Shorrock & Kirwan (2000)
روش آنالیز پیش بینانه خطاهای شناختی
این روش توسط «استنتون» (۲۰۰۰) برای تحلیل خطاها در صنعت نفت و گاز استفاده شد. امروزه از SHERPA به‌صورت گسترده استفاده می‌شود. ازجمله «کروان»(۱۹۹۴) برای تحلیل خطاها در سوختگیری تانکرها، پیش‌بینی خطای دستگاههای خودکار فروش بلیط «بابر واستنتون»(۱۹۹۶)، پیش‌بینی خطای دستگاههای فروش سکهای خودکار«استنتون واستوانج»(۱۹۹۸) از این روش استفاده کردهاند. امروز این روش‌ها در صنایع هسته ای، صنایع پتروشیمی، صنایع نفت وگاز و صنایع انتقال و توزیع نیروی برق کاربرد گستردهای دارد. استنتون وهاریسون در مقالهای با بهره گرفتن از تکنیک SHERPA به شناسایی خطاهای مدیریت دارویی بیماران در بیمارستان پرداختند. با توجه به اینکه مدیریت دارویی یکی از وظایف پیچیده و خطرناک است که ممکن است خطاهای زیادی اتفاق بیفتد با روش SHERPA نسبت به شناسایی آنها اقدام کردند. در انگلستان سالانه حدود ۸۵۰.۰۰۰ نفر درگیر خطاهای پزشکی می‌شوند که گذشته از سایر پیامدها ممکن است جهت درمان زمان بیشتری را در مراکز درمان سپری نماید.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
کار تحقیقاتی استنتون و سالمون در سال ۲۰۰۵ که با بهره گرفتن از تکنیکی SHERPA انجام شده مطالعه و پیش‌بینی خطاهای خلبان در ناوهای هواپیما بر بوده است. در این تحقیق با بهره گرفتن از دو تکنیکی دیگری یعنی آنالیز سلسله مراتبی وظیفه و [۲۵]EEM نسبت به تجزیه و تحلیل وظایف در عرشه ناو برای شناسایی خطاها اقدام شده است در این کار مطالعاتی برای محاسبه و روایی ارقام که ناشی از پیش‌بینی خطاها بود با خطاهای واقعی حادث شده که توسط خلبان گزارش شده بود مورد مقایسه قرار گرفت و نسبت به تجزیه و تحلیل آنها اقدام گردید.
این اطلاعات زمانی که در مراحل بعدی تجزیه و تحلیل خطاها نیاز به اقداماتی در جهت کاهش بروز خطاها داشته باشیم بسیار مفید واقع می شوند. همچنین این رویکرد ویژه، جهت از بین ببرد علل ریشهای خطاها که مؤثرترین راه برای کاهش این خطاها می‌باشد، سعی بر این دارد تا بین اقدامات کاهش خطا و علل موجود در خطاهای انسانی ارتباط برقرار کند. این روش دارای فلوچارت‌هایی طراحی شده است که باعث می شوند فرد ارزیابی کننده در سرتاسر فرایند تجزیه و تحلیل وظایف شغلی عمده خطاهای خارجی و خطاهای با مکانیزم روانشناختی را تشخیص دهد. در عمل ارزیابی‌کننده نیاز است که با زمینه و مفهوم وظیفه و همچنین معنای خطاهای با مکانیزم روانشناختی آشنا باشد.
۲-۱۱ روش‌های پیشگیری و کاهش خطاهای انسانی
اتوماسیون
سیستم‌های قابل تحمل نسبت به خطاهای انسانی
تعدیل پیامدهای انسانی
رفتارهای محدودکننده
کاهش پیچیدگی فعالیت‌ها
قابلیت رویت
برچسب گذاری
طراحی با تمرکز بر استفاده کننده
فرهنگ ایمنی
آموزش
دستورالعمل های کتبی و نقش آن در کاهش خطاهای انسانی
نظارت
در محیط کاری فعلی، تمام شرکت‌های جهانی بر ابقای استعداد و آگاهی نیروی کار تمرکز دارند. تمام شرکت‌ها می‌کوشند تا خطاهای کارکنان را کاهش دهند و آگاهی آنان را ارتقاء بخشند. خطاهای انسانی نه تنها هزینه‌های بالایی به بار می‌آورد، بلکه خطر از دست دادن افراد با تجربه و آمدن افرادی را که نتوانند جای فردی را که قبلاً در آن منسب کار می‌کرد، پر کنند، را افزایش می‌دهد (اینترنت).
