• • 1. بیمه:

بیمه عقدی است که طی آن خطر قریب‌الوقوعی که ‌ممکن‌است برای دارایی ـ فعالیت یا جان فردی پیش آید را به شرکت بیمه منتقل می‌کند تا طی آن زیان مادی ناشی از خطر را جبران نماید. در این فرایند فردی که خطر را منتقل می‌کند بیمه‌گذار و قبول‌کننده خطر را بیمه‌گر گویند. بیمه‌گذار وجهی را به بیمه‌گر می‌پردازد که حق بیمه و موضوعی که بابت آن عقد بیمه منعقد می‌گردد موضوع یا مورد بیمه می‌گویند.( آیت کریمی۱۳۸۳)

ماده ۱ قانون بیمه مصوب سال ۱۳۱۶ بیمه را چنین تعریف می‌کند:

“بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می‌کند در ازاء پرداخت وجه یا وجوهی ‌از طرف‌ دیگر درصورت وقوع یا بروز حادثه، خسارت وارده بر او را جبران نموده یا وجه معینی بپردازد. متعهد را بیمه‌گر، طرف تعهد را بیمه‌گذار، وجهی را که بیمه‌گذار به بیمه‌گر می‌پردازد حق بیمه و آنچه را بیمه می‌شود موضوع بیمه نامند.” ( قانون بیمه،

منابع ‌و مآخذ فصل یک

۱

کریتنر روبرت(۱۳۸۷)؛« مدیریت رفتار سازمانی» ( مفاهیم نظریه ها وکاربردها»؛ ترجمه حسین صفر زاده

۲

استیسی، رالف.دی (۱۳۸۱)؛« مدیریت استراتژیک و پویایی های سازمانی»؛ ترجمه محمد رضا شجاعی؛ دانشکده امور اقتصادی؛ تهران

۳

ساروخانی، باقر(۱۳۸۴)؛« روش های تحقیق در علوم اجتماعی»،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ تهران

۴

مینتزبرگ، هنری؛ آلستراند، بروس؛ لمپل، ژوزف(۱۳۸۷)؛« جنگل استراتژی» ترجمه محمود احمد پور دریانی؛ پردیس؛ تهران

۵

هریسون، جفری؛ جان، کارون(۱۳۸۰)؛«مدیریت استراتژیک»؛ ترجمه بهروز قاسمی؛ چاپ دوم؛ انتشارات آبتین؛ تهران

۶

فیضی، طاهره ( ۱۳۸۶)؛« مبانی سازمان و مدیریت»؛ انتشارات پیام نور، تهران

رابینز، استیفن پی( ۱۳۸۸)؛ رفتار سازمانی مفاهیم، نظریه ها و کاربرد ها»؛ ترجمه علی پارساییان، سید محمد اعرابی؛

انتشارات دفتر پژوهش های فرهنگی، تهران

۷

روستا، احمد؛ ونوس، داور( ۱۳۷۸)؛ « مدیریت بازاریابی»؛انتشارات سمت؛ تهران

۸

رحمان سرشت، حسین(۱۳۸۳)؛ « مدیریت راهبردی (استراتژیک) در اندیشه»؛ چاپ اول؛ انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی؛ تهران

۹

حسینی، سید محمود(۱۳۷۷)؛ « مدیریت استراتژیک»؛ انتشارات مؤسسه‌ کار و تامین اجتماعی؛ تهران

۱۰

انسف، ایگور(۱۳۷۵)؛« استقرار مدیریت استراتژیک»؛ ترجمه عبدالله زندیه؛ انتشارات سمت؛ تهران

۱۱ جعفری صمیمی، احمد؛طهرانچیان امیر منصور( ۱۳۸۵)« بررسی اثرات سیاست های پولی و مالی بر شاخص های عمده اقتصاد کلان در ایران»؛انتشارات تحقیقات اقتصادی؛ تهران

۱۲٫ Mintzberg, Henry;” Strategy Making in Three Modes”; California Management Review 16, no.2(1973) pp. 44-53

فصل دو:

ادبیات تحقیق

بخش اول

۱٫۲ پیشگفتار

در نگرش سنتی مدیریت، برنامه ریزی نقطه ی شروع تمامی حرکت ها ست که اهمیت آن از گذشته ی دور بر همگان آشکار بوده و آن را اساسی ترین وظیفه ی مدیریت دانسته اند. در همین راستا سیر تحول جامعه بشری از صورت ساده و پیچیده، حرکت شتاب دار و تحولات عظیم در عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و تکنولوژی به ویژه در دهه ی اخیر، صحنه های جدید آفرید و هر روز نگرش های جدید مطرح ساخته است. امروزه در محیط فعالیت سازمان ها علاوه بر وجود پیچیدگی وعدم اطمینان فزاینده، شاهد تعامل و در هم تنیدگی این تحولات نیز هستیم.در شرایط کنونی تغییر در یک بخش می‌تواند اثرات پیش بین نشده ونامنظمی را بر سازمان بر جای بگذارد. این محیط ناپایدار و در عین حال به هم پیوسته، برخورد متفاوتی را از سازمان ها می طلبد. پیش از هر چیز باید تفکر، عمل ویادگیری سازمان ها استراتژیک شود. سپس سازمان ها باید به منظور وفق دادن خود با شرایط جدید، بینش و دیدگاه های خود را در قالب استراتژی های اثر بخش ارائه کنند. در این راستا سازمان ها در گام نخست می بایست از جایگاه خود در صنعت آگاهی یابند. شناخت وضعیت نیازمند شناخت نقاط قوت وضعف سازمان است. در گام بعدی برای شناخت موقعیت شرکت ها در صنعت باید فرصت ها و تهدید های محیط آن ها به دقت بررسی شود تا مدیریت سازمان بتواند با درک محیط و با توجه به جایگاهی که سازمان در صنعت دارد به تدوین استراتژی های مناسب بپردازد. ( دیوید فردآر^[۲۰]، ۱۳۷۹)

