وبلاگ

زنجیره تأمین شامل همه فعالیت‌های مرتبط با جریان و انتقال کالاها از مرحله مواد خام به مصرف کننده نهایی و جریان‌های اطلاعاتی مرتبط با ان است. مدیریت زنجیره تأمین یعنی یکپارچه سازی این فعالیت‌ها از طریق بهبود روابط زنجیره تأمین برای رسیدن به یک مزیت رقابتی پایدار(یو و چن، ۲۰۱۰).

• زنجیره تأمین، شبکه ­ای از سازمان­هاست که با ارتباطی بالادستی ( تأمین­کنندگان) به پایین­دستی (توزیع کنندگان)، در فرایندها و فعالیت­ها درگیرند و به صورت محصولات و خدمات ارائه شده به مشتری نهایی، تولید ارزش ‌می‌کنند(غلامیان و آقایی، ۱۳۸۷). مدیریت زنجیره تأمین یعنی یکپارچه­سازی سازمان­ های درگیر و هماهنگ سازی بهتر جریان‌های مواد، اطلاعات و مالی(نایت، ۲۰۰۵). زنجیره تامین عبارتند از جریان مواد اولیه، اطلاعات، پول و خدمات از سوی عرضه­کنندگان مواد اولیه و از طریق کارخانه‌ها و توزیع­کنندگان به مشتری نهایی. همچنین زنجیره تأمین شامل سازمان­ها و فرایندهایی است که محصولات، اطلاعات و خدمات را به مصرف کننده نهایی تحویل می‌دهند. پس می توان دریافت که مفهوم زنجیره تأمین از چگونگی ارتباط سازمان های شریک و همکاری آن ها با یکدیگر نشأت ‌می‌گیرد(توبیان و دیگران، ۱۳۸۵).چنانچه در روابط زنجیره تأمین از فناوری اطلاعات و ابزار الکترونیکی (به ویژه وب و اینترنت) استفاده مؤثری بعمل آورده شود، به آن زنجیره تأمین الکترونیکی می­گویند(زنگنه­نیا، ۱۳۸۴). سه جریان مهم در زنجیره تامین وجود دارد که عبارتند از: جریان های مواد، اطلاعات و مالی. جریان­های مواد عبارتند از محصولات فیزیکی، مواد خام جدید، عرضه­هایی که در زنجیره جریان دارند. جریان اطلاعات شامل همه داده های مرتبط با تقاضا، محموله ­ها، سفارشات هستند. جریانات مالی نیز دربرگیرنده همه انتقالات نقدی، پرداخت­ها، برنامه ­های پرداخت و پرداخت های الکترونیکی و داده های مرتبط با اعتبار است(هوپس، ۲۰۰۶).

۲-۲-۲ نیاز به مدیریت زنجیره تامین

در گذشته، اکثر سازمان­ها کمتر زنجیره های‏ تامین خود را مدیریت می‏ کردند.در عوض‏ تمایل داشتند که بر روی عملیات خودشان و بر روی تامین­کنندگان بلافصل خودشان تمرکز کنند. هر چند که، چند عامل مدیریت زنجیره‏ تامین را برای سازمان­ های تجاری‏ای که زنجیره‏ تامین خود را به طور فعال اداره می‏ کنند مطلوب می‏ سازد(لباف و رنجبر، ۱۳۸۱). عوامل عمده عبارتند از: نیاز به بهبود عملیات: در طول دهه گذشته‏ بسیاری از سازمان­ها فعالیت­هایی مانند تولید ناب‏ و مدیریت کیفیت جامع را انجام می ‏دهند.در نتیجه آن ها قادر خواهند بود که کیفیت‏ بهبود یافته‏ای را کسب کرده و در عین حال‏ مقدار زیادی از هزینه‏ های اضافی خارج از سیستم خود را از بین ببرند.اگرچه هنوز جایی‏ برای بهبود وجود دارد.اکنون فرصت به طور عمده در تهیه و تدارک، توزیع و پشتیبانی‌ زنجیره تامین وجود دارد(صمدآقایی، ۱۳۷۸).

۲-۲-۲-۱ افزایش سطح منبع‏یابی از خارج

سازمان‌ها در حال‏ افزایش سطوح منبع‏یابی از بیرون خود هستند؛ یعنی خرید کالا و خدمات به جای تولید یا فراهم کردن آن ها توسط خود سازمان‌ها.همان‏ طور که سطح منبع‏یابی از خارج افزایش‏ می‏یابد.سازمان‌ها حجم زیادی از وقت و هزینه‏ را بر روی فعالیت‌های مربوط به عرضه صرف‏ می‏ کنند.

