جامعه آماری این تحقیق اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران و دانشگاه علم و فرهنگ می‌باشد که تعداد آن‌ ها مجموعاَ ۱۶۸۵ نفر است که ۶۸ نفر از دانشگاه علم و فرهنگ و ۱۶۱۷ نفر از دانشگاه تهران می‌باشند. دانشگاه تهران به دلیل تنوع و بزرگی در جامعه آماری و وجود چندین دانشکده در زمینه‌های مختلف و در نتیجه تنوع در اعضای هیئت علمی به عنوان دانشگاه دولتی انتخاب شده است. همچنین دانشگاه علم و فرهنگ به دلیل سهولت دسترسی به اعضای هیئت علمی و تنوع دانشکده و نیز شاخص بودن دانشگاه در میان دانشگاه‌های غیرانتفاعی انتخاب گردید.

نمونه آماری

برای گرد‌آوری اطلاعات از روش نمونه‌گیری هدفمند و جامعه در دسترس استفاده شده‌است و حجم نمونه با بهره گرفتن از فرمول کوکران ۳۱۳ نفر تعیین گردید که از این مقدار ۵۰ نفر از دانشگاه علم و فرهنگ و ۲۶۳ نفر از دانشگاه تهران می‌باشند. همچنین دانشکده‌های انتخاب شونده از دانشگاه تهران با دانشکده‌های دانشگاه علم و فرهنگ سازگاری دارند.

شیوه ها و ابزار گردآوری اطلاعات

شیوه ها و ابزار گردآوری اطلاعات عبارتند از:

الف)کتابخانه‌ای: برای گردآوری اطلاعات کتابخانه ای از ابزار فیش‌برداری استفاده شده است.

ب)می‌دانی: برای گردآوری اطلاعات می‌دانی از ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است.

روش انجام تحقیق

تحقیق حاضر بر اساس هدف کاربردی و بر اساس طرح تحقیق توصیفی و از نظر کنترل شرایط پژوهش یک بررسی پیمایشی است.

شیوه های تجزیه و تحلیل اطلاعات

در این تحقیق، برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون­های زیر استفاده شده‌است:

۱٫ آزمون کلموگروف-اسمیرنوف جهت بررسی نرمال بودن داده ­ها

۲٫ آزمون همبستگی پیرسون برای بررسی فرضیه ­های پژوهش

۳٫ آزمون t گروه ­های مستقل

۴٫ آنالیز واریانس یک طرفه

۵٫آزمون تعقیبی دانکن

۶٫ آزمون فریدمن

تحلیل داده ها با بهره گرفتن از نرم‌افزار آماری SPSS صورت گرفته‌است.

محدودیت‌های انجام تحقیق

محدودیت­های تحقیق به شرح زیر می­باشند:

– کمبود منابع فارسی

– محدودیت‌های دسترسی به منابع علمی

– کمبود کار مشابه در زمینه تحقیق

– محدودیت‌های توزیع پرسشنامه

تعریف واژه های کلیدی

شبکه اجتماعی مجازی (تعریف نظری): شبکه های اجتماعی مجازی سرویس‌های تحت وبی هستند که به کاربران خود اجازه می‌دهند که: (الف) در یک سیستم بسته پروفایل‌های عمومی یا نیمه عمومی بسازند (ب) لیستی از دیگر کاربران عضو شبکه را در اختیار داشته باشند و (ج) لیست ارتباطات خود و دیگران را درون این سیستم ببینند (بوید و الیسون، ۲۰۰۷).

شبکه اجتماعی مجازی (تعریف عملیاتی): در تحقیق حاضر منظور از شبکه های اجتماعی، وب‌سایت‌هایی است که کاربران با عضویت در آن‌ ها می‌توانند با ساختن پروفایل شخصی خود با افراد دیگر در ارتباط باشند و اطلاعات، تصاویر، فیلم‌ها، نرم‌افزارها و… را در حوزه علاقمندی خود به اشتراک بگذارند.

شبکه اجتماعی علمی و پژوهشی (تعریف نظری): در حوزه آموزش، شبکه های اجتماعی امکان برقراری ارتباط دو طرفه بین دانشجویان، فارغ التحصیلان، اساتید، معلمان و مدیران در داخل و خارج از مؤسسه‌ فعلی خود را با اهداف علمی و پژوهشی فراهم می‌کنند (میلز، ۲۰۱۱).

شبکه اجتماعی علمی و پژوهشی (تعریف عملیاتی): در تحقیق حاضر منظور از شبکه های اجتماعی علمی و پژوهشی وب‌سایت‌هایی است که محققین، دانشجویان، اساتید و دیگر افراد علاقمند به پژوهش با عضویت در آن‌ ها از امکانات این قبیل سایت‌ها مانند به اشتراک‌گذاری نتایج تحقیقات خود، مطلع شدن از فعالیت‌های علمی دیگر افراد در زمینه پژوهش خود و تبادل اطلاعات استفاده می‌کنند.

فناوری وب.۲ (تعریف نظری): فناوری وب.۲ به تکنولوژی‌هایی گفته می‌شود که کاربر محور، قابل تغییر، مشارکتی، تعاملی و بر اساس به اشتراک‌گذاری دانش در ساخت محتوای وب هستند (گو و ویدن وولف،۲۰۱۱).

فناوری وب.۲ (تعریف عملیاتی): در تحقیق حاضر وب.۲ به معنای یک پلت‌فرم^[۴] است که به موجب آن محتوا و برنامه های کاربردی توسط افراد خاص تولید و منتشر نمی‌شوند، بلکه به طور مداوم توسط همه کاربران و به طور مشارکتی اصلاح می‌شوند.