از سویی، بیمه مؤسسه‌ مالی غیر بانکی است که با ایجاد امنیت و اطمینان، زمینه گسترش فعالیت های تولیدی و خدماتی را فراهم می‌سازد. به بیان دیگر عملکرد شرکت های بیمه ، ثبات مالی را به همراه خواهد داشت و اضطراب و ریسک سرمایه گذاری را کاهش می‌دهد. شرکت های بیمه از طریق انجام سرمایه گذاری های مناسب سبب تخصیص کارآمد منابع می‌شوند. مرتن^[۲۱] (۱۹۹۲) و لوین^[۲۲](۲۰۰۴،۱۹۹۷،۱۹۹۳) در مطالعات نظری خود بیان کردند که مؤسسات مالی به ویژه شرکت های بیمه، از طریق تحرک پس انداز، تخصیص منابع، کنترل وام گیرندگان و اعمال کنترل مشارکتی، تسهیل در مدیریت ریسک و تسهیل در مبادلات کالا و خدمات از دوکانال انباشت سرمایه و نوآوری فنی، به رشد اقتصادی کمک می‌کنند. با وجود فقدان ادبیات نظری آشکار در زمینه ی توسعه ی بیمه و رشد اقتصادی، اسکیپر^[۲۳] (۱۹۹۸) بیان کرد که از دیدگاه عملکردی شرکت های بیمه هم می‌توانند از دو کانال انباشت سرمایه ( فیزیکی و انسانی) و نوآوری فنی بر رشد اقتصادی تاثیر گذارند. زیرا بیمه باعث افزایش ثبات مالی می شود و می‌تواند جانشین و تکمیل کننده ایی برای برنامه های اجتماعی دولت باشد. از سویی دیگر بیمه به انباشت پس انداز کمک می‌کند و مدیریت ریسک را تسهیل می‌کند. ( جعفری صمیمی ۱۳۸۵)

‌بنابرین‏ بر اساس مطالعات انجام شده، رابطه ی معنا داری بین توسعه ی صنعت بیمه ی یک کشور و رونق اقتصادی در آن کشور وجود دارد. برای مثال کامینز ^[۲۴](۱۹۳۷) در مقاله ای تحت عنوان “مدل اقتصاد سنجی، بخش بیمه عمر اقتصاد آمریکا” اثرات متغیر های کلان اقتصادی را بر میزان فروش بیمه ی عمر مورد مطالعه قرار داد و ‌به این نتیجه رسید که به بیمه عمر با تولید ناخالص داخلی ارتباط مستقیم دارد. ‌بنابرین‏ ایران نیز به عنوان یکی از کشور های در حال توسعه که قابلیت های بسیار بالایی برای سرمایه گذاری های کلان اقتصادی دارد، ازاین قانون مستثنا نیست. (مظلومی، امامی، اعرابی ۱۳۸۹)

توسعه ی صنعت بیمه در ایران، نیاز مند رقابتی تر شدن بازار بیمه است. زیرا در این صورت شرکت های بیمه به منظور کسب سهم بیشتری از بازار نیازمند ارائه ی خدماتی با کیفیت بالاتر به بیمه گذاران هستند. به منظور شناخت جایگاه هریک از شرکت های بیمه ایرانی از منظر استراتژیکی می بایست شناخت کافی از استراتژی و مدیریت استراتژیک داشته باشیم.

برنامه ریزی و اقدام در جهت آمادگی مقابله با حوادث و سوانح و آموزش عمومی در این زمینه و تربیت کادر امدادی و نیروی انسانی مورد نیاز

ارسال کمک و اعزام عوامل امدادی و درمانی به سایر کشورها در صورت لزوم

کمک به امر توانبخشی و ارائه خدمات اجتماعی در جهت تسکین آلام آوارگان، پناهندگان مرزی و معلولین و ایجاد حس تعاون، تفاهم، دوستی و نیکوکاری بین مردم

تلاش در جهت تسکین آلام بشری و کمک به امر سلامت جامعه و دفاع از ارزش های انسانی و کوشش در جهت برقراری دوستی و تفاهم متقابل و صلح پایدار میان ملت ها

اداره امور جوانان جمعیت و توسعه مشارکت جوانان در تصمیم‌گیری‌های ها و فعالیت‌های مربوط به آنان و تربیت و آموزش جوانان مذکور به منظور آماده ساختن آن ها درانجام خدمات امدادی و عام المنفعه

کمک به تهیه دارو و وسایل و تجهیزات پزشکی مورد نیاز مراکز بهداشتی، درمانی و آموزشی کشور با موافقت وزارت بهداشت و با همکاری هلال احمر و صلییب سرخ

کشورهایی که عضو اتحادیه بین‌المللی صلیب سرخ هستند.

۲-۳-۳- خدمات داوطلبانه

۲-۳-۳-۱-آشنایی با مفاهیم

الف- تعریف داوطلب

بر اساس تعریف فدراسیون کسی است که با میل و رغبت و انگیزه شخصی قوی، برای ارئه خدمت به همنوع خود و بدون هیچ گونه دستمزد و یا ‌چشم‌داشتی اعلام آمادگی می‌کند.

