وبلاگ

۱٫ آمادگی برای تغییر^[۹۳] در مقابل محافظه ­کاری^[۹۴]: در این بعد ارزش­هایی را که بر فکر و عمل مستقل خویش و طرفداری از تغییر تأکید ‌می‌کنند (ریخت­های خودرهنموددهی و تحریک­طلبی) در تضاد با ارزش­هایی قرار می­دهد که بر خود محدودکنندگی تبعیت­جویانه، حراست از رسوم سنتی و حفظ ثبات تأکید ‌می‌کنند (امنیت، همنوایی و سنت گرایی). بخش اول بر استقلال عمل، تفکر و همدلی و آمادگی برای تجربیات جدید تأکید دارد در حالی که انواع ارزش­های بعدی بر خود، نظم و مقاومت در مقابل تغییر تأکید دارد. لذت­گرایی از هر دو نوع خودافزایی و آمادگی برای تغییر سهم برده است.

۲٫ گسترش (تقویت) خود^[۹۵] در مقابل تعالی خود^[۹۶]: در این بعد ارزش­هایی را که بر پذیرش دیگران به منزله افراد برابر با خود و علاقه ­مندی به رفاه آن­ها تأکید دارند (جهان­شمول­نگری و خیرخواهی) در تضاد با ارزش­هایی قرار می­دهد که بر پیگیری موفقیت شخصی خویش و سلطه بر دیگران تأکید می­ورزند (قدرت و پیشرفت). ارزش­های نوع اول به آسایش و علاقه به دیگران تأکید ‌می‌کنند و ارزش­های بعدی بر علاقه به خود تأکید دارند. ریخت لذت­جویی نیز شامل عناصری از آمادگی برای تغییر و گسترش خود است (شوارتز و ساگیو، ۱۹۹۵، به نقل از دلخموش و احمدی مبارکه ، ۱۳۹۰).

ارزش­های متضاد یا رقیب در جهت­های مخالف از مرکز تجلی پیدا ‌می‌کنند، در صورتی که ارزش­های مکمل در مجاور یکدیگر قرار می­ گیرند. انگیزه­ های تشکیل دهنده ارزش­ها به گونه ­ای سازماندهی می­یابند که دو محور دو قطبی را به وجود می ­آورند. ارتباط موجود بین ارزش­ها و سایر متغیرها (مثل نگرش­ها و رفتارها) نشانگر این ساختار است. اگر متغیری بیشترین ارتباط مثبت با یک ارزش مثل همنوایی داشته باشد، ارتباط این متغیر با سایر ارزش­هایی که در جهت مخالف آن قرار دارد مثل تحریک­طلبی کمتر خواهد بود. مردم ذاتاً در گرایش­های ارزشی و نظام ارزشی خود باهم تفاوت دارند اما ارزش­ها به وسیله همان ساختار انگیزشی مخالف و مجاور سازماندهی می­ شود (شوارتز، ۲۰۰۲).

با توجه به اینکه شوارتز ارزش­ها را به مثابه اهداف در نظر ‌می‌گیرد، لذا معتقد است که حصول آن­ها می ­تواند در خدمت منافع فردی یا منافع جمعی باشد؛ ‌بنابرین‏ انواع ارزشی دهگانه در مجموع به دو بعد ارزش­های جمع­گرایانه و ارزش­های فردگرایانه به شیوه زیر تقسیم می­شوند:

۱٫ ارزش­های جمع­گرایانه شامل: خیرخواهی، جهان­شمول­نگری، سنت­گرایی، امنیت و همنوایی.

۲٫ ارزش­های فردگرایانه شامل: قدرت، خودرهنموددهی، تحریک­طلبی و لذت­گرایی.

ارزش­هایی که در خدمت منافع فردی هستند، نواحی منسجمی را تشکیل می­ دهند که در تضاد با ارزش­هایی که در خدمت منافع جمعی­اند، قرار می­ گیرند. دو گونه ارزشی جهان­­شمول­نگری و امنیت نیز در خدمت هر دو دسته بوده و در مرز بین این دو ناحیه قرار می گیرند (فرامرزی، ۱۳۷۹).

۲-۳- حمایت اجتماعی

در سال­های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ به دنبال دیدگاه غالب محیط نگر در روانشناسی که در آن محیط علت اصلی ناراحتی های روانی و فیزیکی محسوب می­شد. یکی از متغیرهای اجتماعی که مورد نظر محققان قرار گرفت حمایت اجتماعی بود. در این زمان امید می­رفت که حمایت به عنوان یک ‌نوش‌داروی اجتماعی توضیح دهد که چرا عده­ای از مردم در استرس­ها غافلگیر شده در حالی که عده دیگری که به همان اندازه دچار استرس می­شدند، در مقابل آن مقاومت داشتند (عبدی فرد، ۱۳۷۴).