رسانه اجتماعی (تعریف نظری): رسانه های اجتماعی گروهی از برنامه های کاربردی مبتنی بر اینترنت هستند که با اتکا به بنیان‌های فناورانه وب.۲ امکان ایجاد و تبادل محتوای تولید شده به وسیله کاربران را می‌دهند (کاپلان و هانلین، ۲۰۱۰).

رسانه‌اجتماعی (تعریف عملیاتی): در تحقیق حاضر منظور از رسانه های اجتماعی دسته‌ای از انواع رسانه‌هاست که شامل بلاگ‌ها، ویکی‌ها، پادکست‌ها^[۵]، انجمن‌های گفتگو، اجتماعات محتوایی و میکروبلاگ‌ها^[۶] می‌باشد که امکان برقراری ارتباط بین اعضای خود را با اهداف متفاوت فراهم می‌کنند.

عملکرد (تعریف نظری): به نحوه انجام وظایف و مسئولیت‌های محول شده که در بر گیرنده فرایند و نتیجه امور است اطلاق می‌شود (عزتی،۱۳۹۱).

متغیرها

مقدار ADF

مقدار بحرانی

مقدار مک کینونMCV

مانایی(ایستایی)

خصوصی سازی

۵۷/۲-

۱۶۳/۰

۴۹/۳-

ندارد

درآمد

۷۶/۲-

۲۴۲/۰

۵۸/۳-

ندارد

هزینه

۸۲/۱-

۲۴۱/۰

۸۷/۲-

ندارد

سود یا زیان

۴۹/۲-

۲۸۴/۰

۴۶/۴-

ندارد

ضزیب اشغال تخت

۳۴/۲-

۱۴۹/۰

۱۸/۳-

ندارد

تخت فعال

۱۵/۳-

۲۱۱/۰

۷۱/۴-

ندارد

تعداد بیماران

۰۱/۳-

۱۴۲/۰

۷۱/۳-

ندارد

درصد خطا

۴۳/۲-

۱۸۹/۰

۶۵/۳-

ندارد

میزان شکایات

۷۵/۱-

۱۴۷/۰

۸۶/۲-

ندارد

رضایت شخصی

۳۹/۲-

۲۵۱/۰

۸۴/۴-

ندارد

تعداد پرسنل

۱۷/۳-

۱۷۶/۰

۶۷/۴-

ندارد

در بحث هم انباشتگی (همگرایی) در پی بررسی ارتباط بلندمدت بین پسماندهای متغیرهای به کار رفته در مدل هستیم. زمانی که متغیرهای مورد استفاده در رگرسیون از نوع سری زمانی بوده و ایستا ( ساکن) نباشند پدیده ای به نام رگرسیون کاذب به وجود می‌آید ولی اگر تمام متغیرهای به کار رفته در مدل رگرسیونی باهم( جمعا) ایستا شوند یعنی باقیمانده های حاصل از مدل ایستا باشند آن گاه پدیده هم انباشتگی یا هم جمعی به وجود می‌آید. از این رو این کلمه ( هم انباشتگی) به مرور کاربرد خود را در سری های زمانی نیز به دست آورد و هر سری زمانی که ایستا باشد را هم انباشته می گوییم. بر اساس جدول ۴-۳ چون مقدار آماره ADF حتی در سطح ۱۰ /۰ از مقدار مک‌کینون کوچکتر است، می توان گفت که متغیرهای مورد بررسی هم انباشته نیستند، به عبارت دیگر نتایج آزمون دیکی فولر گسترش یافته بر روی پسماندها (آزمون هم انباشتگی) نشان می‌دهد که متغیرهای مورد بررسی هم انباشته نیستند.

۴-۳-۱- آزمون خود همبستگی

خود همبستگی، همبستگی متقابل یک متغیر با خودش است. عدم وجود خودهمبستگی یکی از فروض کلاسیک می‌باشد که در اقتصاد سنجی برای سهولت در محاسبات آن را در نظر می گیریم؛ به منظور بررسی خود همبستگی از آزمون بریوش- گادفری در کنار آزمون دوربین واتسون استفاده شد. نتایج حاصل از این آزمون در جدول ۴-۴ نمایش داده شده است. عدم وجود خودهمبستگی یکی از فروض کلاسیک است که برای بررسی وجود یا عدم وجود خودهمبستگی از آزمون بریوش– گادفری استفاده می شود. فرضیه H₀ مدعی است که مشکل خودهمبستگی وجود ندارد. با توجه به نتیجه به دست آمده چون مقدار P-value آماره F از ۰۵/۰ بیشتر است، ‌بنابرین‏ فرضیه H₀ پذیرفته می شود و می توان گفت که در رگرسیون، مشکل خودهمبستگی وجود ندارد.

جدول ۴-۴- آزمون بریوش – گادفری

آمارهF

۸۷۳۶۱/۰

احتمال

۶۳۴۷۶۱۱/۰

R مربع

۵۴۷۶۴/۰

احتمال

۵۴۱۸۷۵۳/۰

۴-۳-۲- آزمون چاو

از آن جا که پژوهش حاضر در صدد بررسی رابطه ی متغیرهای پژوهش، برای بیمارستانهای مختلف در یک دوره ی زمانی است و نه فقط یک سال معین، ‌بنابرین‏ داده های مورد استفاده در این پژوهش از نوع داده های ترکیبی است. به گونه ای که داده های ۶ بیمارستان(نمونه ی آماری )، در فاصله ی زمانی چهار سال؛یعنی در دوران بعد از خصوصی سازی (۱۳۹۲-۱۳۸۹)، مورد استفاده قرار گرفته است. به عبارت دیگر نمونه ی انتخابی در این پژوهش، ۲۴ = ۴ ×۶ سال- بیمارستان، است.