ویژگی های یک داوطلب

هر داوطلب برای آن که بتواند بیشترین خدمت را ارائه دهد، باید دارای ویژگ یهایی باشد که در زیر به مواردی از آن اشاره می شود:

داوطلب باید دارای صفاتی مانند احساس مسئولیت، قابل اعتماد بودن، فداکاری، تواضع، خوش خلقی و… باشد.

وقت کافی برای ارائه خدمات داوطلبانه داشته باشد.

وضع ظاهری مرتب و مناسبی داشته باشد(ساده پوشی و پاکیزگی)

هرگز افراد را از لحاظ سطح زندگی و رفتار مقایسه نکند.

خوش بین و علاقمند به پیشرفت دیگران باشد.

دارای پشتکار و جدیت در کار باشد.

درانجام خدمات خود اعتماد به نفس کافی داشته باشد.

انگیزه خیرخواهانه و بشردوستانه داشته باشد. (نه قصد منفعت طلبی)

ب-تعریف انواع داوطلب

داوطلبان را می توان از جنبه‌های گوناگون تقسیم بندی نمود:

*از نظر شکل انجام خدمات داوطلبانه:

الف – داوطلب منفرد: این داوطلب خدمتش را به صورت انفرادی انجام می‌دهد. خدمت این داوطلب بیشتر در مراکز خاص و بر اساس تجارب و توان فرد صورت می‌گیرد.

ب – داوطلب عضو گروه: این داوطلب خدمت خود را در قالب گروه ارئه می‌دهد.

یادآوری: انجام خدمات داوطلبانه در سازمان جوانان به صورت گروهی است.

*از نظر زمان انجام خدمات داوطلبانه:

الف – داوطلب دائمی: داوطلبی است که به طور مستمر و مداوم، قسمتی از اوقات فراغت خود را به فعالیت در زمینه خدمات بشر دوستانه اختصاص می‌دهد. مثلاً دو یا سه روز در هفته و یا یک هفته در ماه فعالیت می‌کند.

ب- داوطلب غیر دائمی: داوطلبی است که در هنگام بروز حادثه و در مواقع لزوم از مهارت ها و تجارب آنان استفاده می شود و زمان مشخصی برای بهره گیری از آنان وجود ندارد.

* از نظر کیفیت انجام خدمات داوطلبانه:

الف – داوطلب مفید: کسی است که علاوه بر دارا بودن آگاهی و توانایی لازم برای انجام کارهای خیر، وظایف خود را به نحو احسن انجام می‌دهد.

ب – داوطلب غیر مفید: کسی است که برای پیشبرد مقصود شخصی و یا پیدا کردن مقام و موقعیت خاصی به گروه داوطلبان می پیوندند و یا فرد نا امید و بدبینی است که با افکار مسموم خود باعث

نا امیدی و بدبینی در گروه داوطلبان یا اجتماع می شود.

ج- تعریف خدمات داوطلبانه

فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر، خدمت داوطلبانه را اینگونه تعریف می‌کند:

خدمت داوطلبانه، خدمتی است که فرد داوطلب آن را با میل و اختیار انجام م یدهد نه به علت عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی که بر او تحمیل شده و هدف از آن، ارئه خدمات به مردم آسیب پذیر جامعه است نه کسب منافع مادی

د- انواع خدمات داوطلبانه

خدمات داوطلبانه به دو نوع تقسیم می‌شوند:

اول: خدمت انفرادی: که خود شامل دو حالت است:

الف – خدمتی که داوطلب به تنهایی انجام می‌دهد.

ب- خدمتی که داوطلب شخصاً با مراجعه به سازمان ها و ادارات مربوط انجام می‌دهد.

دوم: خدمت گروهی: در این نوع خدمت داوطلبانه، کار در قالب فعالی تهای گروهی انجام می شود.

ر- ضرورت و اهمیت خدمات داوطلبانه

سازمان های رسمی به علت گستردگی حوادث و مشکلات جوامع، بدون استفاده از نیروهای داوطلب، از عهده انجام مطلوب وظایف خود بر نمی‌آیند. علاوه بر این، انجام امور به وسیله داوطلبان، هزینه ها را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. زیرا استفاده از نیروهای رسمی مزدبگیر، باعث افزایش هزین ه ها می شود. از طرفی داوطلبان انگیزه قوی تری برای این نوع کارها دارند.

نیاز به داوطلبان در کشورهای در حال رشد محسوس تر است و خدمت داوطلبانه در این کشورها اهمیت به سزایی دارد. زیرا سازما نها و مؤسسات ارائه دهنده خدمات اجتماعی، بدون داوطلبان تربیت شده فقط قادر به انجام دادن حداقل برنام ههای خود هستند، ولی با کمک داوطلبان می‌توانند برنامه های خود را از نظر کمی وکیفی گسترش دهند و به عده بیشتری از مردم خدمت کنند. از طرفی انجام خدمات داوطلبانه برای خود داوطلبان نیز بسیار مفید است، زیرا سبب تقویت حس نوع دوستی درآنان می‌گردد.

کارهایی که داوطلب صلیب سرخ و هلال احمر نباید انجام دهد:

بدون اختیار و دستور قبلی امکانات جمعی تهای هلال احمر یا صلیب سرخ را به امری اختصاص

ندهند.

از موقعیت خود در صلیب سرخ یا هلال احمر برای منافع شخصی استفاده نکنند.

از اعتبار به دست آمده از جمعیت هلال احمر یا صلیب سرخ به منظور معاملات شخصی یا خرید و

فروش که سود حاصله آن به نفع خود یا شخص ثالثی باشد، استفاده نکنند.

