۱- پذیرش و اعتقاد قوی به اهداف و ارزش های سازمان

۲- تمایل به تلاش زیاد برای تحقق اهداف سازمان

۳- تمایل شدید به باقی ماندن و عضویت در سازمان (مودی^۱، ۳:۲۰۰۰).

دومین دیدگاه، تعهد سازمانی را امری رفتاری تلقی می‌کند. این نوع تعهد که «تعهد حسابگرانه» نامیده می شود بر مبنای کارهای نظری بکر و هومنز استوار است. در این دیدگاه افراد به دلیل مزایا و منافعی که دارند و سرمایه گذاری هایی که در سازمان کرده‌اند به سازمان دلبسته می‌شوند و به عضویت خود در سازمان ادامه می‌دهند (ماتیو و زاجاک^۲، ۱۷۲:۱۹۹۰به نقل ازبافرانی، ۱۳۸۷).

۱- Mowdey 2- Mathiea & Zajac

برخی محققان عقیده دارند این دو نوع نگرش تاثیری متقابل بر یکدیگر دارند و قابل تبدیل به یکدیگرند و برخی شکل های تعهد منجر به برخی شکل های دیگر می شود (رابرتز و همکاران، ۱۹۹۹؛ به نقل از برهانی، ۱۷:۱۳۸۱) که این نتیجه گیری با یافته می یر و همکاران نیز سازگاری دارد. می یر و آلن در مطالعاتی که از سال ۱۹۸۴ تا کنون انجام داده‌اند با تفکیک دو بعد نگرشی و رفتاری تعهد، برای هر یک از ابعاد تعهد سازمانی تعاریف متفاوتی ارائه کرده‌اند. آن ها تعهد عاطفی و هنجاری را با بعد نگرشی و تعهد مستمر را با بعد رفتاری تعهد مطابقت داده‌اند. از نظر آن ها تعهد عاطفی عبارت است از وابستگی عاطفی به سازمان، ابزار هویت با سازمان و عجین بودن با سازمان؛ تعهد هنجاری عبارت است از احساس التزام و دین به سازمان و ادامه کار در سازمان و تعهد مستمر درک هزینه هایی است که با ترک سازمان متوجه فرد می شود (می یر و همکاران ۱۹۸۹؛ آلن و می یر، ۱۹۹۰؛ می یر و همکاران، ۱۹۹۸). آن ها معتقدند که «نقطه مشترک ابعاد سه گانه تعهد سازمانی پیوند بین فرد و سازمان و در نتیجه کاهش ترک سازمان است» (آلن و می یر، ۳:۱۹۹۰).

هانت و مورگان تعهد سازمانی را در دو بعد خرد و کلان مورد توجه قرار داده‌اند. تعهد در بعد خرد عبارت است از تعهد به ‌گروه‌های خاص سازمانی که شامل ‌گروه‌های کاری، سرپرستان و مدیریت عالی می شود و تعهد در بعد کلان که عبارت است از تعهد به سازمان به عنوان یک مجموعه و یک سیستم. بر این اساس، تعهد در سطح خرد لزوماًً معادل تعهد در

سطح کلان نیست و چه بسا وجود تعهد قوی در سطح خرد به تعهد پایین در سطح کلان منجر شود (به نقل از مشبکی، ۱۷۹:۱۳۷۶).

۴-۳-۲-نظریه های تعهد سازمانی

۱-۴-۳-۲ مدل آلن و می یر

در مجموع ما می‌توانیم تعهد کارکنان به سازمان را به تعهد عاطفی، تعهد مستمر، تعهد هنجاری تقسیم کنیم(می یرو آلن ، ۱۹۹۰)

۱- احساس دلبستگی به سازمان که تعهد عاطفی نام گذاری شده است.

۲- هزینه ادراکی ترک سازمان که تعهد مستمر نامگذاری شده است.

۳- الزام به ماندن در سازمان که تعهد هنجاری نامگذاری شده است.

در مدلی که توسط آلن و می یر (۱۹۹۰) ارائه شده است، تعهد به عنوان وابستگی عاطفی و روانی به سازمان، تعهد به عنوان درک هزینه های مربوط به ترک سازمان و تعهد به عنوان تکلیف به ماندن در سازمان به ترتیب به عنوان تعهد عاطفی، تعهد مستمر و تعهد تکلیفی یا هنجاری طبقه بندی شده است. وجه اشتراک این سه شیوه، این نظریه است که مطرح می‌کند تعهد حالتی روانی است که ۱) رابطه فرد با سازمان را مشخص می‌کند ۲) به طور ضمنی درباره تصمیم به ماندن یا ترک سازمان اشاره می‌کند. همچنین وجه اشتراک آن ها این است که احتمال ترک خدمت را کاهش می‌دهند البته در صورتی که آن ابعاد تعهد در سازمان در سطحی مطلوب وجود داشته باشندو ماهیت ارتباط فرد با سازمان در هر یک از اجزاء سه گانه تعهد متفاوت است. کارکنان دارای تعهد عاطفی قوی ‌به این خاطر در سازمان می مانند چون به آن تمایل دارند، افرادی که تعهد مستمر یا عقلانی قوی دارند به خاطر نیاز خود در سازمان می مانند، وآن دسته که تعهد تکلیفی یا هنجاری قوی دارند ‌به این دلیل در سازمان می مانند چون احساس می‌کنند که باید بمانند و در واقع احساس دین، مسئولیت و تکلیف به ماندن در سازمان می‌کنند.

بنظر می‌رسد هر یک از این سه بخش تعهد تا حدودی به طور مستقل از یکدیگر ونتیجه ای از پیش شرط های متفاوت هستند.

پیش شرط های تعهد عاطفی مطرح شده در این مدل به چهار دسته طبقه بندی می‌شوند: ویژگی‌های شخصی، ویژگی‌های شغلی، تجربیات کاری و ویژگی‌های ساختاری.