امروزه ما در دنیایی زندگی می­کنیم که ناگزیر از برخورد و ارتباط با دیگران هستیم. آنچه مسلم است آن است که هیچ کس قادر نیست بدون کمک و مساعدت و ارتباط با دیگران، نیازهای خود را برطرف سازد. شک نیست که انسان موجودی اجتماعی است. در حقیقت دشوار است که افراد را از گروه ­های وابسته به آن­ها جدا بدانیم. حمایت اجتماعی شکل بنیادین و اساسی مراوده انسانی است که بین افراد در درون شبکه ­ای از روابط و وقایع زندگی عادی، روزمره و اضطراری مبادله می­ شود (افشاری، ۱۳۸۶). در واقع هر فرد از آغاز زندگی به صورت وابسته­ترین موجود نمایان می­گردد و تمام جنبه­ های زندگی او به حمایت دیگران وابسته است و از کودکی تا بزرگسالی با وجوه مختلف حمایت سروکار دارد.

۲-۳-۱- تعاریف حمایت اجتماعی

در ادبیات تحقیقِ حمایت اجتماعی، مفهوم­سازی حمایت، دامنه وسیعی را در بر ‌می‌گیرد و درباره تعاریف حمایت اجتماعی نظرات مختلفی مورد توجه است. بیشتر تعاریف اولیه از حمایت اجتماعی ریشه در درک افراد از محبوبیت و مورد توجه و احترام بودنشان دارد. بسیاری از مشکلات در بررسی حمایت اجتماعی ناشی از ابهام در مفهوم حمایت اجتماعی است. اصطلاحات مشابهی چون تشویق، تمجید، پذیرش، جمع‌ آوری اطلاعات و منابع مادی را که جزء عناصر فرایند حمایت اجتماعی محسوب می­گردند، به طور مجزا به عنوان تعریف حمایت اجتماعی به کارگرفته ‌شده‌اند(شه­بخش، ۱۳۸۸).

ساراسون و ساراسون (۱۹۸۹ به نقل از ابراهیمی قوام، ۱۳۷۱)، حمایت اجتماعی را چنین تعریف کرده ­اند: این احساس که دیگران آدم را دوست دارند و برای او ارزش قایلند و آماده­اند تا در صورت لزوم به او کمک کنند و پشتوانه عاطفی او باشند. حمایت اجتماعی به نظر برانول و شوماکر^[۹۷] (۱۹۸۴) تبادل منابع بین حداقل دو فرد است که یکی از آن­ها دریافت کننده آن ‌می‌باشد و به منظور افزایش خیر و سعادت فرد دریافت­کننده انجام می­پذیرد.

حمایت اجتماعی به میزان ادراک فرد از محبت و حمایت خانواده، دوستان و اطرافیان نیز اطلاق می­ شود. رایج ترین تعریف حمایت اجتماعی بر در دسترس بودن و کیفیت ارتباط با افرادی که در مواقع مورد نیاز، منابع حمایتی را فراهم ‌می‌کنند، تأکید دارد. منابع حمایتی موجب می­ شود که فرد احساس مراقبت، مورد علاقه بودن، عزت نفس و با ارزش بودن کند و احساس کند که بخشی از شبکه وسیع ارتباطی است (علیپور، ۱۳۷۱).

به نظر کوب (۱۹۷۶ به نقل از کیم^[۹۸] و همکاران، ۲۰۰۸) حمایت اجتماعی اطلاعاتی است که شخص را ‌به این باور راهنمایی می­ کند که مورد عشق و علاقه، تأیید و ارزش قرار گرفته و متعلق به شبکه ­ای از ارتباطات و وظایف متقابل است. این دو ویژگی تعلق به شبکه ارتباطی و داشتن تعهدات متقابل نسبت به یکدیگر، از عناصر حمایت اجتماعی محسوب می­گردد.

کاپلان^[۹۹] (۱۹۹۵ به نقل از تیلور^[۱۰۰] و همکاران ۲۰۰۷ ) حمایت اجتماعی را محصولی از فعالیت های اجتماعی می­داند که از خلال مشارکت در وظایف، دادن چیزهای ضروری، مساعدت شناختی و فراهم آوردن آرامش عاطفی احساس چیرگی شخصی را ارتقا می­بخشد. وکس^[۱۰۱] (۱۹۸۸ به نقل از مالکی^[۱۰۲] و همکاران، ۲۰۰۷) حمایت اجتماعی را فراسازه ای که از چند سازه نظری تشکیل شده است در نظر ‌می‌گیرد که عبارتند از:

۱٫ منابع شبکه حمایتی: به عنوان مثال اندازه، ساختار، روابط و ویژگی­های شبکه حمایتی.

۲٫ رفتار حمایتی: به عنوان مثال گوش دادن به درد­ د­ل­ها، تسلی دادن، راهنمایی و نصیحت کردن، معاشرت کردن و کمک کردن در انجام وظایف خانه، پول قرض دادن.

۳٫ ارزیابی ذهنی از حمایت: یعنی ادراک در دسترس بودن حمایت و این احساس و باور که شخص مورد احترام و پشتیبانی واقع شده است.

در اینجا مؤلفه‌ سوم به عنوان بارزترین جنبه مفهوم حمایت اجتماعی فرض شده است.

محققانی چون ری و الیوت^[۱۰۳] (۲۰۰۶) در بررسی حمایت اجتماعی دو مفهوم از حمایت اجتماعی را مطرح نمودند: ۱٫ دریافت حمایت ۲٫ ادراک حمایت.