ز- ملاک‌های خدمت داوطلبانه

علاقه

انگیزه

توانایی

دانش و مهارت

وقت کافی

رضایت خانواده (صلیب سرخ و هلال احمر، ۲۰۱۳)

۲-۴-۱- معرفی جمعیت هلال احمر شهرستان مهر و لامرد

جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی، مؤسسه ای است متکی بر همیاری خیرخواهان و داوطلبان خدمات اجتماعی، که در سال ۱۳۰۱ با عنوان «شیر و خورشید سرخ ایران» و با تأکید بر مدیریت ظرفیت های مردمی، برای رفع نیازهای محرومان و حمایت از مصیبت دیدگان تأسیس شد و به رغم بدبینی مردم ایران به دستگاه ستمشاهی و مؤسسات مرتبط با آن، در جلب اعتماد عمومی توفیقی چشمگیر داشت.

در سال ۱۳۸۵ باهدف شفاف‌سازی فرم‌هایی تهیه گردید و بر اساس آن لایحه بودجه تقدیم مجلس شورای اسلامی گردید ولیکن اقدامات صورت گرفته در این مرحله بنا به دلایل ذیل با عدم موفقیت همراه گردید:

• • جمع‌ آوری اطلاعات بدون آموزش قبلی مدیران و کارشناسان.

• • عدم اتصال برنامه های خواسته‌شده از دستگاه‌ها به برنامه پنج‌ساله توسعه کشور.

• • یک‌شکل نبودن برنامه ها، به‌طوری‌که برخی برنامه ها به فعالیت‌های دستگاه‌ها، برخی به خروجی فعالیت‌ها و برخی دیگر به پیامدهای ناشی از خروجی اشاره داشتند.

• • عدم بهره‌گیری از شاخص‌های مناسب به‌نحوی‌که بخش عمده‌ای از فعالیت‌ها با شاخص نفر ساعت تعریف شدند.

• • عدم ارتباط اهداف کمی با برنامه های بلندمدت دستگاه‌ها.

• • هزینه هر واحد فعالیت بر اساس بودجه افزایشی تعیین گردید و روش صحیح هزینه‌یابی موردتوجه قرار نگرفت.

• • از نظام‌های جمع‌ آوری و تجزیه‌و تحلیل آمار و اطلاعات عملکردی دستگاه‌ها استفاده نگردید.

• • در گام دوم برای افزایش کارایی که هزینه‌یابی خرجی برنامه ها بوده و همچنین گام سوم که اثربخشی را از طریق تعامل بین مراحل برنامه‌ریزی، هزینه‌یابی و مدیریت عملکرد موردتوجه است تاکنون توسط سازمان اقدام اساسی صورت نگرفته است (حسن‌آبادی، نجار صراف،۲۹۱:۱۳۸۶)

۲-۱۸ تاریخچه بودجه‌ریزی ‌بر مبنای‌ عملکرد:

بودجه‌ریزی ‌بر مبنای‌ عملکرد برای اولین بار به‌طورجدی در پی اصلاحات در دهه ۱۹۵۰ در امریکا مورداستفاده قرار گرفت (کردبچه،۱۳۹۲). هدف از این اصلاحات ایجاد اطلاعات عملکردی برای نظام بودجه‌ریزی بود (حسن‌آبادی و صراف، ۱۳۸۶)؛ و تلاش‌هایی که در این زمینه صورت گرفته به طور عمده در جهت توسعه اطلاعات عملکرد برای بودجه و تغییر فرایند بودجه‌ریزی در امریکا از تکیه بر داده ها به محصولات تولیدشده است (کردبچه،۱۳۹۲). این رویکرد برای اولین بار از سوی کمیسیون هوور که در ترکیب دولت قرار داشت، در سال ۱۹۴۹ ترویج شد و اجرای گسترده آن موردتوجه قرار گرفت (حسن‌آبادی و صراف،۱۳۸۶). در قانون روش‌های بودجه و حسابداری مصوب سال ۱۹۵۰ از دستگاه‌های اجرایی خواسته‌شده بود درخواست‌های بودجه خود را همراه با اطلاعات عملکرد و هزینه برنامه ها ارسال کنند. بودجه سال مالی ۱۹۵۰-۱۹۵۱ کشور امریکا بر همین اساس بود. در سال‌های اولیه، بودجه بر مبنای عملکرد تغییری اساسی در تصمیم‌گیری مالی تلقی نمی‌شد؛ و از آن به عنوان پیوست یا الحاقی یا سند اصلی بودجه که برای برخی عملیات مبتنی بر خدمات مناسب بود استفاده می‌گردید. اصلاحات مذبور به دلیل اشکالات نظام حسابداری مناسب برای تشخیص هزینه کامل عملیات دولت و نبود شاخص‌های مناسب عملکرد و به‌ خصوص به دلیل عدم تمایل تصمیم گیران به استفاده از اطلاعات عملکرد توفیقی نداشت و متوقف شد. در سال ۱۹۷۱ دفتر بودجه امریکا دستور توقف اجرای نظام PPB^[54] را صادر کرد. طبق گزارش دفتر بودجه امریکا عدم درک صحیح مسئولان اجرایی نظام PPB و عدم تعهد آن‌ ها نسبت به اجرای آن، همراه با مشکلات بوروکراسی، مهم‌ترین عوامل عدم اجرای این نظام در امریکا بوده است. اگرچه نظام PPB در امریکا با موفقیت روبه‌رو نشد، ویژگی‌های آن تأثیرات ماندگاری در کشورهای صنعتی و در حال توسعه داشت. «بودجه‌بندی محصول، بودجه‌بندی عملیاتی جدید و ‌بر مبنای‌ عملکرد و تحلیل هزینه فایده» بعضی از نمونه های متعددی است که منشأ آن‌ ها نظام PPB بوده است.