همچنین جزءمستمر تعهد سازمانی بر اساس دو عامل ، حجم و اندازه سرمایه گذاری های فردی و نیز درک فقدان فرصت های شغلی در خارج از سازمان، ایجاد می شود. به نظر بیگر احتمال اینکه کارکنان در سازمان باقی بمانند رابطه مثبتی با حجم و اندازه سرمایه گذاری هایی که آن ها در سازمان کرده‌اند دارد. همچنین سرمایه گذاریها، فقدان فرصت‌های شغلی جایگزین، هزینه های متصور ، ناشی از ترک سازمان را افزایش می‌دهد. ‌بنابرین‏ کارکنانی که می دانند جایگزین های شغلی کمتری برای آن ها وجود دارد، تعهد مستمر آن ها به کارفرمای(سازمان) فعلی قوی تر خواهد بود.

در نهایت آنچه اهمیت دارد این است که جزء تکلیفی تعهد سازمانی، به وسیله تجربیات فرد قبل از ورود به سازمان (اجتماعی شدن خانوادگی- فرهنگی) ، تحت تأثیر تجربیات فرد پس از ورود به سازمان(اجتماعی شدن سازمانی) قرار می‌گیرد. ‌در مورد اجتماعی شدن خانوادگی- فرهنگی یک کامند، اگر افراد مهم برای او (مثل والدین) مدت طولانی در یک سازمان مشغول بوده باشند و یا بر وفاداری به یک سازمان تأکید کرده باشند، تعهد تکلیفی قوی به سازمان دارد. با توجه به فرایند اجتماعی شدن سازمانی، کارکنانی که به وسیله شیوه های مختلف سازمانی در جهت وفاداری به سازمان راهنمایی می‌شوند، احتمالاً تعهد تکلیفی قویتری نسبت

به سازمان دارند. مدل سه بخشی تعهد سازمانی به صورت شکل شماره(۲-۱) نمایش داده می شود.

رفتارهای شغلی:

-عملکرد

-غیب-رفتارهای مبتنی بر تابعیت سازمانی

جبران متقابل (منظور جبران کردن خدمات و امکاناتی است که سازمان برای فرد فراهم نموده است.

سرمایه گذاری سازمان

اثرپذیری(اجتماعی شدن)

-فرهنگی/خانوادگی

-سازمانی(حمایتها)

فرصت‌های شغلی جایگزین

سرمایه گذاری

ویژگی‌های فردی

ویژگی‌های ساختاری

-تجربیات کاری

-احساس آرامش

– شایستگی

تعهد تکلیفی

تعهد مستمر

ترک خدمت

ویژگی‌های شغلی

تعهد عاطفی

تعهد رفتاری

شکل (۸-۲) مدل سه بخشی تعهد سازمانی می یر و آلن (۱۹۸۷،ص۶۱)

۲-۴-۳-۲ مدل ماتیو و زا جاک

ماتیو و زاجاک با تجربه و تحلیلیافته‌هایی بیش از دویست تحقیق در زمینۀ تعهد سازمانی به ارائه یک مدل نظری در خصوص سه مقوله زیر پرداخته‌اند:

شکل ۹-۲ عوامل ضروری ، عوامل همبسته و پیامدهای تعهد سازمانی (ماتیووزاجاک،۱۹۹۰ :۱۷۴ )

۱- عوامل پیش نیاز، ضروری و مؤثر وموجب تعهد سازمانی.

۲- عوامل همبسته با تعهد سازمانی.

۳- نتایج ، اثرها و پیامدهای تعهد سازمانی.

عوامل ضروری ‌و موثر برای ایجاد تعهد در پنج دسته تقسیم می‌شوند که عبارت اند از:

«هَوالاَولُ وَ الآخِرُ وَ الظاهِرُ وَ الباطِنُ وَ هُوَ بِکُلِّ شَیءٍ عَلیم- وَ هُوَمَعکُم اَینَما کُنتُم وَاللهُ بِما تَعمَلُونَ بَصیر» (حدید :۳-۴)

او اول است وآخروظاهراست ‌و باطن وازهرچیز آگاه است واو با شما است هرجا که باشید پس ‌بنابرین‏ خداوند نسبت به آنچه انجام می دهید بینا وآگاه است .

«وَاللهُ المَشرقُ وَالمَغربُ فَاَینَما تُولُوا فَثَّمَ وَجهُ اللهِ » (بقره :۱۱۵)

منظور قرب تکوینی به خداوند هم نیست، زیرا خدا احاطه وجودی برهمه آفریدگان ‌و ازجمله انسان دارد.

« اِنَّهُ بِکُلُّ شَیءٍ مُحیط »( فصلت : ۵۴) به درستی که خداوند برهمه چیز احاطه دارد.

«وَنَحنُ اَقرَبُ اِلیهِ مِنکِم » ( واقعه : ۸۵) وما نزدیکتریم به او از خودتان.

بلکه منظورازقرب به خدا کمال است اکتسابی که تنها انسانهایی شایسته صلح ‌در پرتو بندگی خدا ‌و عبادت و پیمودن مسیرتکاملی خویش به آن می‌رسند. در این مقام خویشتن را عین تعلق وارتباط به او می‌یابند وبرای خود وهیچ موجود دیگری استقلالی ‌در ذات وصفات وافعال نمی بینند وهیچ پیشامدی آن ها را ازاین مشاهده باز نمی دارد. علوم ومشاهداتی که در این مسیربرای انسان حاصل می شود . برمرتبه وجودی اش می افزاید و به تدریج جوهرذاتش را کاملترمی سازد و به حدی می رساند که با خدا همه چیزدارد وبی خدا هیچ.