بخش دوم
۲-۱۲ عملیات مالی
عملیات مالی، در زبان تجارت حسابداری خوانده می‌شود. زیرا از طریق تهیه گزارش‌های مالی، اطلاعات لازم را درباره واحدهای اقتصادی در اختیار اشخاص ذی‌نفع و ذی‌علاقه قرار می‌دهد. این اشخاص شامل مدیران، صاحبان سرمایه، اعتباردهندگان، سازمان‌های مالی و اقتصادی دولت و از این قبیل هستند. از منظری دیگر از عملیات مالی با نام «سیستم اطلاعاتی حسابداری[۲۶] » یاد می‌شود که برای پردازش اطلاعات مربوط به رویدادهای مالی مؤثر بر سازمان‌ها و واحدهای تجاری و گزارش اثرات این‌گونه رویدادها به تصمیم‌گیرندگان، طراحی شده است.
طبق «بیانیه اساسی تئوری حسابداری»: عملیات مالی عبارت است از فرایند شناسایی، اندازه‌گیری و گزارشگری اطلاعات اقتصادی برای تصمیم‌گیری‌های آگاهانه به وسیله استفاده کنندگان آن اطلاعات. این بیانیه در تشریح این تعریف آورده است بر اساس دیدگاهی جامع، «اطلاعات حسابداری» را می‌توان «اطلاعات اقتصادی» تلقی کرد.
عملیات مالی (حسابداری) یک سیستم اطلاعاتی است. این سیستم اطلاعاتی مجموعه‌ای از روش‌ها و قواعدی است که از طریق آن اطلاعات مالی مربوط به یک مؤسسه، «اعم از آنکه دولتی باشد یا بارزگانی» جمع آوری، طبقه‌بندی و به نحو قابل فهم در قالب صورت‌های مالی خلاصه و گزارش می‌شود، اطلاعات مالی خلاصه شده در اختیار مدیران مؤسسه (به عنوان گروهی از استفاده کنندگان) قرار می‌گیرد تا در تصمیم‌هائی که در جهت تحقق هدف‌های مؤسسه اتخاذ می‌نمایند، مورد استفاده قرار گرفته و آنان را در ادای مسئولیت پاسخ‌گویی یاری دهد. نتیجه آنکه حسابداری (عملیات مالی) ابزار مسئولیت پاسخ‌گویی و تصمیم‌گیری مدیریت است. مسئولیت پاسخ‌گویی عمومی سنگ بنای نظام عملیات مالی و گزارشگری مالی دولت‌ها است (GASB،۱۹۹۳). نتیجه عملیات مالی، گزارشات مالی است که یک فعالیت اجتماعی است، زیرا در تحقق حقوق شهروندی دایر بر دانستن حقایق درباره تصمیماتی که مقامات منتخب از جانب آنان اتخاذ نموده‌اند، نقش اساسی ایفا می کند (باباجانی، جعفر،۱۳۹۱).
۲-۱۲-۱ جایگاه عملیات مالی در سازمان:
امروزه عملیات مالی به‌عنوان ابزار مدیریت هزینه و نقشی اساسی در شفاف کردن، عملکرد در تقابل با سیل بی‌نظمی و آشوب ایفا می‌کند ضمن آنکه به‌عنوان مهم‌ترین پایگاه اطلاعاتی نقشی بی‌بدیل در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری مدیران بنگاه‌های اقتصادی برای استقرار نظام برنامه‌ریزی و کنترل برعهده دارد. یکی دیگر از ویژگی‌های عملیات مالی امروزی که به نظر می‌رسد در کشور ما کمتر به آن توجه شده است، عملیات مالی به مثابه ابزار سنجش عملکرد (شامل کارآیی، اثربخشی و اقتصادی بودن فعالیت‌های بنگاه‌ها) است. این کارکرد از مهم‌ترین ویژگی‌های عملیات مالی برای پاسخگو ساختن مدیران بنگاهی اعم از انتفاعی و غیرانتفاعی به‌شمار می‌آید. عملیات مالی به مثابه زبان کسب و کار و گزارشگری مالی با بهره گرفتن از فرایند حسابرسی داخلی و حسابرسی مستقل، در بنگاه‌های اقتصادی، مهم‌ترین ابزار شفافیت چه برای صاحبان