در کشور امریکا بعد از نظام PPB نوآوری‌هایی ‌در زمینه ی بودجه‌ریزی شد؛ مانند «مدیریت ‌بر مبنای‌ عملکرد» و «بودجه‌ریزی ‌بر مبنای‌ صفر». هر دو نظام مذبور اثرهای محدودی داشتند و فقط در سطح بعضی از دستگاه‌های اجرایی مورداستفاده قرار گرفتند و در کنگره مطرح نشدند. از طرف دیگر در سال ۱۹۹۴ با تصویب قانون «مسئولیت مالی» در نیوزیلند اصلاحات وسیعی در بودجه‌ریزی این کشور آغاز شد به‌سرعت کشورهای انگلیس و استرالیا از آن تبعیت کردند. موضوع اصلی این اصلاحات که تحت عنوان کلی مدیریت جدید بخش عمومی مطرح گردید، تأکید بر ستانده، نتایج و بودجه‌ریزی ‌بر مبنای‌ عملکرد و به‌ خصوص استفاده از اطلاعات عملکرد در بودجه بود. موارد مذبور با سایر اصلاحات مدیریت مخارج عمومی مانند انعطاف‌پذیری بیشتر دستگاه‌های اجرایی، واگذاری وظایف از طریق انعقاد قرارداد و حرکت از حسابداری نقدی به تعهدی همراه گردید. برخلاف بودجه‌ریزی اولیه عملیاتی حرکت به سوی بودجه‌ریزی ‌بر مبنای‌ عملکرد با موفقیت همراه گردید. به‌طوری‌که گزارش سال ۲۰۰۱ سازمان همکاری‌ها و توسعه اقتصادی نشان می‌دهد که ۷۰ درصد کشورهای عضو، از این نظام بودجه‌ریزی استفاده می‌کنند (کردبچه،۱۳۹۲).

۲-۱۹ تجربه برخی کشورها در سیستم بودجه‌ریزی ‌بر مبنای‌ عملکرد.

۲-۱۹-۱ تجربه سوئد:

در سوئد با توجه به چارچوب بودجه سالانه، شاخص‌های عملکرد در بخش اداری تعریف شد. بودجه ابزاری برای تخصیص منابع و ارزیابی عملکرد است. کاهش هزینه های اداری سالانه ۲ درصد اجباری شده است. دستگاه‌های اجرایی طی یک دوره سه‌ساله باید حداقل ۵ درصد صرفه‌جویی کنند. طی دو سال اول از دوره ۳ ساله بخش‌ها یاد بودجه خود را اظهار کنند و هر بخش گزارش سالانه‌ای از هزینه ها، عملکردها، تغییرات اثربخشی و نتایج عملکرد سال‌های قبل را منتشر کند. بعد از هر دوره چارچوب بودجه سه‌ساله دیگری تنظیم می‌شود. روند نزولی بهره‌وری باعث دولت سوئد مطالعاتی برای بهبود بهره‌وری انجام دهد. مطالعات اخیر نشان می‌دهد وقتی‌که منابع خیلی زیاد است اثربخشی کاهش می‌یابد و وقتی‌که منابع کاهش می‌یابد اثربخشی نیز افزایش می‌یابد. این پدیده حاکی از آن است که حفظ سطح معینی از ستاده ها باوجود کاهش منابع آسان‌تر از آن است که منابع و ستاده ها به یک‌میزان افزایش یابد (عباسی،۲۸۱:۱۳۹۲).

۲-۱۹-۲ تجربه امریکا:

با توجه به مطالب فوق، می‌توان نتیجه گرفت که استرس تنها تحت تأثیر عوامل زیان‌آور روی ارگانیسم ایجاد نمی‌شود به گونه‌ای که سلیه به هنگام طرح تاریخی این موضوع می‌گوید: « استرس عبارت است از مجموعه واکنش غیراختصاصی که تحت تأثیر محرک‌های گوناگون در ارگانیسم ایجاد می‌شود.» برخلاف تصوراتی که ایجاد شده بود، باید گفت که سلیه نیز ابتدا چنین تصور می‌کرد استرس تنها تحت تأثیر عوامل زیان آور ایجاد نمی‌شود. سلیه می‌گوید: هرچیز خوشایند یا ناخوشایند باعث استرس می‌شود، یک ضربه درداور به همان میزان می‌تواند علت یک استرس گردد که یک بوسه صمیمانه.

عواقب استرس:

طبق نظر هلمز و راهه (۱۹۷۶) مواجه شدن با تعداد زیادی از موقعیت‌های استرس‌زا در یک زمان کوتاه می‌تواند برای بهداشت روانی پیامدهای نامساعد داشته باشد. همه تغییرات زندگی از جمله ازدواج، تغییرات در ساعات کار روزانه و حتی تغییر در ساعات حرکت وسایل نقلیه، استرس‌زا است و اگر میزان استرس از توانایی سازگاری ارگانیسم فراتر رود می‌تواند بهداشت روانی فرد را به خطر اندازد و حتی به بیماری جسمی منجر شود.