۲-اهداف کلی :

این اهداف حد وسط هدف غایی واهداف رفتاری وجزئی اند. ‌هدف‌های‌ واسطه ای مسیرحرکت انسان را تا حدی مشخص تروروشن ترمی کنند ‌و مجموعه ای را تشکیل می‌دهند که ازبه هم پیوستن آن ها پیکره هدف نهایی ساخته می شود. با توجه به اینکه تربیت دینی درصدد هدایت تعامل انسان با خدا، خود، دیگران وطبیعت است .

اهداف کلی در چهار محورشایان بررسی است با این توضیح که ارتباط انسان با یک یا چند عامل مانع ارتباط او با ‌دیگر عوامل نخواهد بود برای مثال ارتباط انسان با خویشتن، دیگران یا طبیعت ازجهتی ارتباط با خداوند نیزشمرده می شود.

الف: برخی ازهدفهای تربیتی درارتباط با انسان با خدا عبارتند از: معرفت به خدا ، ایمان به آموزه های دینی، تقوا، عبادت وشکرگذاری خداوند.

ب: برخی ‌هدف‌های‌ تربیتی درارتباط انسان با خود عبارتند از: پرورش قو عقل واندیشه ، خود شناسی پرروش روح حقیقت جویی وفضیلت جویی وگرایش به فضایل اخلاقی.

ج: پاره ای ازهدفهای تربیتی انسان با دیگران عبارتنداز: پیوند عملی با پیشوایان معصوم (ع) ، احترام به والدین، احترام به همنوع وپاسداشت حرمت انسان‌ها ، پرورش روح اجتماعی ، اخوت ، تعاون ‌و همکاری، امانتداری ، وفا به عهد وپیمان ، صداقت ، حس نوع دوستی ، همدردی ، ایثاروفداکاری ومانندآن.

د – از جمله ‌هدف‌های‌ تربیتی در ارتباط انسان با طبیعت عبارتند از: شناخت طبیعت و بهره برداری صحیح از آن.

۳- اهداف تفضیلی :

برای اینکه بیشتروبهتربدانیم که متربیان خود را درچه جهتی می‌خواهیم سوق دهیم وآنان را ازوضع فعلی به کدام وضع وموقعیت جدید برسانیم ضروری است اهداف کلی به گونه ای جزئی تر و تفضیلی مشخص گردند.آنچه ‌در ساحت اخلاقی اسلام درباره الگوی اخلاقی اسلام و فضایل و کمالات انسانی مطرح می شود همه در اهداف تفضیلی تربیت دینی قرار می گیرند.(یوسفیان،۱۳۸۶: ۱۹-۱۷)

۲-۱-۲۱- روش آموختن دین به فرزند:

بدیهی است چنانچه فرزندی به حد تکلیف شرعی برسد ‌و والدینش عقاید انحرافی داشته باشند خود در انتخاب راه صحیح مسئوول است هرچند مورد آزارآنان قرارگیرد. چنان که پدر مجوسی سلمان رحمهالله علیه صحابی گرانقدر رسول اکرم (ص) فرزندش را به جرم جستجوی دین حق زندانی نمود وغل و زنجیر بر پایش نهاد ولی علاقه وی به حق جویی افزون ترگردید. پدرومادری که خود عامل به احکام دین می‌باشند و سعی می‌کنند تا به واجبات عمل کنند وازمحرمات دوری گزینند به طور طبیعی به تعلیم و تربیت دینی فرزندان خود توجه دارند والدین باید به زبان ساده به تدریج وبدون اعمال فشار در کودک :

الف: نگرش دینی مطلوبی به وجود آورند.

ب: توجه او را به جهان آفرینش وآفریننده عالم جلب کنند.

ج: او را درجریان ظهورانبیاء ودین ومذهب وضرورت پایبندی به دیانت قراردهند.

د: به اوقرآن بیاموزند.

ه: او را همراه خود به مسجد برند وبه خاطر اعمال دینی ازاوقدردانی نمایند.

آموختن احکام دین وتشویق فرزند به استفاده ازرساله های عملیه‌ای که برای نوجوانان تدوین شده است باعث می شود دایره اطلاعات دینی او توسعه یابد.

کودکان فطرت خدا جو دارند. و در آغاز نوجوانی مهیای رشد دینی وپذیرای تعلیم وتربیت مذهبی می‌باشند . پدران و مادران در این برهه باید به نحو محسوس تری مفاهیم پاک ونجس، حلال وحرام، محرم و نامحرم، گناه وثواب را با ذکرمصادیق به آنان تعلیم دهند وروش مواجه شدن با جنس مخالف را برای آنان توضیح دهند. این آموزش بـایـد دارای سیر طبیعی ‌و آمیخته با نـرمش وتـفاهم باشد و در جریان آن از سرزنش ‌و تحقیر در جهت پرروش احساس مذهبی وشخصیت دینی فرزندان اجتناب کنیم . فراهم کردن کتاب‌های دینی درباب تاریخ انبیاء، تاریخ اسلام و زندگی ائمه اطهار(ع) تفسیر قرآن و متونی از قبیل نهج البلاغه و صحیفه سجادیه وداستانهای دلپذیروآموزنده دینی برای فرزندان ازعوامل مؤثر در ساختن سیمای مذهبی آنان است .