سرمایه این بنگاه‌ها و چه تأمین‌کنندگان منابع مالی و چه سازمان‌های امور مالیاتی و تأمین اجتماعی و نهادهای متولی حساب‌های ملی و… به شمار می‌آید. این شفافیت و اعتمادی که از فرایند گزارشگری مالی حاصل می‌شود می‌تواند به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل جذب سرما‌یه‌های خارجی و تعاملات با اقتصاد بین‌المللی، تلقی شود. به‌طوری که ملاحظه می‌شود عملیات مالی و حسابداران در جای الگوی ترسیم شده برای شفافیت و پاسخ‌گویی نقشی حساس و بی‌بدیل برعهده دارد. در مقابل باید دید که آیا این نقش و جایگاه توسط دولت، مجلس و قوه قضائیه به درستی شناخته شده است؟ با تأسف باید گفت که در طول تاریخ روی کار آمدن دولت‌ها در ایران هیچ‌گاه اهمیت و جایگاه عملیات مالی و حسابداران در ایران به‌رسمیت شناخته نشده است. علت این امر، حداقل در نیم قرن اخیر وجود درآمدهای خدادادی نفت بوده است. با وجود درآمدهای بالای دولت از قبل صادرات نفت، نه نیازی به مدیریت هزینه وجود دارد و نه احتیاجی به بالا بودن کارآیی و اثربخشی (بهرهوری) است. در چنین اقتصادی، اقتصادی بودن فعالیت‌ها فقط در حد یک شعار باقی می‌ماند. شفافیت اقتصادی و پاسخ‌گویی آرزویی است که تحقق آن در حکم محال است و اقتصاد رانتی و شانسی جای اقتصاد مردم‌بنیاد و دانش‌بنیان را می‌گیرد و بالاخره در چنین آشوبی مهم‌ترین چیزی که گم می‌شود عدالت است. اگر در کشوری سازمان مالیاتی آن به‌عنوان بزرگ‌ترین شریک بنگاه‌های اقتصادی، اعتقادی به عملیات مالی استاندارد شده و صورت‌های مالی حسابرسی شده نداشته باشد و تکلیف ملزم ساختن بنگاه‌های اقتصادی بزرگ را برای ارائه صورت‌های مالی حسابرسی شده، برنتابد، عملیات مالی استاندارد شده می‌تواند چه نقش و جایگاهی داشته باشد؟ اگر در جامعه‌ای استقلال حسابرسان مستقل آن در حد یک شوخی باشد در آن صورت می‌توان به کارآمدی ابزارهای حسابداری برای ایفای وظایف مهم خود، اطمینان کرد؟ (سلامی،غلامرضا،۱۳۹۱).
۲-۱۲-۲ اهمیت ونقش عملیات مالی:
با توجه به اهمیتی که عملیات مالی برای ارائه واقعیت‌ها و شفاف‌سازی در یک دوره مالی جهت ادای مسئولیت پاسخ‌گویی مدیران و مسئولین دارد باید با دقت و وسواس خاصی انجام شود و به همین جهت عملیات مالی از دهۀ آخر قرن بیستم در کشورهای پیشرفته مورد توجه بیشتر قرار گرفته و برای انجام صحیح آن برنامه‌ریزی و هزینه‌های زیادی انجام شده است. اما با توجه به اینکه انجام صحیح عملیات مالی به کارآمدی و توان و تخصص مجریان آن وابسته است؛ و هر گونه خطا یا لغزش در انجام آن صحت و درستی گزارشات را می‌کاهد و باعث صلب اعتماد ذی‌نفعان می‌گردد، در این تحقیق به بررسی عوامل مؤثر در کاهش خطاهای انسانی در عملیات مالی که به عنوان یکی از ابزارهای تصمیم‌گیری در مدیریت دانشگاه پیام‌نور است به صورت جامع با بهره گرفتن از مدل سه شاخگی پرداخته می‌شود تا با شناسایی و تاثیر خطاهای انسانی در انجام عملیات مالی، در جهت کاهش خطاهای انسانی، برای سلامت هرچه بیشتر انجام عملیات مالی تلاش شود.