اگر تنها استرسهای مفید وجود می‌داشت نتایج خوشحال کننده و سودمندی نیز ‌در برداشت و انرژی لازم برای فعال بودن و زندگی موفق داشتن در همه زمینه‌ها را فراهم می‌کرد متأسفانه عکس قضیه بیشتر اتفاق می‌افتد و اثر آن نیز به مراتب بیشتر در ذهن ما باقی می‌ماند به طور مثال یک واقعه غم‌انگیز لذت اتفاقات خوشایند قبل از آن را از بین می‌برد و با یک حادثه رانندگی هنگام بازگشت هرقدرهم کوچکتر باشد، خوشی تعطیلات را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد ‌بنابرین‏ از آنجا که استرسهای بد با شدت و تأثیرگذاری بیشتری بر انسان وارد می‌شوند نتایج و پیامدهای آن مشهودتر و تأسف‌انگیزتر است. استرس اغلب تلخ و خشن است و پیامدهای آن نیز ناهنجار و دردناک می‌باشد این پیامدها برحسب مدت اثر استرس و استرس انباشته شده و میزان انرژی سازگاری فرد متغیرند

استرس در حد کم بسیار مفید است چون نه تنها باعث بوجودآمدن علاقه و انگیزه در زندگی ما می‌شود، بلکه باعث ایجاد اعتماد به نفس در ما نیز می‌گردد.

عوامل مؤثر در تشدید فشار روانی:

اثرات فشار روانی، مانند میزان اضطرابی که برمی‌انگیزد و میزان اخلال آن در توانایی‌های شخص برای کار و کوشش، به چند عامل بستگی دارد که از آن جمله است برخی ویژگی‌های خود فشار روانی مانند موقعیتی که فشار روانی در آن روی می‌دهد، و برآورد و ارزیابی آدمی از موقعیت فشارزا و منابعی‌که وی برای کنارآمدن با آن دردسترس دارد.^[۳۷]

۱-‌ دوام و امکان کنترل طول دوره فشار روانی:

کنترل داشتن بر طول دوره یک رویداد فشارزا نیز از شدت فشار روانی می‌کاهد، در یک پژوهش به آزمودنی‌ها عکس‌های رنگی صحنه‌های فجیع مرگ آدمیان نشان داده می‌شد. افراد گروه آزمایشی می‌توانستند با فشار دادن یک تکمه به نمایش ‌عکس‌ها پایان دهند. آزمودنیهای گروه‌گواه می‌بایستی همان ‌عکس‌ها را برای مدت زمانی که افراد گروه آزمایشی به اختیار خود، تماشا می‌کردند، تماشا کنند، اما خودشان نمی‌توانستند به نمایش ‌عکس‌ها پایان‌دهند. از راه پاسخ گالوانیکی پوست(GSR) معلوم شد که میزان اضطراب گروه آزمایشی بسیار کمتر از اضطراب گروهی بود که هیچ کنترلی بر طول دوره تماشای ‌عکس‌ها نداشت.

۲- قابلیت پیش‌بینی:

گاهی اوقات می‌توانیم وقوع حادثه‌ای را پیش‌بینی کنیم ولی گاهی چنین نیست اگرحوادث قابل پیش‌بینی باشند افراد فشارروانی کمتری را احساس می‌کنند.حتی وقتی آدمی نمی‌تواند کنترلی بر فشار روانی داشته باشد اگر بتواند آن را پیش‌بینی کند از شدت آن کاسته می‌شود. آزمایش‌های آزمایشگاهی نشان می‌دهد که هم آدمیان و هم حیوانها رویدادهای آزارنده پیش‌بینی‌پذیر را به رویدادهای آزارنده پیش‌بینی‌ناپذیر ترجیح می‌دهند.^[۳۸]

۳-‌ ‌ ارزیابی شناختی:

ادراک شخص از یک رویداد فشارزا، در شدت و ضعف استرس تأثیر می‌گذارد. اینکه شخص از یک رویداد فشارزا ، چه ادراکی داشته باشد، به برآورد او از درجه تهدیدآمیز بودن آن رویداد نیز بستگی دارد. موقعیتهایی که شخص آن ها را به صورت تهدیدی برای زنده ماندن خود (اطلاع از ابتلا به سرطان) یا به صورت تهدیدی برای اعتبار و ارزش خود (شکست در شغلی که خودش برگزیده) ادراک کند، بیشترین فشار روانی را ایجاد می‌کند.^[۳۹]

۴-‌ شدت:

فشارهای روانی با شدت ناراحتی که شخص با آن مواجه می‌شود در رابطه است مثلاً تأثیر آسیب‌دیدگی ناشی از یک حاثه رانندگی کمتر از فقدان یک شخص مورد علاقه می‌باشد

۵-‌ میزان اعتمادبه نفس و احساس کارایی:

اطمینان خاطر آدمی به اینکه می‌تواند یک موقعیت فشارزا را به خوبی اداره کند نیز عامل عمده‌ای در تعیین شدت فشار روانی به شمار می‌رود. برای بیشتر مردم سخنرانی در برابر یک جمعیت، رویدادفاجعه‌آمیزی به شمار می‌رود. اما مردمانی که در این کار مهارتی به دست آورده اند به توانایی خود اطمینان دارند، در چنین موقعیتی اضطراب ناچیزی را تحمل می‌کنند. مخصوصاً موقعیتهای اضطراری فشارزا هستند. چون در این مواقع است که شیوه های معمول آدمی برای کنار آمدن با رویدادها کارایی ندارد.(براهنی، نقل از هیلگارد واتکینسون، ۱۳۷۲)

۶- نقش محیط و حمایت‌های اجتماعی:

بسیاری از محققان ( کاسل^[۴۰]۱،‌گانستر^[۴۱]۲ و ویکتور^[۴۲]۳) استدلال کرده‌اند افرادی که عضو شبکه اجتماعی گسترده‌ای هستند، کمتر تحت تأثیر منفی رویدادهای فشارزای زندگی قرار می‌گیرند و احتمالاً کمتر دچار مشکلات سلامتی ناشی از فشار روانی می‌شوند. همچنین کاملاً معلوم شده است که به طور طبیعی وجود سیستم‌های حمایتی نظیر خانواده های گسترده، ‌گروه‌های شغلی، انجمنها، موجب تسهیل مقابله با مشکلات، توانبخشی و بهبودی می‌شوند. چنین فرض شده است که حمایت‌های اجتماعی به عنوان یک سپر^[۴۳]۴ یا حائلی^[۴۴]۵ میان فشارهای زندگی و به خطر افتادن سلامتی عمل می‌کند. (

روش های پیشگیری از ایجاد استرس:

سلیه پدر تحقیقات در زمینه استرس، اهداف، قواعد و معیارهایی را که برای رفتار سالم و پیشگیری از ایجاد استرس لازم است، به شدت تقسیم می‌کند.

‌هدف‌های‌ کوتاه مدت:

‌هدف‌های‌ کوتاه مدت، برای ارضای آنی خواسته‌ها می‌باشد. بسیاری از این اهداف به آسانی قابل وصول هستند و احتیاج به طرح‌ریزیهای پیچیده و یادگیریهای دراز مدت ندارند. مانند لذت بردن از طبیعت، تفریح، گردش، راه رفتن، بازی‌های مختلف سرگرم کننده، فعالیت‌های خلاقه مانند نقاشی و ….. در این نوع فعالیت‌ها کار و پاداش تقریباً در یک زمان انجام می شود..

یکی از هدف‌های کوتاه مدت در پیشگیری و مقابله با فشارهای روانی، ورزش است. تحقیقات نشان می‌دهد که با ورزش کردن موادی آرام‌بخش به نام آندروفین در مغز آزاد می‌شوند و ‌به این دلیل ورزش شیوه بسیار مؤثری برای برطرف کردن تنش‌های جسمانی و روا‌نی است.(علیزاده، ماهنامه موفقیت، ص۷۳)

‌هدف‌های‌ دراز مدت:

لازم به ذکر است که سیستم آمیگدال طبق نظر لدو ویژگی هایی دارد که آن را از سیستم هیپو کامپ وقشر عالی مغز متمایز می‌کند شامل ناهشیاری ،عملکرد سریع ،خودکار بودن ،ماندگاری ،عدم شناخت دقیق از تفاوت ها ‌و مقدم بودن برقشر مغز از نظر تکاملی .

سازگاری اجتماعی

انسان موجودی است اجتماعی وادامه زندگی اوبصورت انفرادی تقریباًغیر ممکن است .از لحظه ای که فرد متولد می شود با دیگران ارتباط داشته و نیاز ‌به این ارتباط درتمام مراحل رشد فرد وجود دارد ( مصائبی ،۱۳۸۷). انسان ‌در جهانی زندگی می‌کند که هرروز دستخوش تغییر است هر گونه تغییر درزندگی آدمی خواه خوشایند وخواه ناخوشایند نیاز به سازگاری دارد. رفتار آدمی تحت تاثیر عوامل اجتماعی قرار دارد وشخصیت انسان درصورتی به کمال می‌رسد که بین او و محیطش تعامل وتبادل مناسبی وجودداشته باشد. انسان موجودی انعطاف پذیر است اونه تنها با محیط سازگار می شود ،بلکه همچنین محیط را نیز طبق خواسته خوددگرگون می‌کند (ولش وکارن^[۲۲] ،۲۰۰۴). سازگاری وهماهنگ شدن با خود ومحیط پیرامون خود برای هر موجود زنده ای یک ضرورت حیاتی است ،به طوری که تمام موجودات زنده سعی دارند به حالت کاملی از سازگاری وانطباق با محیط برسند (بارلو^[۲۳] ،۲۰۰۲).

‌بنابرین‏ سازگاری اجتماعی به مثابه ی یکی از مهم ترین نشانه های سلامت روان ،ازمباحثی است که در دهه های اخیر ،توجه بسیاری را جلب ‌کرده‌است(احدی و همکاران ،۱۳۸۰).

تعریف سازگاری اجتماعی

درمورد تعریف سازگاری اجتماعی نیز اختلاف نظر وجود دارد صاحب نظران درمورد سازگاری مؤثر ومطلوب درجوامع وفرهنگهای مختلف نظرات متفاوتی دارند اما می توان گفت که سازگاری اجتماعی عبارت از تعامل مؤثر فرد با محیط زندگی است ونشانه های آن داشتن احساسات مثبت درباره خود ،شرکت در فعالیت های اجتماعی ،لذت بردن از ارتباط با دیگران ،احساس آرامش در موقعیت های ناآشنا ،داشتن احساسات مثبت درباره دیگران وتوانایی نفوذ وتاثیر گذاری بر دیگران است (مندونکا^[۲۴] ،۲۰۰۱)

سازگاری از لحاظ لغوی موفقیت ‌در کار و حسن سلوک ‌در مقابل‌ بد سلوکی و ناسازگاری معنی شده است به طور کلی تعاریف متعددی درباره سازگاری اجتماعی ارائه شده است که دراینجا به برخی از آن ها اشاره می شود منظور از واژه سازگاری انطباق متوالی با تغییرات وایجاد ارتباط بین خود ومحیط می‌باشد به نحوی که حداکثر خویشتن سازی را همراه با رفاه اجتماعی (ضمن رعایت حقایق خارجی )امکان پذیر سازد (مندونکا ،۲۰۰۱)