۲-۲-۲-۲ افزایش هزینه‏ های حمل و نقل

هزینه‏ های‏ حمل و نقل در حال افزایش هستند و لازم است‏ که آن ها به طور دقیق مدیریت شوند.

۲-۲-۲-۳ فشارهای رقابتی

فشارهای رقابتی به سوی‏ تعداد فزاینده‏ای از محصولات جدید، دوره های ایجاد و توسعه محصول کوتاهتر و تقاضای فزاینده برای سفارش‏سازی هدایت‏ شده است. علاوه‏ بر این، اتخاذ استراتژی‏های‏ ‌پاسخ‌گویی‌ سریع و تلاش برای کاهش زمان‏ تحویل نیز از این دسته فشارها هستند.

۲-۲-۲-۴ جهانی شدن

گسترش جهانی شدن طول‏ فیزیکی زنجیره های تامین را توسعه می‏ دهد.

۲-۲-۲-۵ اهمیت فزاینده تجارت الکترونیک

اهمیت در حال افزایش تجارت الکترونیک ابعاد جدیدی‏ به خرید و فروش تجاری افزوده و چالش‌های‏ جدیدی فراهم ‌کرده‌است.

۲-۲-۲-۶ پیچیدگی زنجیره های تامین

زنجیره های‏ تامین پیچیده هستند؛ آن ها پویا بوده و عدم‏ اطمینانهای ذاتی بسیاری به همراه دارند که‏ می‏تواند بر زنجیره تامین تاثیر معکوس داشته‏ باشد مانند پیش ‏بینی‏های نادرست، تحویلهای‏ دیر، کیفیت غیراستاندارد، از کارافتادگی‏ تجهیزات و سفارش‌های تغیر یافته یا لغوشده.

۲-۲-۲-۷ نیاز به اداره کردن موجودیها

موجودی­ها و موفقیت و شکست یک زنجیره تامین نقش‏ عمده‏ای ایفا می‏ کنند به طوری که هماهنگ‏ کردن سطوح موجودی در سرتاسر زنجیره‏ تامین امر مهمی به شمار می ‏رود. کمبودها می‏تواند جریان به موقع کارها و امور را مختل‏ کرده و اثرات نامطلوبی بر عملکرد زنجیره‏ تامین داشته باشد در حالی که موجودی‏های‏ اضافی هزینه‏ های غیرضروری را افزایش‏ می‏ دهد. غیرعادی نیست که در بخشی از زنجیره تامین کمبود موجودی داشته و در بخش‏ دیگر موجودی اضافی داشته باشیم(رحمان­سرشت، ۱۳۸۵).

۲-۲-۳ مراحل شکل گیری زنجیره تأمین

‌می‌توان گفت مفهوم مدیریت زنجیره تأمین ترکیبی از مراحل پنج گانه مدیریت است. مرحله اول را ‌می‌توان به عنوان حوزه تدارکات داخلی توصیف کرد. در مرحله دوم، نگرشی نسبت به تدارکات از تمرکز­زدایی سازمانی به تمرکز در کارکردهای اصلی که از نگرش­های جدید مرتبط با بهینه­ سازی هزینه و خدمت به مشتری گرفته شده بود، تغییر یافت. در مرحله سوم، عرصه تدارکات به طور چشم­گیری گسترش پیدا کرد و ضمن انبار داری و حمل و نقل داخلی، ارتباط عملیات داخلی با حوزه های عملکردی شرکای تجاری را در بر گرفت(موسوی و دیگران، ۱۳۸۵). همان طور که مفهوم روابط کانالی رشد کرد، در مرحله چهارم مفهوم تدارکات نیز به مدیریت زنجیره تأمین تغییر پیدا کرد. امروزه با کاربردهای فناوری اطلاعات در مدیریت زنجیره تأمین، می توان گفت که مدیریت زنجیره تامین در حال وارد شدن به مرحله پنجم یعنی مدیریت زنجیره تامین الکترونیک است. در ادامه هر یک از مراحل پنج گانه به طور مختصر توضیح داده می شود(همان منبع، ۱۳۸۵).

۲-۲-۳-۱ تمرکز زدایی تدارکات

این مرحله در یک دوره ای از اواخر قرن نوزدهم تا اوایل دهه ۱۹۶۰ شکل گرفت. در طول این دوره، حوزه لجستیک به عنو ان یک منبع مهم مزیت رقابتی شناخته نشده بود. اساساً لجستیک به عنوان یک وظیفه واسطه با مدیریت موجودی و تحویل شناخته می­شد و بنگاه­ها احساس می­کردند که لجستیک نمی­تواند باعث سودآوری شود و ‌بنابرین‏، سرمایه گذاری بالا درآن ارزشمند نیست.

۲-۲-۳-۲ مدیریت هزینه