۲-۱۲-۳ مزایای عملیات مالی:
بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه دنیا در راستای تحولات در بخش دولتی در تلاش‌اند به منظور افزایش بهرهوری و برقراری ارتباط میان اهداف استراتژیک و کلان با برنامه‌های عملیاتی در یک فرایند بهبود یا تغییر به یک نظام مالی یا عملیات مالی که در آن خطاهای انسانی حداقل باشند و عملکرد مالی شفاف و قابل درک است نزدیک سازند و از این طریق پشتوانه اطلاعات معتبر و قابل اطمینان برای تصمیمات مدیران و قانون گذاران فراهم آورند. و به اصلاح مدیریت بخش عمومی و افزایش اثربخشی کارکنان این بخش می‌پردازند.
از مهم‌ترین مزایای این اصلاحات می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- تضمین و تحکیم پاسخ‌گویی در سطوح مختلف مدیریتی
- تحقق رویکرد عملکرد محور
- اعطای اختیارات لازم به مدیران در انتخاب نهادهای لازم برای تولید خروجی‌های مورد نظر
- ارزیابی مستمر عملکرد مدیران و مبنا قراردادن نتایج عملکرد به‌عنوان یکی از معیارهای تخصیص اعتبارات و تصمیم گیری در رابطه با ارزیابی عملکرد
- تولید اطلاعات مدیریتی و مالی شفاف برای تصمیم‌گیری در رابطه با افزایش، کاهش و تخصیص اعتبارات
- رهایی از روزمرگی و نیل به سمت برنامه ریزی بلندمدت و هزینه کرد براساس برنامه
- افزایش توانمندی مدیران در مدیریت منابع مالی، فیزیکی، انسانی و اطلاعاتی
- کاهش فساد و رانت خواری در سطوح مختلف اجرایی و تصمیم‌گیری (آبادی و نجار صراف،۱۳۸۷)
۲-۱۲-۴ جلوگیری از فساد یکی از مزایای عملیات مالی:
فساد یکی از پدیده‌های جهانی است که از دیرباز با پیدایش شکل‌های اولیه حکومت وجود داشته و در زمان معاصر نیز در تمام کشورهای دنیا کمابیش وجود دارد. در سطح جهان، فساد یک مشکل جدی در ایجاد آسیب و ضرر به سیاست‌ها و منافع عمومی تلقی می‌شود (سازمان بین‌المللی شفافیت، ۲۰۰۵). در زیرمجموعه فساد در معنی عام، فساد مالی در نظام اداری نیز، گریبان‌گیر همه کشورها بوده و اقدامات بسیاری در پیشگیری یا مقابله با آن به انجام رسیده است. مطالعات انجام شده نشان می‌داد که تحقیقات متعددی توسط محققین در خصوص تبیین عوامل مؤثر بر فساد و ارائه نظریات مختلف صورت گرفته است. ولی بسیاری از آنها از ابعاد جامعه‌شناختی، روانشناختی، حقوقی، سیاسی و اقتصاد جامعه به تبیین موضوع پرداخته است. برخی از ابعاد فساد اداری و مالی عبارت‌اند از:
- نقض (تخطی از) هنجارها: در این بعد، فساد اداری – مالی یک رفتار غیراخلاقی است (براستز (۱۹۷۰)، وان دوینه (۲۰۰۱)) که شامل نقض، تخطی یا انحراف از هنجارهای قانونی (خان (۱۹۹۶)، نای (۱۹۶۷)) یا ارزش‌های اخلاقی است (براستز، ۱۹۷۰ ).
- سوء‌استفاده از قدرت: در این بعد، کسانی که کارهای فاسد انجام می‌دهند، قدرت، اختیار، موقعیت یا دانشی که به آنها سپرده شده را برای منافع و مزیّت شخصی خود یا افراد خاصی به کار می‌گیرند (آشفورث و آناند (۲۰۰۳).
- پنهان‌کاری: در این بعد، انجام دهندگان کارهای فاسد یا بدون اطلاع شخص خاصی نسبت به انجام عمل فاسدانه از قبیل دزدی از موجودی انبار، سندسازی و… اقدام می‌کنند یا یک اجتماع مخفی، صمیمی و نزدیک را شکل می‌دهند که به صورت مخفی و عمدی بر اهداف غیرقانونی و سود روابط مبادله‌ای خود توافق دارند (هانتینگتون، ۱۹۸۹).
