خرده فروشی دارای گونه‌های بسیار زیاد است و شکل‌های جدیدی هم به وجود می‌آیند. در زمان کنونی خرده فروشی‌ها به صورت فروشگاهی و خرده فروشی‌های بدون فروشگاه وجود دارند (فروزنده، ۱۳۸۱). بسیاری از مؤسسات از جمله تولید کنندگان عمده فروشان و خرده فروشان به خرده فروشی اشتغال دارند ولی خرده فروشی عمدتاًً توسط خرده فروشان انجام می‌شود. اگر چه قسمت اعظم خرده فروشی در فروشگاه‌های خرده فروشی است اما در سال‌های اخیر خرده فروشی غیر فروشگاهی نظیر فروش پستی، تلفنی، خانه به خانه، ماشین‌های فروش اتوماتیک و ابزار و وسایل الکترونیکی رشد بسیار قابل توجهی داشته است. خرده فروشی فروشگاهی به دلیل این که قسمت اعظم خرده فروشی را تشکیل می‌دهد اول مورد بررسی قرار می‌گیرد و پس از آن به بررسی خرده فروشی غیر فروشگاهی پرداخته خواهد شد.
۲-۴-۱- خرده فروشی فروشگاهی
فروشگاه‌های خرده فروشی اشکال و اندازه های متفاوتی دارند و به طور دائم انواع جدید خرده فروشی نیز در حال ظهور است. فروشگاه‌های خرده فروشی را می‌توان بر حسب یک یا چند مشخصه طبقه بندی کرد. از جمله: سطح خدمات ارائه شده توسط فروشگاه، نوع کالایی که در فروشگاه برای فروش عرضه می‌شود، سطح نسبی قیمت‌های فروش، نحوه کنترل مجاری فروشی و نحوه گرد همایی‌های آنان. جدول ۲-۱، این طبقه بندی‌ها را با خرده فروشی‌های مربوطه نشان می‌دهد[۳].
جدول ۲-۱- انواع خرده فروشی فروشگاهی
سطح خدمات
کالائی که می‌فروشند
قیمت‌های فروش
کنترل مجاری فروش
نحوه گرد همائی فروشگاه
سلف سرویس
خدمات
محدود
خدمات کامل
فروشگاه‌های اختصاصی
فروشگاه‌های بزرگ
سوپر مارکت‌ها
فروشگاه‌های راحت
سوپراستورها
فروشگاه‌های ترکیبی
وفوق بازارها
مراکز خدماتی
فروشگاه‌های تخفیف دار
خرده فروشان زیر قیمت
نمایشگاهفروش یا کاتالوگ
زنجیره‌های مشارکتی
تعاونی خرده فروشی و
زنجیره داوطلبانه
تعاونی‌های مصرف
مؤسسات امتیازی
شرکت‌های ترکیبی تجاری
منطقهتجاری مرکزی
مراکز خرید منطقه ای
مراکز خرید ناحیه ای
مراکز خرید محلی
خرده فروشی بر اساس سطح خدم کالاها از نظر خدمات مورد نیاز با هم فرق می‌کنند. مشتریان نیز از نظر اهمیتی که برای خدمات قائل می‌شوند با هم تفاوت دارند. در این جا سه سطح خدمات شامل سلف سرویس، خدمات محدود و خدمات کامل همراه با خرده فروشانی که این گونه خدمات را ارائه می‌دهند، مورد بررسی قرار می‌گیرد. خرده فروشی سلف سرویس در طول دهه ۱۹۳۰ در امریکا رشد سریعی داشته است. در خرده فروشی سلف سرویس وظیفه جستجو، مقایسه و انتخاب بر عهده مشتریان است. این شیوه امروزه در بسیاری از خرده فروشی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. خرده فروشان با خدمات محدود تا اندازه ای در امر فروش به مشتریان خود کمک می‌کنند (به دلیل تنوع بیشتر کالاها و نیاز به اطلاعات بیشتر). این فروشگاه‌ها معمولاً خدمات اعتباری نیز برای مشتریان فراهم می‌کنند. خرده فروشان با خدمات کامل خرده فروشانی هستند نظیر فروشگاه‌های اختصاصی و فروشگاه‌های بزرگ درجه یک. در این گونه فروشگاه‌ها در تمام مراحل فرایند خرید، فروشندگان به مشتریان کمک می‌کنند. این فروشگاه‌ها معمولاً کالاهای اختصاصی و کالاهایی را در اختیار دارند که مشتریان می‌خواهند درباره آن ها اطلاعات بیشتری را کسب کنند (کالاهایی مانند دوربین عکاسی، جواهر آلات و پوشاک گران قیمت). این فروشگاه‌ها خدمات زیادی هم چون تسهیلات اعتباری، حمل و تحویل مجانی و غیره را ارائه می‌کنند.