کودکان دریک کلام، عنصرهای پاکی ، پذیرش وصمیمیتند. بیشترازآنکه والدین چیزی را به آن ها تفهیم کنند از پدیده ها تصوری درذهن ندارند خوب وبد همه چیز را ‌از والدین فرا می گیرند وبه همان راهی که والدین دعوتشان کنند قدم می نهند. هرگاه امری ازجانب والدین ناخوشایند معرفی شود آن ها نیزبدون هیچ تأمل که به واقع هنوزقدرت آن در وجودشان رشد نکرده آن را امری ناخوشایند می پندارند و نیز بالعکس ازاینروبسیاری از عادتها، احساسها واخلاقهای ثابت وزود گذردرپرتوتلاش ماست که درآنها شکل می‌گیرد.اگرپدرومادرفرزندان را با روحیه خداترسی پرورش دهند طبیعی است که درآینده افرادی خیرخواه، مسالمت جووسربه راه خواهند شد و اگر آزاد و بی قیدگذاشته شوند همچنان خام و هرزه بار می‌آیند. اما باید دانست که پرورش روحیه مذهبی درکودک مستلزم اموری است که درذیل به آن ها اشاره شده است :

نخست آنکه پدر و مادری که خود دربند اصول استواردین نیستند و در خانواده آنان ارزش‌های دینی حکمفرما نیست هرگزنخواهد توانست فرزندانی خدا جو تربیت کند.

اولین قدم آن است که محیط خانه جایگاه عرضه ضد ارزش‌ها نباشد ‌دیگر آن‌که ‌از دین فقط به پاره ای اعمال خشک وبی روح اکتفا نشود. درحقیقت دین یک مجموعه است که بدون هماهنگی میان اجزای آن نمی توان با مراعات اصولی مختصرنتیجه مطلوبی به دست آورد. ( دست داده،۱۳۷۹: ۲۵۵)

استشهاد به آیه شریفه : «یا اَیُّها الَّذینَ آمَنوا قُوا اَنفُسَکُم وَاَهلیکُم ناراً وُقُودهَا النَّاسُ وَالحِجارَهُ و…» (تحریم : ۶)

ای کسانی که ایمان آورده اید خود وخانواده خویش را ازآتشی که هیزم آن انسان‌های عصیانگر و طغیانگر وسنگها هستند نگاه دارید. ‌در روایات متعددی آمده است که قلمروآن حتی به مسایل فکری، مرامی و سیاسی هم کشیده می‌شود. سلیمان‌‌بن‌خالد می‌گوید به حضرت صادق(ع)عرض کردم: خانواده‌ای دارم که ازمن حرف شنوی دارند آیا آنان را ‌به این امردعوت کنم ؟ (اشاره به فراخوانی به اهل بیت ودعوت به مرام تشیّع وولایت ) امام درپاسخ فرمودند: آری ، وانگاه آیه شریفه را تلاوت فرمودند وبه آن استدلال کردند.

بیشتر مطالعات انجام‌شده در زمینه‌ی عمق بازار در بازارهای آتی به بررسی رابطه‌ این متغیر با حجم معاملات و نوسان پذیری قیمت‌ها پرداخته‌اند. بسمبایندر و سگوین با مطالعه بر روی هشت بازار فیزیکی و آتی مالی بیان نمودند که ارتباط میان عمق بازار و نوسان پذیری معکوس و با حجم معاملات به صورت مستقیم است. کردیا و دیگران نیز با بهره گرفتن از داده های مربوط به بازار سهام نیویورک در مطالعه‌ای به تشریح سهم هر یک از متغیرهای حجم معاملات، نوسان پذیری و سطح قیمت‌ها بر معیارهای مختلف نقد شوندگی از جمله عمق بازار پرداخته‌اند. در این پژوهش‌ها حجم معاملات و نوسان پذیری قیمت‌ها به ترتیب دارای اثرات مثبت و منفی بر عمق بازار بوده و تأثیر سطوح قیمت‌ها نیز بر این متغیر به صورت منفی نشان داده شده است. (فرتوکزاده، ۱۳۸۹)

۲-۳-۵ عدم تقارن اطلاعاتی و دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام

تحقیقات تجربی که اخیراًً صورت گرفته است، تاثیر اعلان سود بر رفتار دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام را به صورت کلی مورد توجه قرار داده‌اند. بر طبق مطالعاتی که اوشمن و مورس^[۴۱] (۱۹۸۳) بر روی ۲۵ شرکت انجام دادند به تغییر دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام در زمان اعلان سود پی بردند. ویکنتاش و چیانگ^[۴۲] (۱۹۸۶) نیز تغییرات مهمی را در دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام پس از اعلان سود، تنها زمانی که هیچ اطلاعات مهمی از جانب شرکت در ظرف ۳۰ روز قبل از اعلان سود منتشر نشده باشد مشاهده نمودند.

پاتل^[۴۳] (۱۹۹۱) مدعی شد که پس از اعلان سود، دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام افزایش می‌یابد. لی، مک لاو ردی^[۴۴] (۱۹۹۳) با بهره گرفتن از اطلاعات بین روزی شواهدی را ارائه نمودند که بر مبنای آن دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام در دوره پس از اعلان سود به مدت یک روز دارای وسعت بیشتری می‌باشد و قبل از اعلان سود شاهد کاهش قیمت پیشنهادی بودند.

کرینسکی ولی^[۴۵] (۱۹۹۶) در یافتند که اعلان سود عدم تقارن اطلاعاتی را در بازار افزایش می‌دهد. بر طبق مدل عدم تقارن اطلاعاتی که کاپلند و گالی^[۴۶] (۱۹۸۳) و میلورام و گلشتن^[۴۷] (۱۹۸۵) ارائه نمودند، در بازار می‌توان دو نوع معامله گر را متصور شد:

(الف ) معامله گران نقد^[۴۸] (ب) معامله گران مطلع^[۴۹].

معامله گران مطلع ‌به این خاطر اقدام به انجام معامله می‌کنند که دارای اطلاعات محرمانه‌ای هستند که در قیمت‌ها منعکس نشده است.

در حالی که معامله گران نقد (سرمایه‌گذارن غیر مطلع) تنها به دلیل دارا بودن نقدینگی به انجام مبادله اقدام می‌کنند. البته این مدل ها بر روابط بین تفاوت قیمت خرید و فروش و افراد مطلع در بازار اشاره دارند. بازارسازها از انجام معامله با افراد مطلع دچار زیان می‌شوند و این زیان را از طریق گسترش دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام جبران می‌کنند. بر اساس این مدل عدم تقارن اطلاعاتی در بازار منجر به افزایش دامنه قیمت‌های پیشنهادی می شود.

