وبلاگ

من از نهیـــب عشق او لرزنده چـون بید او رُسته چون ســرو از کنـــار جویــباران
رخســـاره او از جمـــال کـــبریایــــی پرتو فـــکن بر شیـــــوه آیینــــه داران
عرض نیاز خویـــش کردم نازنیــــن را وز یأس و امیـدم دلی چـــون بیــــقراران
لیکن به لبخندی که بودش حاکی از مهر بگشودم از دل عقـده چـون امّیـــــدواران
با ساعدی سیمین سبو در دست مـن داد چون سیمبر ساقی که ساغر در خمــاران
نوشیدم آب و تشنه تر گردیــــدم آری سیری کجا و جام وصـــل گلعـــــذاران
(همان: ۱۱۱۱)
و در پایان از سپری شدن جوانی و بیهودگی و بی حاصل گشتن اظهار ناراحتی و اندوه می کند. در اثر باران حوادث و بیداد یاران گوشه انزوا گزیده و روزگار را با تلخی می گذراند و حسرت خود را از روزهای شیرین گذشته زمزمه می کند.
حالی نه آن حالم بجا و نی جوانی است چون نخل بی برگ و برم در شوره زاران
سر زیر پر کرده ز باران حــــوادث در بر گرفته زانوان چون ســــوگــواران
نه دست تا آویــزم از دامـــان دلبــــر نه پای تا بگریزم از بیــــداد یـــــاران
باری به تلخی روزگــاری می گـــذارم آوخ از آن نوشین و دلکـش روزگـــاران
(همان: ۱۱۱۱)
ویژگی تصاویر در شعر رمانتیک
تصویر سازی در شعر رمانتیک ویژگی خاصی دارددر این نوع شعر تصاویر در محور عمودی شعر با یکدیگر ارتباط دارند و از وحدتی کلی برخوردار هستند و نمی توان آنها را به صورت جز به جزء و جدا از هم بررسی کرد.
«یکایک تصویرها و عناصر، یک کلّ سازمند و زنده ای را می سازند. تصویر ها با هم در سطرها تناسب دارند و سطرها با بند و بندها با کلیت شعر در تداوم هم یک شکل سازمان یافته را به وجود می آورند. هنگام خواندن شعر با یک ساختار رو به رشد و روینده پیش می رویم.» (فتوحی، ۱۳۸۶: ۱۴۵)
زمانی که شاعر به طبیعت نگاه می کند تصاویر متفاوتی به ذهن او تداعی می شود، تصاویر مربوط به یک موضوع در سه بیت متوالی صورت می گیرد و تابلوی آفریده شده در سه بیت ارائه می گردد.
دوشیـزه ماهپــــاره ده چون لاله سرخ پرنیان پوش
وان روسری پرند زربفت سوغاتی بادکوبه تــــا دوش
با چشم و نگاه آهـــوانه استاده و برّه اش در آغــوش
گویی که در انتظار گلّه است
(شهریار، ۱۳۸۶: ۸۹۴)
در بندهای بعدی تصاویری در مورد پروانه، ساحل دریا، و خورشیدآمده است که تخیل شاعر همه آن ها را به یکدیگر پیوند می دهد.
پروانه چو برگ گــــل نگـــارین از بوسه گل چه شهد کام است
چون شیشه و می خطا کند چشم پروانه کدام و گل کــدام است
چندین نسزد ستم بـه معشـــوق یک بوسه و کار گل تمام است
تا شمع کی انتقام گیرد
در خلوت این کبـــود ساحـــل کانجا همه نزهت است و رویا
وقتی به سپیــــده مه آلــــود بارنــد فرشتــــگان بــــالا
وز خیمه موجــــهای نیــــلی برخاسته دختـــــران دریـا
تا خنده مهر پایکوبند
خورشید چو گیسوان فرو هشت چون زلف سمن به هم بریزند
یکدسته ز نرده هــای زرّیـــن بر کنگره ســــپهر خیــزند
یک سلسله در پرند امـــــواج چون تابش نور می گـــریزند
مه خیزد و قو شتابد آنسو
(همان: ۸۹۲)
در ابیات زیر صحنه پدید آمدن ماه بر صفحه آسمان در ابیاتی متوالی به تصویر کشیده می شود. در این تصاویر، همه عناصر طبیعت، از جمله درختان، ستارگان، سرو و کاخ، کوهها و … از شور و نشاط خاصی برخوردار هستند و شاعر با بخشیدن خصایص انسانی به آن ها تصاویری زنده وپویا ارائه کرده است.
همه آفاق جهان چشم بــــه راه که ببینند هنـــر پیشه مــــاه
کوهها پُر پَر وپشـــت و شـــانه لژ نشینان تماشــــاخــانــــه
سرو وکاج اینهمه کوتاه و بلنــد دخترانی که قد و نیم قـــدنـد
شاخه ها چون بچگانند که سـر از سر و کول هم آرند بــــه در
سر کشد ماه به سیمیـن انــدام چون پریوش صنمی کز لب بام
بر جهد تا به خود آیی ناگـــاه ماه چون جادوی بابـل از چــاه
توری هاله به چـــهر دلبنـــد موج نیلیش به سیمینه پــرنـد
نــهد آهســـــته و محجـــوبانه پــــای در صحــــن تماشاخانه
(همان: ۱۹۱)
«شب و عناصر مربوط به آن محبوب ترین تصویرها در شعر رمانتیک فارسی است. وجه مشترک همه شاعران رمانتیک انتخاب شب برای طرح تصورات و احساسات است. رمانتیک های ایرانی شب را برای پرداختن به حوادث تخیلی و شاعرانه خود بیشتر می پسندند.» (فتوحی، ۱۳۸۶: ۱۴۰)

در شعر شهریار شب از جایگاه ویژه ای برخوردار است، یکی از منظومه های طولانی وی به نام «افسانه شب» است که شاعر در منظومه ای باقالب مثنوی به توصیف شب،‌ ماه، ستارگان و بیان احساس خود از شب می پردازد و در واقع با توصیف شب، نوع نگاه خود را نسبت به این لحظه از زمان نشان می دهد.
شب در شعر شهریار حالتی رمزآلود و اسرار آمیز دارد، عالم اسرار جهان است و مانند پرده ای برروی رازهای آفرینش کشیده شده است، مانند مخاطبی است که شاعر با او به گفتگو نشسته و اسرار درونش رابرای همدم خود یعنی شب بازگو می کند. و هم و اندیشه در شب سرگردان است و چون اندیشه نمی تواند به راز شب پی ببرد به ستوه می آید، شب شهریار شبی تیره و تار مانند جنگل است.
ای شب ای پرده پنــدار جـــــهان ای شب ای عالم اسرار نــهان
ای تو دنیای سکــــوت و ابــــهام غرق دریای سیاهــت اوهــام
ای تو دریـای کــــران ناپیـــــدا ای به سودای تو فکرت شیـدا
ای تو چون جنگـل تار و انـــــبوه فکر از ابهام تو آیـد به ستــوه
بسته بر تـــیر نگاهــــم ســر راه سپرت سرمه کند ت
یـر نــگاه
روشن از سرمه شود چشم و عجب میل در دیده کشد سرمه شب
ای همه تیر نگاه از تو به سنـــگ پای اندیشه در اقلیم تو تنــگ