انسان دارای نیازهای متعدد و متنوعی است و در مرحله از رشد خانواده نوع نیازهایی که اعضاء نیست آن در خویشتن و عضو خانواده خود نسبت به آن خود آگاه می شوند متفاوت است.در مرحله نامزدی نیاز به صمیمیت، محبت از اهمیت ویزهای برخوردار است، در مرحله ازدواج نیاز جنسی قوی تر می شود، پس از آن نیاز به قدرت و آزادی ممکن است زوجین را رودرروی همدیگر قرار دهد، پویایی نیاز های زن و شوهر و فرزندان و نحوه پاسخگویی به نیاز های متقابل یکدیگر کیفیت سازگاری زناشویی، سلامت روانی زوجها و فرزندان را تعیین می کند.
به نظر می رسد برخی نیازها در طول زندگی خانواده از نظر شدت کم و زیاز می شوند و برخی از نظر کمیت در حال تغییر هستند اما نحوه بروز و ارضاء آنها متفاوت است. شاید نیاز به زیبایی در مراحل زندگی یک نیاز اساسی می باشد اما در آغاز ازدواج بر مبنای وضعیت ظاهر فرد است و در مراحل بعدی که وضعیت ظاهری زوجها با همدیگر عادی می شود کیفیت ارتباط عاطفی تعیین کننده زیبایی و نقش آن است. نیاز به صمیمیت و عطوفت ورزی و لمس شدن هیچگاه کاهش نمی یابد بلکه نحوه ارضاء آن در طول دوران زندگی خانوادگی تغییر می کند.
سایر ابعاد دیگر خانواده که در فرایند رشد و تحول خانوادگی تغییر وتحول می یابند به شرح زیر است:
حجم خانواده
رضایت از زندگی زناشویی
نقش اطرافیان در زندگی زناشویی
درجه فردیت یافتگی و عدم فردیت یافتگی
درجه پذیرش و عدم پذیرش همدیگر
میزان همبستگی و دلبستگی