در مدل کیم و ورچیا^[۵۰] ( ١٩٩۴) برخی افراد مطلع در بازار از قبیل سهام‌داران عمده، اطلاعات عمومی (مانند اعلان سود) را به سمت اطلاعات محرمانه سوق می‌دهند. بدیهی است که این افراد دارای مزیت اطلاعاتی نسبت به سایرین هستند و از این رو قادرند تا ارزیابی بهتری نسبت به عملکرد مؤسسه‌ از طریق اعلان سود داشته باشند. البته تمرکز اصلی آن ها بر چگونگی تاثیر عدم تقارن اطلاعاتی در مبادلات افراد مطلع پیرامون زمان اعلان سود است. از نظر آنان اعلان سود منجر به افزایش حجم مبادله و گسترش عدم تقارن اطلاعاتی می شود. کیم و ورچیا اثرات این اعلان‌ها را به دو صورت بیان می‌کنند: اول این که، اعلان‌های سود زمینه را برای معامله‌ای برابر و یکسان در بازار فراهم می‌کند زیرا منجر به انتشار اطلاعات برای همه افراد حاضر در بازار می شود و بدین ترتیب باید شاهد افزایش عدم تقارن اطلاعاتی در روزهای قبل از اعلان سود باشیم. دوم این که، بازار متشکل از افرادی است که توانایی‌های متفاوتی در پردازش اطلاعات دارند. طبق این دیدگاه عدم تقارن اطلاعاتی نباید قبل از اعلان سود افزایش یابد بلکه باید در یک سطح صعودی در پی اعلان سود باقی بماند. زیرا، برخی از معامله گران قادر به پردازش بهتر اطلاعات هستند و این پردازش اطلاعات است که موجب افزایش حجم مبادلات در یک محیط دارای نقدینگی کم‌ترمی شود، نه عدم تقارن اطلاعاتی. در این زمان معامله گران غیر مطلع به دلیل افزایش دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام از انجام مبادله خودداری می‌کنند.

کایل^[۵۱]( ١٩٨۵ ) ایزلی و اوهارو^[۵۲] (١٩٩٢) در یافته های خود پی بردند هنگامی که عدم تقارن اطلاعاتی افزایش یابد شاهد افزایش حجم مبادلات نیز خواهیم بود.

دمسکی و فلتهام^[۵۳](۱۹۹۴) و مک نیکولاس و ترومن^[۵۴] ( ١٩٩۴) بر اهمیت تمرکز بر فعالیت بازار اوراق بهادار در دوره قبل از اعلان سود علاوه بر دوره پس از اعلان سود اشاره دارند. به نظر مک نیکولاس و ترومن (۱۶۵۰) سرمایه‌گذارانی که دارای افق سرمایه‌گذاری کوتاه مدتی هستند جستجوی اطلاعات محرمانه را قبل از اعلان سود افزایش می‌دهند. این امر بدین معنا است که قبل از اعلان سود، سطح بالایی از عدم تقارن اطلاعاتی را شاهد خواهیم بود.

اسکنر^[۵۵] ( ١٩٩١ ) در تحقیق خود افزایش قابل‌ملاحظه‌ای را در دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام پیرامون زمان اعلان سود مشاهده نکرد. . یان^[۵۶] ( ١٩٩٨ ) به وجود عواملی اشاره می‌کند که طبق آن، حرکت‌های مهمی را در قیمت سهام پیرامون زمان اعلان سود مشاهده کرد که می‌تواند معامله گران را به گردآوری اطلاعات بیشتر ترغیب کند. وی دریافت که هم تغییرپذیری سود و هم واکنش بازار نسبت به سود غیرمنتظره رابطه مثبتی با تغییرات در دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام قبل از اعلان سود دارد. از این رو دامنه قیمت پیشنهادی در روز قبل، روز اعلان و روز پس از اعلان دارای روندی افزایشی است. اکر^[۵۷]( ٢٠٠٢ ) وجود تفاوت اندک در دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام و افزایش حجم معاملات را پیرامون زمان اعلان سود گزارش ‌کرده‌است.

لی بی و همکاران ^[۵۸] (٢٠٠٣) با بررسی شرکت‌های فعال در بورس تورنتو دریافتند که قبل از اعلان سود دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سها م افزایش پیدا ‌کرده‌است. ویل^[۵۹]( ٢٠٠۴ ) با بررسی شرکت‌های فعال در بورس یورونکست پاریس، وسعت دامنه قیمت. پیشنهادی خرید و فروش سهام را در زمان اعلان سود مشاهده کرد. (قائمی، ۱۳۸۴)در ادامه نیز خلاصه نتایج به دست آمده در نمایه ۲-۱ نشان داده شده است.

نمایه ۲-۱ خلاصه نتایج مطالعات ‌در مورد وجود عدم تقارن اطلاعاتی

ردیف
محقق
سال
افزایش دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام

۱

ثانیاً-ً سرمایه‌گذاران در مجامع عمومی عادی شرکت­ها که برای تصمیم ­گیری ‌در مورد تقسیم سود برگزار می‌شود، تمام تلاش خود را مصروف تصویب حداکثر سود تقسیمی می‌کنند. در اثر چنین تصمیم­هایی واحدهای سرمایه‌پذیر سخت در معرض امکان خروج وجه نقد قرار می‌گیرند که موجب جلوگیری از تشکیل سرمایه، کاهش امکانات سرمایه‌گذاری و جلوگیری از توسعه آینده شرکت می‌گردد که برای اقتصاد کشور زیانبار و مخرب است.

