هربرت و فورمن (۲۰۱۱) برخی از ویژگی های ذهن آگاهی که توجه روان درمانگران را به خود جلب نموده‌اند، به این ترتیب معرفی می‌کنند :
-
- توجه
-
- یادگیری مشاهده‌ای : درآن فرد از طریق مشاهده آگاهانه خویشتن، نقاط قوت و ضعف خویش را پیدا نموده و به همراه تکنیک پذیرش، سعی در پذیرش آن نقاط قوت و ضعف می کند.
-
- تمرین پذیرش : ذهن آگاهی پذیرش در عمل است. بازگشت به موضوع اولیه باعث پذیرش ویژگی‌های خوشایند و ناخوشایند می شود. پذیرش و تمرین آن باعث کاهش انتقاد نسبت به خویشتن می شود.
- همدلی و دلسوزی : در تمرین های ذهن آگاهی بودا، ایجاد بینش و دلسوزی به روشنی بیان می شود. همدلی نسبت به دیگران در ذهن آگاهی به شدت مورد توجه است و دلسوزی نسبت به خویشتن از تمرین پذیرش تجربیات درد و رنج حاصل می شود.
درمان‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی که از تمرینات بودایی‌ها برگرفته شده‌اند، در روان‌درمانی معاصر جزء متداول‌ترین انواع درمان هستند (آلن و همکاران، ۲۰۰۶). ذهن‌آگاهی، هم‌چنان که در منابع امروزی توصیف شده است، فرایندی است که به یک وضعیت روحی منجر می‌شود که از آگاهی عاری از قضاوت نسبت به اینجا، اکنون و تجربیات جاری شکل می‌گیرد و احساسات، افکار، وضعیت جسمی، آگاهی و محیط پیرامون فرد را در برمی‌گیرد، در حالی که فرد به آزاداندیشی، کنجکاوی و پذیرش تشویق می‌شود (کابات–زین، ۲۰۰۳).
بیشاپ و همکاران (۲۰۰۴) دو جزء اصلی ذهن‌آگاهی را متمایز کرده‌اند :
-
- تنظیم توجه توسط خود فرد
- جهت‌گیری نسبت به لحظه کنونی همراه با کنجکاوی، آزاد اندیشی و پذیرش
هدف از این کار، آموزش ماهیت اصلی ذهن به فرد و زدودن فرضیات اشتباه در خصوص منابع شادمانی اوست؛ چنین تجاربی می‌توانند منجر به تغییر چشم‌انداز فرد درباره دیگران شود و احساس همدلی را در او برانگیزانند (دالایی لاما[۱۳۲] و کاتلر[۱۳۳]، ۱۹۹۸؛ به نقل از هافمن، ۲۰۰۷).
تاثیرات ذهن‌آگاهی
افراد ذهن‌آگاه تغییرات را کمتر تهدیده کننده درمی‌یابند، اگر زوجین تلاش کنند روابطشان همواره ثابت باقی بماند و از تغییراتی که خواه ناخواه در طول زندگی مشترک رخ خواهد داد چشم‌پوشی کنند، احتمال بروز تعارض و ناخشنودی افزایش خواهد یافت؛ حال آن که ذهن‌آگاهی سبب می‌شود فرد پذیرای تغییرات و جنبه‌های جدید و متفاوت زندگی باشد (لانگر، ۱۹۸۹).
ذهن‌آگاهی به کاهش استرس (گاردینو[۱۳۴] و همکاران، ۲۰۱۴؛ واروگلی و دارویری، ۲۰۱۱)، کاهش علائم افسردگی در زنان و افزایش بهزیستی در مردان (لارنت[۱۳۵] و همکاران، ۲۰۱۳)، کاهش نشانه های درد (زیدان[۱۳۶] و همکاران، ۲۰۱۰)، بهبود افسردگی (کورکیل[۱۳۷] و همکاران، ۲۰۱۰)، کاهش اضطراب، افسردگی و عواطف منفی در زنان باردار (ویتن[۱۳۸] و آستین[۱۳۹]، ۲۰۰۸)، بهبود اختلال خواب (لاروش[۱۴۰] و همکاران، ۲۰۱۴)، ارتقاء یادگیری هیجانی و اجتماعی در دانش‌آموزان (لالور[۱۴۱]، ۲۰۱۴)، کاهش برانگیختگی فیزیولوژیکی و پریشانی روانشناختی بیماران مبتلا به پسوریازیس (داء الصدف)[۱۴۲] (فوردهام[۱۴۳] و همکاران، ۲۰۱۴) و بهبود و کنترل سردرد (سان و همکاران، ۲۰۰۲) منجر می‌شود.