با توجه به ترکیبی بودن داده های مورد استفاده ابتدا باید نوع داده ها ازجهت پانل و یا پولینگ بودن مشخص گردد. برای این منظور، ازآزمون لیمراستفاده می‎شود که دارای آماره Fاست. در این آزمون فرض H₀ مبنی بر همگن بودن داده هاست و در صورت تأیید، می بایست تمامی داده ها را با یکدیگر ترکیب کرد و به وسیله ی یک رگرسیون کلاسیک تخمین پارامترها را انجام داد ، در غیر این صورت داده ها را با ید به صورت داده های پانلی در نظر گرفت. در صورتی که نتا یج این آزمون ، مبنی بر به کارگیری داده ها به صورت داده های پانلی شود، می بایست برای تخمین مدل پژوهش از یکی از مدل های اثرات ثابت (FEM) یا اثرات تصادفی (REM) استفاده شود . برای انتخاب یکی از این دو مدل باید آزمون هاسمن اجرا شود . فرض صفر آزمون هاسمن مبنی بر مناسب بودن مدل اثرات تصادفی برای تخمین مدل های رگرسیونی داده های تابلویی است.

H₀ = Pooled Data

H₁ = Panel Data

۴-۴- آزمون فرضیات

۴-۵-۱- نتایج حاصل از آزمون فرضیه اصلی تحقیق

فرضیه اصلی: خصوصی سازی در هزینه های بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی مازندران مؤثر بوده است

برای آزمون این فرضیه ، مطابق با موارد بیان شده در قسمت روش شناسی پژوهش، ابتدا با بهره گرفتن از آزمون چاو، روش به کارگیری داده های ترکیبی تعیین شده است. که نتایج این آزمون در جدول شماره ۴-۵ آمده است:

جدول ۴-۵ – آزمون F لیمر برای فرضیه ی پژوهش

فرضیه ی صفر

احتمال F

F محاسبه شده

نتیجه ی آزمون

اثرات مقطعی و زمانی معنی دار نیستند.

روش(pooled data)مناسب است.

۰۰۰۵/۰

۶۳/۱

رد فرضیه صفر

همان گونه که در جدول دیده می شود، نتایج آزمون چاو، نشان می‌دهد احتمال به دست آمده برای آماره ی F کم تر از ۵ درصد است، پس برای آزمون این فرضیه، داده ها به صورت پانلی مورد استفاده قرار گرفته است. اکنون برای تعیین این که برای تخمین پارامترهای مدل، از مدل اثرات ثابت یا اثرات تصادفی استفاده شود از آزمون هاسمن استفاده شده که نتایج حاصل از این آزمون در جدول شماره ۴-۶- ارائه شده است.

1. 1. The economist ↑

1. 1. – State ↑

1. 1. – Marketization ↑

1. 1. – Input ↑

1. 1. – out put ↑

1. 1. – Beesly & little child ↑

1. 1. – Veljanovski ↑

1. 1. – Key and thampson ↑

1. 1. – Derewgulation ↑

1. 1. – Contracting out ↑

1. 1. – Schwartze ↑

1. 1. – Bos ↑

1. 1. – price ↑

1. 1. in-hous ↑

1. 1. outsourcing ↑

1. 1. joint-venture ↑

1. 1. The economist ↑

1. 1. – State ↑

1. 1. – Marketization ↑

1. 1. – Input ↑

1. 1. – out put ↑

1. 1. – Beesly & little child ↑

1. 1. – Veljanovski ↑

1. 1. – Key and thampson ↑

1. 1. – Derewgulation ↑

1. 1. – Contracting out ↑

1. 1. – Schwartze ↑

1. 1. – Bos ↑

1. 1. – price ↑

1. 1. – Interational Monetary fund ↑

1. 1. – coercive ↑

1. 1. Marchelli et al ↑

1. 1. Boehmemer et al ↑

اسکولنبرگ ^[۶۶] و همکاران (۲۰۰۸) در زمینه به کارگیری عملی معنادرمانی در کار بالینی، پژوهشی انجام داده و در آن پس از اشاره به مفاهیم، اجرا و روش­های ساختاری معنادرمانی، بر این نکته تأکید کردند که این روش می ­تواند با تکنیک­های دیگری که متخصصان سلامت روان به طور مکرر استفاده ‌می‌کنند ترکیب شود. از نظر آنان، متخصصان سلامت روان می ­توانند صرف نظر از گرایش نظری خود از معنادرمانی برای مراجعان خود بهره گیرند. طبق نظر فرانکل(۱۹۸۸، ۲۰۰۴) عملکرد درمانی این نیست که به بیماران گفته شود معنای ویژه آنان در زندگی چه باید باشد، بلکه باید آن ها را در جهت کشف معنی برای خود تشویق کرد. وی معتقد است که حتی رنج­کشیدن می ­تواند منبعی برای رشد باشد. در صورتی­که جرئت تجربه رنج وجود داشته باشد، ‌می‌توان در آن معنایی یافت( فرانکل،۱۹۸۸، ۲۰۰۴).