سازگاری را فرایند پیوسته تعریف کرده‌اند که درآن تجربیات یادگیری اجتماعی مشخص باعث ایجاد نیازهای روانی می‌گردد و امکان کسب توانایی ومهارت هایی را فراهم می‌سازد که ازآن طریق می توان به ارضا آن نیازها پرداخت. ‌بنابرین‏ زمانی می گوییم یک فرد سازگار است که مهارت‌های لازم برای برقراری ارتباط وتعامل را آموخته باشد ‌و بتواند به طور مؤثری به ارضا نیازهای خود بپردازد (مندونکا،۲۰۰۱)

سازگاری اجتماعی فرایندی است که درآن فرد بافراگیری اصول وآداب پذیرفته شده در گروه یا اجتماع وهمسو نمودن نیازها وخواسته های خود با گروهی که درآن زندگی می‌کند توانایی جذب شدن درآن گروه را پیدا می‌کند (والی پور ،۱۳۷۲،به نقل از کهتری ،۱۳۸۵)

بسیاری از پژوهشگران روانشناسی اجتماعی اعتقاد دارند که انسان دارای دوبعدروانی واجتماعی است وبرای بیان بسیاری از نیازهای خود باید با محیط اجتماعی خود رابطه خوبی برقرار نماید وازآن جا که محیط اجتماعی به سرعت درحال تغییر است ،به نظر می‌رسد که انسان برای ادامه حیات خود چاره ای جز سازگاری اجتماعی ندارد (بارون^[۲۵] ،۲۰۰۱)

پژوهشگران دیدگاه زیست شناختی اغلب پیشنهاد می‌کنند که پاره ای از زمینه‌های زیستی فرد گرایش به رفتار ناسازگارانه دردرون ‌و بیرون از خانواده قرار می‌گیرد ،زمینه‌های زیستی اوبا روابط نامطلوب وناسازگارانه محیط خانه واجتماع ،عامل اصلی گرایش به ناسازگاری می‌باشند (نوابی نژاد ،۱۳۷۳)

به بیان دیگر ،پاره ای از ویژگی های شخصیتی متاثر از عوامل ژنتیکی هستند وشیوه ها والگوهای تربیتی خانواده یا درجهت این گرایش ها ویا درجهت مقابل آن ها (عدم ناسازگاری باعوامل ارثی وژنتیکی )به تدریج شخصیت فرد را شکل می‌دهند (بورونی^[۲۶] ،۲۰۰۲)دردیدگاه تحلیل روانی به فردی سازگار گفته می شود که دارای من قوی وسالم باشد ‌و بتواند میان دوپایگاه دیگر شخصیت (نهاد وفرامن )تعادل وهماهنگی ایجاد کند تا این نظام ها بتوانند به وظایف خود به خوبی عمل نمایند ودرعین حال نظام من آنقدر قوی وتوانمند خواهد بود که بتواند فرد را به مقامی برساند که دربرخورد با مشکلات از مکانیزم های دفاعی استفاده نکند یا نسبت به آن ها هشیار باشد ؛پس سلامت روانی یکی از ویژگی های اصلی ‌و بارز انسان های سازگار می‌باشد (پروین ۱۹۹۵،به نقل از جوادی وکدیور ،۱۳۷۴).

دردیدگاه رفتاری آسیب های رفتاری ،بیماری محسوب نمی شود ،بلکه پاسخ هایی هستند که ‌بر اساس همان اصول رفتاری یاد گرفته شده اند وهمه پاسخ ها ‌بر اساس اصول رفتاری یاد گرفته می‌شوند. یادگیری ،نگهداری وتغییر رفتار نابهنجار، درست مانند یادگیری رفتار عادی است و رفتار عادی را نیز می توان یک سازگاری به حساب آورد که از تقویت ناشی شده است (رستگاران ،۱۳۷۲)طرفداران این نظریه معتقدند که ناسازگاری یک پاسخ غلط آموخته شده ‌بر اساس انواع روش های شرطی سازی است آن ها معتقدند که شخصیت مجموعه ای از انواع شرطی شدن هاست (رستگاران ،۱۳۷۲)

طرفداران این نظریه معتقدند که رفتار انسان را می توان از طریق تعامل انسان با محیط تبیین کرد که تحت تاثیر نیروهای اجتماعی است ،اما نحوه برخورد با آن ها را خود انتخاب می‌کند .انسان هم نسبت به شرایط محیطی واکنش نشان می‌دهد وهم فعالانه آن ها را تفسیر کرده وبر موقعیت ها اثر می‌گذارد. همان طور که موقعیت ها رفتار انسان را شکل می‌دهند ،انسان نیز موقعیت ها را انتخاب می‌کند وبه همان اندازه که انسان از رفتار دیگران تاثیر می پذیرد ،بررفتاردیگران تاثیر می‌گذارد (رستگاران ،۱۳۷۲).

دردیدگاه شناختی انسان سازگار به کسی اطلاق می شود که توانایی وقدرت پردازش صحیح اطلاعات را دارا است. این فرد قادر به چنین کاری است ،نظام ارزشی واقع بینانه ای برای خود تنظیم می کند تا تحت تاثیر نوسان های روانی دردناک واختلاف با دیگران دچار ایستایی نشود. این فرایند به او کمک می‌کند تا به احساس بهتری دست یابد ،اما پردازش اطلاعات، مبتنی براین فرض است که یک فرد سازگار باید در همه اجزای پردازش اطلاعات، توان عمل به شیوه سالم را داشته باشد ،تا ازخطاهای شناختی که پایه واساس ناسازگاری است مبرا بماند (گودشتاین ولانیون ،۲۰۰۵).