نتایج پژوهش کوتز ورث[۱۴۴] و همکارانش (۲۰۱۴) نشان داد آموزش ذهن‌آگاهی به والدین و نوجوانان با رویکرد خانواده مدار، تاثیر مثبتی بر روابط والد- فرزندی دارد. ذهن‌آگاهی همچنین موجب بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن و مغز می‌شود (دیویدسون[۱۴۵] و همکاران، ۲۰۰۳)، بر عملکرد قشر مخ و آمیگدال اثر می‌گذارد و موجب تغییراتی در هیپوکامپ می‌شود (مرکند، ۲۰۱۴)، و احتمالا پاسخهای عصبی را در مراحل اولیه پردازش عاطفی تعدیل می‌کند (وارن براون[۱۴۶] و همکاران، ۲۰۱۳).
افراد ذهن‌آگاه‌تر پاسخهای LPP[147] (مؤلفه پتانسیل مرتبط با رویداد در نواحی قشر بینایی که با شدت هیجانی یک محرک تعدیل می‌شود) پایین‌تری نسبت به تصاویر ناخوشایند با برانگیختگی بالا دارند؛ ذهن‌آگاهی همچنین با پاسخهای LPP کمتری به تصاویر خوشایند با برانگیختگی بالا دارند؛ همچنین ذهن‌آگاهی احتمالا پاسخهای عصبی را در مراحل اولیه پردازش عاطفی تعدیل می‌کند (وارن براون و همکاران، ۲۰۱۳).
هربرت و فورمن (۲۰۱۱) برخی از اهداف مداخلات ذهن‌آگاهی را این چنین برمی‌شمارند :
-
- ارتقاء هشیاری ذهنی
-
- بهبود خدمات بهزیستی روانی
-
- کاهش علایم ناشی از اختلالات روانی
-
- تعمق بخشیدن به احساس سرزندگی
-
- معنا بخشی به حیات فردی
- احساس رضایت از زنده بودن و زندگی
برخی از نقاط اثر تکنیک‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی عبارتند از :
-
- نظارت بر ارگانیسم خود و تحریکات درونی : شناخت، احساسات بدنی و وضعیت هیجانی
-
- نظاره بر خود و تحریکات بیرونی : بینایی، شنوایی، بویایی، لامسه و چشایی
- تسلط بر سیستم خودمختار (اتونوم) سیستم عصبی و منشاء رفتاری
حالات ذهن‌آگاهی
سالمون و همکاران (۲۰۱۱) سه حالت ذهن آگاهی را این طور توصیف می‌کنند :
-
- ذهن معقول : بخش منطقی ذهن به طور عقلانی فکر می‌کند. از حقایق مطلع است برنامه ریزی می‌کند و مشکلات را حل می‌کند.
-
- ذهن هیجانی : حالتی که هیجان افکار و رفتار را کنترل می‌کند. معقول و یا منطقی بودن درحالی که ذهن هیجان دارد مشکل است. مفهوم واقعیت احتمالا تغییر داده می‌شود تا با حالت هیجانی فعلی تطبیق یابد.
- ذهن عاقل : ترکیبی از ذهن معقول و ذهن هیجانی توصیف می‌شود. ذهن عاقل هر دو را متعادل و ترکیب می‌کند و دیالکتیک هیجان و دلیل را باهم تلفیق می‌کند. ذهن عاقل علم به حقیقت را شامل می‌شود.
طرحواره‌های هیجانی
تعریف طرحواره‌های هیجانی
طرحواره‌ها شامل دستورالعمل‌هایی برای هدایت تمرکز، جهت‌گیری و کیفیت زندگی روزانه و وقایع احتمالی بخصوص می‌شوند (لیهی، ۲۰۱۱). طرحواره‌ها از جمله طرحواره‌های هیجانی، تصمیم‌گیری، جسمانی و رابطه‌ای هر کدام مجموعه‌ای از قوانین هستند که فرد را در موقعیت‌های مشخص هدایت می‌کنند (بک و همکاران، ۲۰۰۴).
تفاوت‌های افراد در تفسیرها، ارزیابی‌ها، واکنش‌های عمل و راهبردهای رفتاری برای هیجاناتشان به عنوان طرحواره‌های هیجانی شناخته می‌شوند (لیهی، ۲۰۱۱). طرحواره‌های هیجانی مجموعه‌ای از باورهای مشخصی هستند که افراد از آن ها برای پردازش، ارزیابی و واکنش نشان دادن به هیجاناتشان استفاده می‌کنند (هربرت و فورمن، ۲۰۱۱).
برخی از افراد باورهای منفی نسبت به هیجاناتشان دارند، مثلا این باور که هیجاناتشان اهمیتی ندارند، تا ابد ادامه خواهند داشت و سرانجام آنان را در هم می‌شکنند، شرم‌آور هستند، منحصر به آن ها هستند و نه دیگران، ابراز شدنی نیستند و هرگز ارزیابی نخواهند شد؛ این افراد به احتمال زیاد سبک‌های مقابله مشکل‌سازی مانند نشخوار، نگرانی، اجتناب، نوشیدن الکل، پرخوری یا تجزیه را به کار می‌برند (لیهی، ۲۰۱۱).
فرم در حال بارگذاری ...