۲-۵-۲- اهداف درمانی معنادرمانی

در یک جمع ­بندی ‌می‌توان گفت که هدف معنا درمانی توانا ساختن بیماران برای کشف معنای منحصر به فرد خودشان ‌می‌باشد. معنادرمانی می­ کوشد تا حدود اختیارها و آزادی­های بیمار را ترسیم کند. جایی که صحبت از روان آزادگی روان زاد یا فردی است بدون جانبداری بی­جا از روان درمانی یا دارو درمانی رایج به فراخور نیاز استفاده می­ کند . معنادرمانی در این مفهوم در شکستن چرخه­های معیوب روان آزردگی مؤثر است . معنادرمانی، رفتاری اختیاری برای غلبه بر خلاء وجودی است و عبارت است از کمک به مراجعان برای یافتن معنا در زندگی خود . معنادرمانگرها به دنبال جهت‌دهی مجدد مراجعان برای انجام فعالیت­های زندگی هستند . معنادرمانی نوعی آموزش مسئولیت‌پذیری است که اراده مراجعان را برای ادامه زندگی تقویت می‌کند . احتمال تعالی خویشتن در مراجعانی که اراده خود را از راه­های ارزش آفرینی، ارزش­اندوزی و ارزش­های نگره­ای به دست آورده‌اند بیشتر است . مراجعان باید از مسئولیت حیاتی خود برای یافتن معنای زندگی‌شان از طریق هشیارسازی ضمیر ناخودآگاه معنوی خود اقدام کنند . اگرچه هشیارسازی ضمیر ناخودآگاه معنوی تنها یک مرحله ناپایدار در فرایند درمان است . هدف از این درمان در ابتدا تبدیل پتانسیل ناهشیار به رفتار هوشیار و سپس ایجاد راهی برای از بین بردن عادت ناهشیار است . نقش معنادرمانگرها هم گسترش و وسعت بخشیدن به حوزه ­های بصری مراجع است تا گستره معنا و ارزش­ها در نظرشان جلوه­گر شوند(محمدپور، ۱۳۸۵).

۲-۵-۳- فرایند درمان

معنادرمانی از نظر شکل، به درمان­های کوتاه چون درمان آدلری نزدیک­تر است . معنادرمانگران گرچه اغلب به صورت صمیمانه و مقبول در باره موضوعات فلسفی بحث ‌می‌کنند، برای اینکه درمان­جو را متقاعد سازند که نگرشی آگاهانه­تر و مسئولانه­تر به خلاء وجودی کند، به شیوه ­های مختلف او را مواجهه می­ دهند، و برایش دلیل و برهان می ­آورند . نوشته­ های مربوط به درمان نشان می­ دهند که فنون درمانی، علاوه بر مواجهه­دادن و تعبیرها، به مقدار زیادی به قانع سازی و استدلال نیز متکی هستند (بروچسکا، ترجمه سید محمدی، ۱۳۸۱).

در تشخیص خلاء وجودی، معنادرمانگر‌ها مراقب هستند تا علائم آشکاری از قبیل جملاتی چون زندگی‌ام بی‌معنا شده و علائم نهانی چون بی‌تفاوتی و کسالت را نادیده نگیرند چرا که این ها بر پوچ‌گرایی درونی مراجعان تأکید دارند . مسائل مربوط به معنا حوزه هایی هستند که مراجعان درگیر آن ها هستند با این حال روان نژندی اندیشه زاد تنها ۲۰ درصد موارد بیماری در کلینیک‌ها و دفاتر تخصصی را شامل می‌شود . فرانکل اغلب به «غیربیمارها» اطمینان می‌دهد که ناامیدی وجودی بیماری نبوده و نوعی موفقیت محسوب می‌شود. این موضوع علامت عمق فکری فرد است و به هیچ وجه به سطحی بودن وی مربوط نمی‌شود (فرانکل، ۱۹۷۵).

۲-۵-۴- مداخلات درمانی

فرانکل هم به لحاظ محتوای رویکرد جامع­اش و هم فرایند درمانی و فنون منحصر به فردی چون قصد متضاد^[۶۷] و بازتاب زدایی^[۶۸] معروف است. فرانکل تأکید می­ کند که در جهان امروز، تأکید بیش از حدی بر خودنگری هست. از فروید به بعد، ما تشویق شده­ایم که برای بیرون کشیدن ژرف­ترین انگیزش­هایمان به روانکاوی خود بپردازیم. او این گرایش را «روان نژندی وسواسمندانه جمعی^[۶۹]» می­نامد. با توجه و تمرکز به خود، از یافتن معنا دور می­شویم (محمد پور، ۱۳۸۵).

فرانکل تأکید می­ کند که مشکلاتی که مردم با آن ها مواجهند، مآلاً معلول نیاز آن ها به معنا است. از این رو، اگرچه این فنون و همچنین فنون دیگر آغاز بسیار خوبی برای درمان هستند، اما به هیچ وجه هدف محسوب نمی­شوند. شاید مهم­ترین وظیفه درمانگر یاری رساندن به مراجعه کننده باشد. در کشف دوباره دینداری نهانی که، بنابه اعتقاد فرانکل، در همه ما وجود دارد. با وجود این، کشف دوباره دینداری نهان، به اجبار و زور ممکن نیست: «دینداری نهان به موقع خود بروز و ظهور پیدا می­ کند و هرگز نمی­ توان کسی را وادار به بروز ظهور آن کرد.» درمانگر باید به بیمار اجازه بدهد تا معنای خاص خود را کشف کند. وجود انسان، دست کم تا آن زمان که با روان نژندی تحریف د دستکاری نشد، همواره متوجه چیز یا کسی غیر از خود است. فرانکل این امر را خود فرآروی می­نامد که با نظریه تحقق خود آن گونه که آبراهام مزلو آن را به کار می­برد در تقابل است. تحقق خود و حتی شادمانی و لذت، اثرات جنبی خود فرآروی و کشف معنا است (بوئری، فریامنش، ۱۳۸۵).