به نظر می‌رسد استفاده اجباری از ارزش بازار در ارزش­گذاری سرمایه‌گذاری­ها ‌در مورد اوراق بهادار سریع‌المعامله در بازار و استفاده از ارزش ویژه در ارزش­گذاری سایر سرمایه‌گذاری­ها بدون در نظر گرفتن میزان مالکیت آن­ها تمام مشکلات مورد اشاره در این نوشته را رفع کند، مشروط بر آنکه قانون مالیات­های مستقیم نیز در این مورد اصلاح شود به‌نحوی که سود و یا زیان حاصل از افزایش یا کاهش ارزش ثبت شده در حساب­ها از این بابت، تاثیری بر درامد مشمول مالیات نداشته باشد(بیور^[۳۱]، ۲۰۰۲).

همان طور که ملاحظه می­ شود علت توانایی مدیریت در این دستکاری روش های مختلف در استانداردهای حسابداری است که به مدیران امکان می­دهد هرکدام از روش­ها را با توجه به منافع خود به کار گیرند. از طرف دیگر عدم توانایی سرمایه ­گذاران در تشخیص تفاوت بین سود حسابداری و جریانات نقدی هم می ­تواند در تعیین غلط قیمت بازار آن ها تاثیرگذار باشد(دیکاور و اسکارلند، ۲۰۰۴).

استانداردهای حسابداری علاوه‌ بر آنکه چگونگی حسابداری معاملات و رویدادهای مختلف را تعیین می‌کنند، موجب آثار اقتصادی نیز می‌شوند. استانداردهای حسابداری باید به‌ نحوی تدوین و تنظیم شوند که هدف­های گزارشگری مالی را تامین کنند. هدف­های گزارشگری مالی شامل ارائه اطلاعات مناسب برای تصمیم ­گیری اقتصادی، پیش ­بینی، مقایسه و ارزیابی جریان­های نقدی آینده و سودآوری و توانایی مدیریت از نظر استفاده بهینه از منابع واحد تجاری نیز هست(لاتریدیس، ۲۰۱۰).

سرمایه‌گذاری­ها، دارایی­ هایی است که عمدتاًً به منظور کسب سود حاصل از نگهداری تحصیل می‌شود. استاندارد حسابداری شماره ۱۵ مربوط‌به سرمایه‌گذاری­ها در حال حاضر با این اشکالات مواجه است:

۱- سود سهمی را حتی اگر از محل سود حاصل از فعالیت­های پس از تاریخ تحصیل ایجاد شده باشد، به عنوان درآمد شناسایی نمی‌کند ولی اگر با همین ماهیت ابتدا سود تقسیم شود و سپس به افزایش سرمایه مبادرت شود، سود تقسیم شده را به عنوان درامد شناسایی می‌کند،

۲- سود تقسیمی نقدی را حتی اگر از محل اندوخته‌ها و سود انباشته باشد، به عنوان درامد شناسایی می‌کند،

۳- تفاوتی بین سود سهمی و سهام جایزه قائل نشده در حالی که سود سهمی تسویه قسمتی از سود قابل تقسیم به صورت سهام و از طریق افزایش سرمایه است و سهام جایزه انتقال اندوخته‌ها به‌حساب سرمایه است،

۴- آثار ناشی از سود حاصل از فعالیت­های سال تحصیل را تا زمان تحصیل، به عنوان بخشی از قیمت تمام شده سرمایه‌گذاری­ها شناسایی می‌کند در حالی که این بخش از سود باید پس از تحقق از قیمت تمام‌شده کسر شود.

‌بر اساس قانون مالیات­های مستقیم مصوب اسفندماه ۱۳۶۶ و اصلاحیه آن مصوب بهمن ماه ۱۳۸۰ در حالی که مالیات فروش سهام شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار معادل نیم درصد ارزش فروش و مالیات فروش سایر سهام معادل ۴ درصد ارزش اسمی و به صورت مقطوع تعیین شده است، چنانچه بهای سرمایه‌گذاری­های شرکت ‌به ارزش بازار یا ارزش ویژه شناسایی و ثبت شود، سود حاصل از تغییرات ارزش یا تغییرات در حقوق صاحبان سهام شرکت سرمایه‌پذیر (برحسب مورد) مشمول مالیات درامد شرکت‌ها به میزان ۲۵ درصد می‌شود. اختلاف فوق موجب می‌شود شرکت­ها تمایلی به استفاده از ارزش بازار یا ارزش ویژه در ثبت ارزش سرمایه‌گذاری­های خود نشان ندهند(بلووری و دیگران^[۳۲]، ۲۰۰۶).

استانداردهای حسابداری و مقررات قانون مالیات­های مستقیم به شرح بالا موجب شده که:

اولا-ً مدیران برای ارائه و نشان دادن استفاده بهینه از منابع واحد تجاری در تاریخ نزدیک به پایان سال مالی خود، تمام یا بخشی از سرمایه‌گذاری­های خود را بفروشند و سپس مجدداً خریداری کنند. این امر علاوه‌بر آنکه موجب توانایی مدیران ‌در مورد هموارسازی سود می‌شود، باعث هزینه های اقتصادی برای واحد تجاری می‌شود که شامل هزینه مبادلات و هزینه پرداخت بهای بیشتر برای جایگزینی همان سرمایه‌گذاری­هاست.

ثانیاً-ً سرمایه‌گذاران در مجامع عمومی عادی شرکت­ها که برای تصمیم ­گیری ‌در مورد تقسیم سود برگزار می‌شود، تمام تلاش خود را مصروف تصویب حداکثر سود تقسیمی می‌کنند. در اثر چنین تصمیم­هایی واحدهای سرمایه‌پذیر سخت در معرض امکان خروج وجه نقد قرار می‌گیرند که موجب جلوگیری از تشکیل سرمایه، کاهش امکانات سرمایه‌گذاری و جلوگیری از توسعه آینده شرکت می­گردد که برای اقتصاد کشور زیانبار و مخرب است(قائمی و دیگران، ۱۳۸۲).