مراحل رشد و تحول خانواده

چه عواملی موجب رشد خانواده می گردد. چه چیزی سبب می شود خانواده کاملاً منوط به رشد کل خانواده است. توقف رشد خانواده بعنی توقف رشد اعضای آن و افتادن خانواده در دام آشفتگی یعنی ابتلای اعضای آن به اختلاف رفتاری و بیماری روانی است دوره های رشد خانواده متمایز از دوره های رشد روانی است هرچند با آن ارتباط تنگاتنگ دارد و در دل فرایند رشد روانی صورت می گیرد یا حتی از رشد کلی است اما با این حال تا حدی متمایز بوده و ویژگیهای خاص خود را دارد در رشد خانواده مانند رشد روانی، عدم انجام وظایف رشد، عدم ارضاء نیازهای خاص هر دوره یا عدم انحلال مسائل انتقالی و استحاله ای موجب انباشت مسائل و مشکلات و انتقال آن به دوره های بعدی و تأخیر در رشد می گردد به طوری که گاهی جبران آن امکان پذیر نیست.
گذر از یک مرحله و ورود به مرحله دیگر در خانواده نیازمند دانستن آگاهی و مهارت کافی است، در دنیای پیچیده امروز بسیاری از خانواده ها نمی توانند به راحتی از یک مرحله به مرحله دیگر بروند زیرا گستردگی روابط اجتماعی و وسیع بودن عوامل مؤثر و مداخله گر در رشد و ناشناخته بودن آنها مانع طی آسان یک مرحله و ورود به مرحله بعدی است. رشد خانواده بر خلاف رشد روانی که تا حدی بستگی به عوامل بیولوژیک دارد به مقدار زیادی وابسته به شرایط اجتماعی است و نیازمند دانش، تجربه و آگاهی کافی است،در واقع بسیاری از دوره ها با تصمیم گیری آغاز می شود و کاهش می یابد، بنابراین داشتن آگاهی و دانش کافی برای تصمیم گیری درست که متضمن سلامت خانواده و سلامت روانی افراد است امری ضروری است، کسب این آگاهیها و دانشها توسط بسیاری از مردم در امروز مقدور نیست در نتیجه نیازمند کمک یک شخص به نام مشاور می باشد تا به آنها در طی کردن این مرحله کمک نماید. مشاور همراه و یا پا به پای تحولات خانواده حرکت می کند و اقدامات مشاوره ای خود را به تناسب نیازهای آنان تنظیم می نماید.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در زمینه دوره های تحولی خانواده صاحب نظران دیگاههای متفاوتی ارائه می دهند که در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنم:
دوال (۱۹۷۱) مراحل رشد وتحول خانواده را به هشت مرحله تقسیم می کند که عبارتند از:
مرحله ازدواج بدون کودک
مرحله فرزنددار شدن (تولد اولین فرزند)
خانواده با کودکان پیش دبستانی بزرگترین بچه از۶-۳ سال
مرحله ورود فرزندان به مدرسه بزرگترین بچه ۶سال تا ۱۳ سال
خانواده با فرزندان نوجوان بالغ بزرگترین ۱۳ تا ۲۰ سال
خانواده در مرحله ترک فرزندان بزرگترین بچه خانواده را ترک کی کند
والدین میانسال
خانواده با اعضای پیر.
آلدوس (۱۹۹۶) مراحل رشد خانواده را وظایف مربوط به رشد را در هر دوره چنین بیان می کند:
شکل گیری: حفظ ارزشهای اخلاقی و کنترل اجتماعی
مرحله تولد فرزند: بقاء نسل، اجتماعی کردن، انتقال فرهنگ
دوره فرزند پروری: انتقال فرهنگ، کنترل اجتماعی، رشد ارزشهای اخلاقی
سالهای میانه: رشد اجتماعی اخلاقی
سالهای پایانی: انتقال مسئولیت
سالمن (۱۹۷۳) پنج مرحله کلی رشد خانواده رادر یک چهار چوب چنین ارائه می دهد:

مرحله ازدواج
تولد فرزندان
تفرد اعضای خانواده
خروج فرزندان از خانواده
مرحله تحلیل و از دست دادن
پارن میل و لانگو(۱۹۷۸) سیر و رشد تحول خانواده را شامل مراحل زیر میدانند:
مرحله تعهد و پیمان: شامل نامزدی، عروسی، ماه عسل، جدا شدن از خانواده اصلی و ایجاد دلبستگی بین خودشان
۲-۱- مرحله نقشهای جدید والدینی
۳-۲- مرحله پذیرش شخصیت جدید در خانواده، تولد فرزند و دلبستگی به نوزاد
۴-۳- آغاز خروج کودک از خانواده، رشد روابط مستقلانه کودکان، سازگاری با مدرسه و دیگر مؤسسات خارج از خانواده و توسعه روابط اجتماعی کودک
۵-۴- پذیرش دورۀ بلوغ، رشد هویت اجتماعی و جنسی فرزندان، دوست یابی و گسترش شبکه روابط اجتماعی ـ حمایتی فرزندان از خانواده به سطح جامعه
۶-۵- آزمایش استقلال فرزندان
۷-۶- آماده شدن برای خروج فرزندان
۸-۷- رها کردن فرزندان و روبرو شدن مجدد با یکدیگر
۹-۸- پذیرش خلوت، عزلت، پیری و آماده شدن بر تشکیل وضعیتهای ناتمام زندگی
کارتریک و گلدریک (۱۹۹۹) مرحله را برای رشد خانواده ذکر نموده اند:
ترک خانواده یا استقلال از خانواده
پیوستن و تشکیل خانواده جدید
خانواده با بچه های کوچک
خانواده با فرزندان نوجوان
خارج شدن فرزندان از خانواده
خانواده در دوره آخر