برخی از موضوعات مهم در جلسات معنادرمانی عبارتند از : آزادی، مسئولیت، مرگ و اشارات آن برای زندگی و جستجوی مستمر برای معنی. در فرایند درمان، درمانجو با مسائل غایی زندگی به جای مشکلات فوری روبه رو می­ شود. در معنادرمانی درمانجو ترغیب می­ شود که مسئولیت نحوه­ای را که اکنون تصمیم گرفته در دنیای خود باشد را بپذیرد، دست به اقدام بزند و تصمیم بگیرد. چگونه به صورت متفاوتی باشد (کوری، ترجمه سید محمدی، ۱۳۸۸).

۲-۵-۵- کلیات معنادرمانی فرانکل (۱۹۵۹)

۱- کمک به مراجعان برای یافتن معنا در زندگی خود.

۲- جهت دهی مجدد مراجعان برای انجام فعالیت­های زندگی.

۳- آموزش مسئولیت­ پذیری به منظور تقویت اراده مراجعان برای ادامه زندگی.

۴- تبدیل پتانسیل ناهشیار به رفتار هشیار و ایجاد راهی برای از بین بردن عادات ناهشیار و افزایش آگاهی از خود.

۵- کمک به مراجعان جهت گسترش و وسعت بخشیدن به حوزه ­های بصری مراجع در زمینه معناها و ارزش­ها.

در معنادرمانی موضوعات: مرگ و زندگی، آزادی، مسئولیت پذیری، انتخاب، انزوا و عاشق شدن، معنا و بی معنایی پرداخته می­ شود و به عنوان مفاهیم و اصول اساسی در درمان مراجعان تحلیل شده و بر روی آن ها کار می­ شود. عامل مشترک تمام جلسات مواجه و تماس فوری و صادقانه افراد با یکدیگر است. رهبر با تشویق و هدایت ارتباط و ارائه توضیحات کوتاه در زمان مناسب، به افزایش آگاهی از خود و تسهیل روابط اعضاء با یکدیگر کمک می­ نماید(فرانکل ،۱۹۵۹).

۲-۶- پیشینه­ های تحقیقاتی

۲-۶-۱- پیشینه­ های تحقیقاتی داخلی

1. 1. – ابوالقاسم نجم­الدین جعفر بن حسن (محقق حلی). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج ۲، استقلال، تهران، ۱۴۰۹،ص ۵۶۸٫ ↑

1. 1. – محمد حسن نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام ج۳۱، ص۳۰۳٫ ↑

1. 1. – زین­الدین جبعی عاملی ،مسالک الافهام، ج۵، ص۴۲۷؛ محقق حلی، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج ۲ ص۴۲ و ج۳، ص۲۵۷٫ ↑

1. 1. – ، سیدحسن امامی ،حقوق مدنی، ج۴،انتشارات اسلامیه،تهران، ۱۳۷۶، ص۴۴۷٫ ↑

1. 1. – حسن صفایی، حقوق خانواده، ج ۲، قم، دادگستر، ۱۳۷۸، ص ۱۴۸۲٫ ↑

1. 1. – محمد خزائلی، احکام قرآن، ج ۱، جاویدان، تهران، ۱۳۵۳، ص ۴۷٫ ↑

1. 1. – همان، ص ۴۷ . ↑

1. 1. – مرتضی مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، انتشارات صدرا ،تهران، ، چ بیست و یکم،۱۳۷۴٫ص ۱۸۷ . ↑

1. 1. – شیخ محمد حرعاملی،وسایل الشیعه، ج ۱۴، محمدتاجرکتابفروشی خوانساری،چاپ سنگی،۱۳۲۴،ص ۶۰۴ . ↑

1. 1. – سوره ی مبارکه نساء آیه ۴ . ↑

1. 1. – www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3674/3747/19435 ↑

1. 1. -محمّدبن حسن حر عاملی، وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه ،ج ۱۴،دار احیاء التراث العربی، بیروت چ سوم، ۱۳۹۳ق ص ۲۶٫ ↑

1. 1. – محمد خزائلی، احکام قرآن،ج۱ ، ص ۴۸ . ↑

1. 1. – علامه برقعی، احکام القرآن، ، مطبوعاتی عطایی، قم،ص ۶۰۸ . ↑

1. 1. – علی اکبر دهخدا، لغت نامه، چاپ دانشگاه تهران، تهران،۱۳۴۷: ص۶۷۳٫ ↑

1. 1. – فراهیدی، خلیل: «کتاب العین»، مؤسسه دارالهجره، چ دوم، ۱۴۰۹ق، ص۱۷۷ ↑

1. 1. – محمد حسن نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام ، ج۳۱، ص۳۳۰ ↑

1. 1. – جبعی عاملی, زین الدین (شهید ثانی): «الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه», ج۵، انتشارات داوری, قم, چ اول. ۱۴۱۰ق: ص۴۶۹٫ ↑

   

1. 1. – حلی(علامه), حسن بن یوسف: «تحریر الاحکام», ج ۲،مؤسسه‌ آل البیت, چاپ سنگی،بی تا،ص۴۷٫ ↑

1. 1. – سیّد محمّد حسین طباطبایی: «تفسیر المیزان»، ج۲،سیّد محمّد باقر همدانی، دفتر تبلیغات اسلامی قم، ۱۳۶۳، ص۳۶۰٫ ↑