به نظر می‌رسد استفاده اجباری از ارزش بازار در ارزش­گذاری سرمایه‌گذاری­ها ‌در مورد اوراق بهادار سریع‌المعامله در بازار و استفاده از ارزش ویژه در ارزش­گذاری سایر سرمایه‌گذاری­ها بدون در نظر گرفتن میزان مالکیت آن ها تمام مشکلات مورد اشاره در این نوشته را رفع کند، مشروط بر آنکه قانون مالیات­های مستقیم نیز در این مورد اصلاح شود به‌نحوی که سود و یا زیان حاصل از افزایش یا کاهش ارزش ثبت شده در حساب­ها از این بابت، تاثیری بر درآمد مشمول مالیات نداشته باشد(قائمی و دیگران، ۱۳۸۲).

۲-۲-۱۰ راه کارهای موجود جهت جلوگیری ار هموارسازی سود

برای جلوگیری از هموارسازی سود توسط مدیران راه هایی از جمله: «تعیین ویژگی­های کیفی اطلاعات منتج­شده از صورت­های مالی و تهیه مقررات برای واداشتن شرکت­ها به افشای بیش­تر اطلاعات وجود دارد. ویژگی­های کیفی اطلاعات در صورت کثرت افشای آن­ها بیش­تر خود را نشان می­دهد(قائمی و دیگران، ۱۳۸۲).

۲-۲-۱۰-۱ ابهام در تعاریف عناصر حسابداری

مبهم بودن تعاریف موجود ‌در مورد عناصر حسابداری مثل دارایی و بدهی امکان می­دهد بعضی از اقلام را به دلخواه خود طبقه ­بندی کند. برای مثال ^[۳۳]FASB دارایی را منبعی اقتصادی می‌داند که تحت کنترل یک شخصیت حسابداری و نتیجه­ معاملات و رویدادهای گذشته است.

والتر شویتس رئیس سازمان بورس اوراق بهادار و عضو سابق FASB معتقد است این تعریف کلی و بسیار مهم است خیلی از اقلام را ‌می‌توان در آن گنجاند. این تعریف باعث می­ شود که اصل تطابق برای تمایز بین دارایی و مخارج به طور کامل مورد استفاده قرار نگیرد. بر اساس این تعریف مخارج انتقالی فقط ‌به این دلیل که منافع آتی ایجاد می‌کند دارایی به شمار می‌آیند. گروهی از محققان معتقدند که ما باید با تمام دارایی­ ها مانند دارایی­ های نامشهود برخورد کنیم و بیش از هر چیز به معاملاتی توجه کنیم که حقی ایجاد می­ کند یا باعث افزایش حقوق قبلی می­ شود(قائمی و دیگران، ۱۳۸۲).

۲-۲-۱۰-۲ ویژگی­های کیفی اطلاعات

۲٫ مدل شبکه عصبی پرسپترون بر مدل رگرسیون خطی در شناسایی مدیریت سود برتری معناداری دارد.

۳٫ مدل شبکه عصبی پرسپترون بر مدل رگرسیون خطی چند بخشی در شناسایی مدیریت سود برتری معناداری دارد.

۳-۵٫ معرفی مدل‌های تحقیق

در این تحقیق به بررسی سه مدل پرداخته ایم که در ادامه شرحی از هر کدام خواهد آمد:

۳-۵-۱٫ مدل ریس و دیگران (۱۹۹۶)

معادله (۳-۱)

: کل اقلام تعهدی شرکت iدر سال t (سود خالص منهای جریان‌های نقدی)

: مجموع دارایی‌های شرکت iدر سال t-1

: میزان افزایش درآمد شرکت iدر سال t

: دارایی‌های ثابت مشهود شرکت iدر سالt

:وجه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی شرکت iدر سالt

: پارامترهای خاص شرکت می‌باشند که با بهره گرفتن از داده های آموزش برآورد می‌شود.

۳-۵-۲٫ مدل بال و شیواکمار(۲۰۰۶)

معادله (۳-۲)

: کل اقلام تعهدی شرکت iدر سالt (سود خالص منهای جریان‌های نقدی)

: مجموع دارایی‌های شرکت iدر سال t-1

: میزان افزایش درآمد شرکت iدر سال t

: دارایی‌های ثابت مشهود شرکت iدر سالt

:وجه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی شرکت iدر سال t

: پارامترهای خاص شرکت می‌باشند که با بهره گرفتن از داده های آموزش برآورد می‌شود.

: یک متغیر ساختگی که برای جریان نقد عملیاتی منفی، عدد یک و در غیر اینصورت، عدد صفر را اختیار می‌کند.

دراینجا شاید این پرسش مطرح شود که چرا از مدل رگرسیون غیرخطی برای مقایسه با مدل‌های خطی مورد بررسی استفاده نشده است. همان‌ طور که در فصل ادبیات نظری عنوان شد دلیل انجام این پروهش یافته های محققان مبنی عدم کارایی مدل‌های موجود شناسایی مدیریت سود به دلیل غیرخطی بودن رابطه حاکم بر فرایند تعهدات است. لذا در این بررسی از شبکه عصبی به ‌عنوان مدلی که براحتی می‌تواند روابط غیرخطی را مدلسازی کرده و برتری آن نسبت به مدل‌های رگرسیونی در تحقیقات بسیاری به اثبات رسیده، استفاده شده است. همچنین در فصل اول بیان شد وجود داده های پرت، از دست رفته و داده های ناهمگن قابلیت اتکای نتایج مدل‌های رگرسیونی را پایین می‌آورد که در این بررسی به دلیل نیاز به حجم بالایی از نمونه امکان نادیده گرفتن کامل داده های پرت و ناهمگن ممکن نبود در نتیجه از شبکه عصبی که تحت تاثیر این شرایط قرار نمی‌گیرد استفاده شد.