همان‌طور که عوامل به وجود آورنده فساد در جامعه از گستره بالایی برخوردار است، آثار و نتایج ناشی از فساد در جامعه نیز بسیار گسترده است. فساد همچون غده‌ای سرطانی است که آسیب‌های بسیاری را بر جامعه و کشور وارد می‌آورد. صدمه زدن بر اعتماد مردم نسبت به حکومت، ممانعت از ثبات سیاسی و اقتصادی و پیوستگی اجتماعی و ممانعت از توسعه اقتصادی کشور از طریق تخریب رقابت سالم در بازار از جمله این موارد هستند. یک سیستم مالی کار آمد و ثبت تمام عملیات مالی به‌صورت مستمر، وجود قوانین شفاف و همچنین نظارت مستمر بر عملکرد می‌تواند تأثیر بسزایی در جلوگیری از فساد اداری ومالی داشته باشد. (حسن آبادی، نجارصراف۱۳۸۷)
بخش سوم
۲-۱۲ تشریح مدل سه شاخگی
۲-۱۲-۱ تعریف مدل سه شاخگی:
سازمان‌ها را مـی تـوان در قالـب نظـری مـدل سـه شـاخگی(ساختار – رفتار – زمینه) مورد بررسی، مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار داد. در این مدل ارتباط بین عوامل ساختاری – رفتاری – زمینه‌ای به نحوی است که ، هـیچ پدیـده یـا رویداد سازمانی نمی تواند خارج از تعامل این سه شاخه صورت گیرد. به عبارت دیگر رابطه بـین این سه شاخه، یک رابطه تنگا تنگ نا گسستنی بوده و در عمل از هم جدایی ناپذیرند. بدین معنی که نوع روابط موجود بین این سه شاخه از نوع لازم و ملزومی بوده و به مثابه سه شـاخه روییـده از تنه واحد حیات سازمان می باشند. در چنان رابطه‌ای الزاما عوامل ساختاری – رفتاری – و زمینه‌ای به‌طور وقفه ناپذیر و به شـکل روابـط سیسـتمی دائمـاً بـا هـم در تعامـل بـوده و در واقـع سـه شـاخه(ساختار- رفتار – زمینه ) سه گونه از یک نوع (عمدتاً از نوع قالب زمینه) بوده و بین آنهـا بـه هـیچ وجه سه گانگی حاکم نبوده بلکه سه گونگی حاکم است. بنابراین تمایز و تشخیص این سه جنبه از حیات سازمانی صرفاً نظری بوده و فقط به‌منظور تجزیه و تحلیل و شناخت مفـاهیم و پدیـده‌هـای سازمانی می‌باشد (سنگسر،یزدی،۱۳۸۵). همه مفاهیم، رویدادها و پدیده‌های سازمانی را می‌توان در قالب نظری مدل سه شاخگی (ساختار – رفتار – زمینه) مورد بررسی، مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار داد. (میرزایی، ۱۳۷۶). ایجاد هر گونه تغییری در سازمان مستلزم بررسی دقیق و موشکافانه تأثیر آن بـر اجـزای مختلـف سازمان می‌باشد و از طرفی با توجه به اینکه هیچ پدیـده و رویـداد سـازمانی نمـی‌توانـد خـارج از تعامل این سه شاخه باشد لذا می‌توان عوامل مؤثر در کاهش خطاهای انسانی درعملیات مالی را نیـز در قالـب این سه شاخه به‌طور کامل و جامع بررسی کرد. در تحقیق حاضر، شاخص‌های مرتبط بـا هـر یـک از عوامل با توجه به اطلاعات به‌دست آمده از مطالب مقالات علمی در مجلات تحصصی، گزارشات سازمان‌ها، اسناد ومدارکی که سازمان‌ها برای مقاصد دیگر تهیه کرده اند، بدست آمده‌اند.
براساس مدل سه شاخگی، کل مفاهیم، رویدادها و پدیده‌های سازمانی برحسب مدل نظری سه شاخه ساختار، رفتار و زمینه قابل بررسی و تحلیل هستند. براساس این مدل، نظریات نگرشی کلاسیک به‌دلیل تلاش در جهت شناساندن سازمان به‌عنوان ساختار رسمی و هدفمند، در شاخه ساختار جای می‌گیرد. کلاسیک‌ها برای شناخت ساختارها و روابط موردنظر خود، از ابزارهای استقرایی (مشاهده و آزمایش) استفاده می‌کردند. حواس پنج‌گانه مهم‌ترین منبع شناخت آنها بود و در تحلیل و شناخت ساختارها، عینی و واقع‌گرا بودند (سرلک،۱۳۸۴، ص:۷۳).
فرم در حال بارگذاری ...