1. 1. -همان،ص۴۰۴٫ ↑

1. 1. – ناصر مکارم شیرازی و دیگران، «تفسیر نمونه»، ج۳، دارالکتاب الاسلامیّه، تهران، ۱۳۶۶، ص۳۱٫ ↑

1. 1. – سیّد حسن امامی, «حقوق خانواده»، ، انتشارات دانشگاه تهران، چ چهارم،تهران ، ۱۳۷۴٫ص۳۹۳٫ ↑

1. 1. – ناصر کاتوزیان،«حقوق مدنی خانواده»، ، بهمن برنا، چ پنجم تهران, ۱۳۷۸، ص۱۸۷٫ ↑

1. 1. – ، سیّد روح اللّه موسوی خمینی،تحریر الوسیله، ج۱، مکتبه الاعتماد، قم چ چهارم،.۱۴۰۳ق: ، ص۲۸۳٫ ↑

1. 1. – www.hawzah.net/fa/Article/View/86598 ↑

1. 1. – تقریرات تاریخ حقوق، دکتر علی آبادی صفحات ۶۳، ۶۸، ۷۵٫ ↑

1. 1. – www.hawzah.net/fa/magazine/view/5427 ↑

1. 1. – www.hawzah.net/fa/magazine/view/5427 ↑

1. 1. – www.hawzah.net/fa/magazine/view/5427 ↑

1. 1. – حسن بن یوسف حلی(علامه)،قواعد الاحکام،, مؤسسه نشر اسلامی قم، چ اول،۱۴۱۳ق، ص۵۲؛ شهیدثانی، «الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه ،ج۲، ص۴۶۵؛ طرابلسی, عبدالعزیز بن براج, «المهذب»، ج۲،, مؤسسه‌ النشر الاسلامی، قم, , ۱۴۰۶ق،ص۳۴۷٫ ↑

1. 1. – ، ۱۴۰۴ طباطبایی, سید علی طباطبائی، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، ج۲،قم, مؤسسه‌ آل البیت(ع), ۱۴۰۴ق ،: ، ص۱۶۵٫ ↑

1. 1. – نجفی, جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام،ج۳۱، ص۳۰۴٫ ↑

1. 1. – محمد بن حسن فاضل هندی ، «کشف اللثام و الابهام عن کتاب قواعد الاحکام»، ج۲، ، منشورات مکتبه آیه اللّه مرعشی، قم ۱۴۰۵ق،ص۱۰۷٫ ↑

1. 1. نجفی، پیشین، ص۳۰۶٫ ↑

1. 1. – احمد ابراهیم،نظام النفقات فی شریعه الاسلام،، قاهره، ۱۳۴۹ق، ص۱۳٫ ↑

1. 1. – محمّد باقر بن محمّد مومن سبزواری،کفایهالاحکام، اصفهان، مدرسه صدر مهدوی،بی تا، ص۱۹۴٫ ↑

1. 1. – یوسف بحرانی،الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چ اول, ۱۴۰۹ق.۱۴۰۹ق: ص۹۹٫ ↑

1. 1. -نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج۳۱، ص۳۰۶٫ ↑

1. 1. – وهبه زحیلی، زحیلی،الاسره المسلمه فی العلم المعاصر، ، دار الفکر، دمشق چ اول، ۱۴۲۰ق،ص۸۲ ↑

1. 1. – محمد بن حسن حر عاملی، وسایل الشیعه،باب ۷۹، ص۱۱۲ ↑

1. 1. -همان،ص۱۲۱٫ ↑

1. 1. – سیّد احمد خوانساری, جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، مکتبه الصدوق،تهران، ، چ دوم، ،۱۳۵۵،ص۴۷۸ ↑

1. 1. – نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام: ج۳۱، ص۳۰۷٫ ↑

1. 1. -همان،ص۳۰۹٫ ↑

1. 1. -همان،ص۳۰۶٫ ↑

1. 1. – محمدعلی اراکی،«کتاب النکاح»، نورنگار، قم، چ اول، ۱۳۷۷، ص۷۴۵ ↑

1. 1. -همان،ص۳۰۷٫ ↑

1. 1. سید مصطفی محقق داماد، «بررسی فقهی حقوق خانواده, نکاح و انحلال آن»، انتشارات وزرارت فرهنگ و ارشاد اسلامی, چ پنجم، ۱۳۷۴، ص۲۹۷ ↑

1. 1. – علی بن حسین کرکی،«جامع المقاصد فی شرح القواعد»، قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، چ اول،۱۴۱۱ق: ج۱۲، ص۴۷۵ ↑

1. 1. – محمّدبن حسن حلی، ۱۳۸۷،«ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد»، .ج۳،المطبعه العلمیه قم، ، چ اول، ۱۳۸۷ق ،ص۲۷۴٫ ↑

1. 1. – ابن بابویه صدوق،: «المقنع»، مؤسسه امام هادی، ۱۴۱۵ق، ص۲۷۳٫ ↑

1. 1. – ناصر کاتوزیان، حقوق مدنی خانواده،ص۱۸۶ ↑

1. 1. -همان،ص۱۸۶٫ ↑

1. 1. -سید حسن امامی،حقوق مدنی: ج۴، ص۴۵۶ ↑

1. 1. – سیّد علی شایگان،حقوق مدنی ایران، تهران، چاپخانه مجلس، چ چهارم، ۱۳۳۱، ص۳۷۱٫ ↑

1. 1. – محمّد جعفر جعفری لنگرودی، حقوق خانواده،کتابخانه گنج دانش،تهران چ دوم،۱۳۷۶، ص۱۷۳ ↑