۳-۵-۳٫ مدل شبکه عصبی پرسپترون

بعد از آن که در دهه ۸۰ میلادی مجددا شبکه های عصبی احیا شدند،‌ شبکه پرسپترون چند لایه ، به عنوان یکی از کارآمدترین آن ها در حل مسائل لاینحل غیرخطی مطرح شد. این شبکه به خصوص در زمینه پیش‌بینی متغیرهای مالی و اقتصادی، از قابلیت بالایی برخوردار می‌باشد .

علت اصلی موفقیت این شبکه را بایستی در نوع الگوریتم یادگیری این شبکه جستجو کرد. الگوریتم مورد استفاده در آن، الگوریتم پس انتشار خطا می‌باشد. این الگوریتم همواره به دنبال حداقل سازی مربعات خطا می‌باشد . این دقیقا شبیه تخمین ضرایب رگرسیون از روش OLS در آمار و اقتصاد سنجی می‌باشد . ‌بنابرین‏ هر شبکه عصبی از یک تابع خطایی همانند رابطه زیر پیروی می‌کند .

تابع خطا در شبکه MLP :

در این رابطه e بیانگر مقدار خطای مشاهده شده می‌باشد .

هنگام طراحی یک شبکه باید پارامترهای ساختار شبکه، نوع الگوریتم آموزش، نرخ یادگیری، تعداد لایه‌های شبکه و تعداد نرون ها در هر لایه، و تعداد تکرارها برای هر الگو در خلال آموزش را مد نظر داشت. آموزش را می توان هم از لحاظ نوع آموزش و هم از لحاظ قانون یادگیری طبقه بندی کرد. نوع آموزش در شبکه پرسپترون چند لایه،‌آموزش با نظارت می‌باشد. اما قانون یادگیری در آن یادگیری پس از انتشار یا دلتای تعمیم یافته می‌باشد.

قانون دلتا را می توان به صورت زیر بیان کرد .

(۳-۳)

(۳-۴)

(۳-۵)

= مقدار خروجی مطلوب

=مقدار خروجی به دست آمده

= نرخ یادگیری (پارامتر تنظیم سرعت یادگیری شبکه می‌باشد )‌

= وزن مربوطه

= ورودی به نرون وخروجی از نرون

اثبات این قانون از روش تندترین فرود می‌باشد که بیان می‌کند با حرکت‌های پی در پی خلاف جهت بردار گردایان خطا می‌توان به نقطه حداقل خطا رسید . این ادعا را نیز می‌توان با بهره گرفتن از بسط تیلور تأیید کرد (هیکین،۱۹۹۹). در این شیوه وزنها به وسیله یک مقدار با مشتق (گرادیان) اول خطای بین خروجی مطلوب و خروجی واقعی و با توجه به مقدار وزن‌ها تعدیل می‌یابد. در این روش هدف کاهش تابع خطا و رسیدن به حداقل مطلق است .

(۳-۶)

(۳-۷)

(۳-۸)

(۳-۹)

= ورودی به نرون وخروجی از نرون در لایه ماقبل آخر

= بردار گردایان محلی در لایه آخر

فرایند یادگیری و محاسبات در نرون ها و لایه‌های پنهان، با بهره گرفتن از معادله­ ورودی-خروجی زیر صورت می‌گیرد:

(۳-۱۰)

جائیکه وزن ارتباطی بین نرون iام در لایه­ی (۱-k) و نرون pام در لایه­ی kام؛ خروجی نرون pام در لایه­ی kام و تابع فعال سازی سیگموئید نرون pام در لایه­ی kام است.

همچنین تابع فعال سازی سیگموئید به صورت زیر است:

(۳-۱۱)

همان‌ طور که پیشتر بیان شد، به منظور آموزش شبکه­ MLP، و دستیابی به پیش‌بینی مطلوب، باید شبکه را تحت پارامترهای مختلف که همان ویژگی های شبکه است مورد آموزش و یادگیری قرار داد. به عبارت دیگر با تغییر دادن این پارامترها، شبکه وزن‌های خروجی متفاوتی خواهد داد که در نهایت وزنی که کمترین خطا را منجر شود، به عنوان وزن نهایی و پارامترهایی که موجب دستیابی ‌به این وزن شدند به عنوان پارامترها و مشخصه‌ های شبکه معرفی می‌شوند. این پارامترها به صورت زیر است:

۳-۵-۳-۱٫ تعداد لایه‌ها ی شبکه

استفاده از یک شبکه تک لایه نمی‌تواند نتایج خوبی در حل مسائل پیچیده غیرخطی ارائه کند (زیرا تابع فعال سازی آن خطی می‌باشد). در واقع تمام شبکه های عصبی با بیش از یک لایه، در بخشی از کار خود از توابع غیرخطی فعال‌ساز استفاده می‌کنند. استفاده از توابع غیرخطی فعال‌ساز باعث می‌شود که توانایی شبکه های عصبی در مدل کردن مسائل غیرخطی بروز نماید و جواب‌های مطلوبی در خروجی به ما بدهند. این ویژگی با یک تابع فعال‌سازی غیرخطی مشتق‌پذیر و پیوسته اتفاق می‌افتد. ‌بنابرین‏ برای یک پیش‌بینی دقیق بایستی از شبکه های عصبی با بیش از یک لایه استفاده شود، که در لایه‌های میانی آن توابع غیرخطی وجود داشته باشد. البته باید توجه کرد که افزایش بیش از حد لایه‌های شبکه های عصبی (بیش از ۳ لایه) نیز اصلاً توصیه نمی‌شود. در این بررسی از یک لایه پنهان استفاده شده است.

۳-۵-۳-۲٫ تعداد نرون های ‌هر لایه