۲-۴-۱-۱- خرده فروشی بر اساس ترکیب کالا برای فروش
خرده فروشان را بر اساس طول و عرض ترکیب کالاها نیز طبقه بندی می‌کنند. بر این اساس انواع خرده فروشی عبارتند از : فروشگاه‌های اختصاصی، فروشگاه‌های بزرگ، سوپرمارکت‌ها، فروشگاه‌های فروشنده کالاهای راحتی و سوپراستورها.
فروشگاه‌های اختصاصی
یک فروشگاه اختصاصی تعداد نسبتاً محدودی کالا در اختیار دارد با ترکیب نسبتاً کاملی از هر قلم کالا. فروشگاه‌های کالاهای ورزشی، مبلمان منزل، گل فروشی و اسباب بازی فروشی از انواع این فروشگاه‌ها هستند.
فروشگاه‌های بزرگ
این فروشگاه‌ها کالاهای بسیار متنوعی را برای فروش در اختیار دارند همچون انواع پوشاک، مبلمان و اثاثیه منزل و کالاهای خانگی و هر خط کالا دارای قسمت ویژه ای است. این فروشگاه‌ها در نیمه اول قرن حاضر رشد کرده‌اند، ولی برای رقابت با سایر فروشگاه‌ها به خط مشی‌های مختلفی هم چون تبدیل شدن به فروشگاه‌های اختصاصی و یا تخفیف دار روی آورده اند.
سوپرمارکت‌ها
سوپرمارکت‌ها فروشگاه‌هایی بزرگ، کم هزینه، و با حجم کالای زیاد می‌باشند. این فروشگاه‌ها به صورت سلف سرویس اداره می‌شوند و درصد سود کمی روی کالاها می‌کشند. این فروشگاه‌ها امروزه با توجه به خصوصیات جغرافیایی مشتریان خود اقدام به استفاده از فروشگاه‌های تخصصی می‌کنند. آن ها مطابق نیازهای اقتصادی و اخلاقی بازارهای محلی خود، اندازه فروشگاه و نوع تبلیغات و ترکیب کالاهای موجود در فروشگاه را تعیین و تنظیم می‌کنند.
فروشگاه‌های راحت (خواربار فروشی)
فروشگاه‌های راحت فروشگاه‌های کوچکی هستند که تعدادی محدود اما بسیار سودآور و پر منفعت از کالاهای راحتی را برای فروش در اختیار دارند. این فروشگاه‌ها معمولاً در حوالی مناطق مسکونی قرار دارند و هر ۷ روز هفته را کار می‌کنند و ساعات کار آن ها نیز طولانی است. این فروشگاه‌ها امروزه جهت حفظ سهم بازار خود به فکر طراحی مجدد فروشگاه‌های خود هستند. برای این منظور آن ها از رنگ‌های زنده تری استفاده می‌کنند،. نور پردازی و امکانات پارک خودرو بهتری فراهم می‌کنند و قیمت‌های فروش خود را تا حد ممکن رقابتی می‌کنند.
سوپر استورها، فروشگاه‌های ترکیبی و فوق بازارها
این سه نوع فروشگاه از سوپرمارکت‌های معمولی بزرگ ترند (تقریباً دو برابر) و ترکیب بسیار متنوعی از مواد غذایی و اقلام غیر غذایی عادی را برای فروش عرضه می‌کنند و خدمات متنوعی همچون خشکشویی، خدمات پستی، نقد کردن چک و غیره را برای مشتریان فراهم می‌کنند. سوپر استورها امروزه ۳۹ در صد فروشگاه‌های مواد غذایی را شامل می‌شوند.
فروشگاه‌های ترکیبی
همان فروشگاه‌های مواد داروئی و غذائی ترکیبی هستند و از سوپر استورها تقریباً دو برابر بزرگ ترند ولی فقط ۲۱ درصد فروشگاه‌های مواد غذایی امروز را در بر می‌گیرند.
فرم در حال بارگذاری ...