1. 1. – ناصرکاتوزیان،حقوق مدنی خانواده، ۱۳۷۸: ص۱۸۳ ↑

1. 1. -همان،صص۱۸۴-۱۸۵٫ ↑

1. 1. – همان،ص۱۸۵٫ ↑

1. 1. – کرکی, جامع المقاصد فی شرح القواعد،ج۱۲، ص۴۷۷٫ ↑

1. 1. – محمدعلی اراکی،کتاب النکاح، ص۷۴۶٫ ↑

1. 1. – حلی،تحریر الاحکام، ج۲، ص۴۵ ↑

1. 1. – محمّد بن حسن – طوسی، المبسوط فی فقه الامامیّه،.ج۶،المکتبه المرتضویه لاحیاء الاثار الجعفریه، ۱۴۶۰ق ص۱۱ ↑

1. 1. – حلی،پیشین، ص۵۲؛ ابن براج، المهذب، ج۲، ص۳۴۷٫ ↑

1. 1. – محقق داماد، بررسی فقهی حقوق خانواده ص۲۹۸٫ ↑

1. 1. – سیّد ابوالقاسم خویی، «منهاج الصالحین»، قم، نشر مدینه العلم، چ بیست و هشتم، ۱۴۱۰ق: ص۲۸۷ ↑

1. 1. – مومن سبزواری، کفایهالاحکام،ص۱۹۵ ↑

1. 1. -سید حسن امامی،حقوق مدنی، ص۴۵۵ ↑

1. 1. – نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج۳۱، ص۳۰۴ ↑

«اگر دو نفر از مؤمنین با یکدیگر پیکار کنند، آن ها را آشتی دهید پس هرگاه یکی از آن دو بر دیگری بغی و ستم کند با کسی که بغی کند پیکار کنید تا به امر و اطاعت خدای تعالی برگردد…»^[۴۹]

این دو گناهی که توضیح داده شد،عینی محاربه و بغی معمولا با یکدیگر اشتباه می‌شوند.لذا فرق بین آن دو را متذکر می‌شویم:

محاربه یعنی اسلحه به دست گرفتن و با سلاح آماده مردم ارعاب کردن،ولو کسی هم کشته نشود.اما بغی یعنی مقابله کردن با حکومت اسلامی ،ممکن است محارب باغی هم باشد لیکن در هر حال مستقیما با مردم طرف است،اما باغی به طور مستقیم با حکومت به مبارزه برمی خیزد.^[۵۰] در اصطلاح فقها به جرم سیاسی بغی گفته می شود و مجرمین سیاسی را بغات یا فئه باقیه می‌گویند.^[۵۱]

قانون‌گذار ایران برای برخی از جرایمی که دارای ماهیت سیاسی است مثل جرایم علیه امین داخلی عنوان محاربه اطلاق کرده و بعضی از آن ها را در حکم محاربه می‌داند.ولی نباید این مطلب را از نظر دور داشت که هیچ گونه شباهتی بین جرایم سیاسی و جرم محاربه وجود ندارد چرا که:

اولا از ارکان محاربه آن است که برای ایجاد رعب و وحشت و سلب امنیت و آزادی مردم جامعه ارتکاب می‌یابد

ثانیاً علیه مردم و نظم عمومی صورت می‌گیرد،در حالی که جرایم سیاسی علیه حکومتها و نظامهای سیاسی ارتکاب می‌یابد

نکته سوم این که اگر نا افساد فی الارض را را به عنوان تأکید محاربه فرض کنیم هیچ شباهت و سازگاری با جرم سیاسی ندارد،چون جرم سیاسی با هدف اصلاح و خیر خواهانه ارتکاب می‌یابد.^[۵۲]

لازم به ذکر است که عده ای از فقهای اسلامی نیز زمانی که سخن از بغی را مطرح کرده‌اند تأکید دارند بر این معنا که جرم بغی غیر از محاربه است و فرقهایی نیز برای آن دو جرم مطرح کرده‌اند.مهمترین آن ها عبارتند از:^[۵۳]

۱-محارب از جهت فسق و عصیان و بدون هیچ مجوز شرعی قیام می‌کند ولی باغی این چنین نیست.

۲-جرم بغی علیه حکومت و به خاطر برکناری حاکم انجام می‌گیرد،در حالی که محاربه برای گرفتن راه بر مردم ،ایجاد رعب و وحشت بین عموم جامعه و…می‌باشد.به عبارت دیگر انگیزه در جرم محاربه سرقت ،راهزنی و امثال آن ها‌ است ولی انگیزه در جرم بغی اصلاح و نجات جامعه است.

۳-برای محارب کیفرهای شدیدی در نظر گرفته شده است،در حالی که در جرم بغی فقط در صورتی که شروع به جنگ از ناحیه خروج کنندگان باشد با آن ها جنگ می شود،تا زمانی که تسلیم بشوند یا دست از جنگ بکشند.همچنین در جرم بغی رفتارهای ارفاق آمیز بسیاری بر خلاف محاربه وجود دارد.

۴-اگر در بغی و در حال درگیری جرایم متناسب با جنگ و درگیری توسط باغیان صورت گیرد به عقیده برخی از فقهای اسلامی نسبت به آن ها مبری از مسولیت هستندبرای مثال اگر در جنگ کسی را به قتل برسانند قصاص نخواهند شد.^[۵۴]

نتیجه آن که قانون‌گذار باید عنوان محاربه را از برخی از جرایم برداشته و مجازات‌های دیگری را که خفیف تر است پیش‌بینی نماید. به طور کلی باید تعریف جرم سیاسی در قوانین جزایی که ۲۸ سال پس از انقلاب مسکوت مانده است روشن شود.خوشبختانه در لایحه قانون مجازات تعریف جرم سیاسی مشخص شده است.در مجموع با مجرمان سیاسی نباید مانند محارب رفتار کرد و برای آن ها مجازاتی معادل محارب در نظر گرفت.مجرم سیاسی باید در مراحل دستگیری و محاکمه از یک سری حقوق و امتیازات برخوردار بوده و بر آن اساس با وی رفتار شود.

حد به معنی مجازات معین و خاص،در برخی از گناهان کبیره به اثبات رسیده است و بسیاری از کبایر و از جمله اصرار بر صغایر و نیز معاصی صغیره فاقد حد معین است.^[۵۵]اقامه حد واجب و تخلف ناپذیر است لکن اجرای تعزیر بر عهده حاکم و بنا بر مصلحت است.^[۵۶]حدود در شرع مقدر است و اکثر و اقل آن مشخص است.در واقع این مجازات بدنی حداقل و حداکثر ندارد.^[۵۷]حد با نظر کسی ساقط نمی شود مگر با عفو امام در حقوق الله با توبه قبل از مرافعه.حد با شرایط زمان و مکان تغییر ماهیت نمی دهد و تبدیل به مجازات دیگری نمی شود.^[۵۸]

اما فارغ از بحث طولانی پرداختن به مبانی حدود در دین مبین اسلام یکی از مهمترین موضوعاتی که در این باب مطرح می شود اقامه حدود یا تعطیل آن در زمان غیبت معصومین است که یکی از مسائل پرماجرا در فقه امامیه می‌باشد.ماجرا به اندازه ای حاد است که فقهای امت را در دو جناح متقابل صف بندی و به ارائه نظریات کاملا متفاوت در قبال یکدیگر واداشته است.متاسفانه برخی در این میان از تسامح و تساحل بدور شده و به تلخ گویی وادار شده اند.در این باب صاحب جواهر در رأس موافقین قرار دارد و معتقد است مشهور امامیه برآنند که اشخاص واجد شرایط عدالت و اجتهاد سطح بالا می‌توانند در زمان غیبت بر افراد مرتکب جرایم حدی حدود را اجرا سازند.^[۵۹]

مرحوم صاحب جواهر چنین می فرمایند:

«لا یجوز لا حد اقامه الحدود الا الامام علیه السلام مع وجوده و بسط یده ،او من نصبه الامام لاقامتها خاصه او لما یشملها.»

جایز نیست برای هیچ کس اقامه حدود مگر برای امام (معصوم) علیه السلام در صورتی که حضور داشته باشد و در صورتی که دستش برای اجرای حدود باز باشد یا برای کسی که امام معصوم (ع) او را برای اجرای حدود منصوب ‌کرده‌است یا برای کاری مانند والی نصب شده که اجرای حدود هم از جمله وظایف او است.

ایشان در ادامه بحث می فرماید هیچ اختلافی در این امر نیافتم بلکه صاحب غنیه(ابن زهره) و صاحب سرایر(ابن ادریس) ادعای اجماع کرده‌اند.^[۶۰]

اما برخی دیگر از فقها مانند اسکافی،شیخ مفید،شیخ طوسی،فاضل،مقداد،شهید اول،شهید دوم،ابن فهد،کرکی،سبزواری،کاشانی و صاحب جواهر(شیخ محمد حسین نجفی) و امام خمینی معتقدند در زمان غیبت معصوم (ع) فقهای عارف به احکام شرعی و عادل می‌توانند اقدام به اقامه حدود الهی بکنند.^[۶۱]

صاحب جواهر می‌گوید:

«یجوز للفقهاء العارفین بلاحکام الشرعیه عن عدلتها التفصیلیه العدول،اقامه الحدود فی حال غیبه الامام عیله السلام کما لهم الحکم بین الناس مع الامن من الضرر السلطان الوقت و یجب علی الناس مساعدتهم علی ذالک.»^[۶۲]

از میان فقهای نامدار معاصر حضرت امام خمینی در تحریر الوسیله چنین اظهار نظر می‌کنند:

مسئله ۱-لیس لا حد تکفل الامور السیاسیه کاجراء الحدود و القضاییه و المالیه کاخذ الخراجات و المالیات الشرعیه الا امام المسلمین (ع) و من نصبه لذلک

مسئله ۱-هیچ کس نمی تواند امور سیاسی مانند اجرای حدود و قضاوت و مالیه ،نظیر اخذ خراجات و مالیات های شرعی را متکفل شود،مگر امام مسلمین (ع) و کسی که از سوی او منسوب است.

مسئله ۲-فی عصر غیبه ولی الامر و سلطان العصر عجل الله فرجه الشریف یقوم نوابه العامه و هم الفقهاء الجامعون اشرائط الفتوی و القضاء مقامه فی اجراء السیاسیات و سایر ماللامام (ع) الا البداه بالجهاد.

مسئله ۲-در عصر غیبت حضرت ولی امر و سلطان عصر (عج) نواب عامه آن حضرت که عبارتند از فقهای جامع الشرایط فتوی و قضاء_قائم مقام او می‌باشند و تمام امور سیاسی را اجراء می‌کنند مگر جهاد ابتدایی.^[۶۳]

از جمله دیگر موافقین آیت آلله حاج سید ابوالقاسم خویی است.ایشان در کتاب تکمله المنحاج ‌در مورد قول به جواز اجرای حدود چنین می‌گویند:

«یجوز للحاکم للشرایط اقامه الحدود علی الاظهر»^[۶۴]