یکی از نشانه های سلامت روانی وجود روابط سالم بین فردی است روابط گرم و صمیمی با انسان‌های دیگر منبع اعتماد، راحتی و آسایش هر کدام از ماست . حمایت اجتماعی در واقع پیوندهای اجتماعی میان افراد است که باعث ایجاد امنیت و آرامش، اهمیت و احترام در افراد می شود. برای بهره گیری از این شبکه ارتباطی باید برخی از مهارت‌ها را آموخت. مهارتهایی که به ایجاد روابط بهتر ما با دیگران کمک می‌کند.
در چنین فضایی افراد بر این باورند که تنها نیستند و متعلق به گروهی از انسان‌ها می‌باشند که در مواقع ضروری می توان از آن ها کمک گرفت. (وردی نژاد،۱۳۸۵)
ارتباطات مقوله ای است اجتماعی، بنابرین نمی توان آن را در زمره مباحث نو و جدید قرار داد و با این دید در خصوص آن گفتگو نمود. به واقع خمیر مایه اجتماعی بودن انسان‌ها ارتباط میان آن ها است. در بررسی بحث ارتباطات و زمینه تاریخی آن می توان گفت از زمانی که انسان‌ها تصمیم گرفتند که در کنار یکدیگر زندگی کنند نیاز به بر قراری ارتباطات به وجود آمد. و انسان‌ها سعی در بر قراری ارتباط با یکدیگر نمودند و از اینجا بود که بحث ارتباطات به عنوان یکی از مباحث مهم و تعیین کننده برای زندگی بشری مطرح گردید. اگرچه ارتباطات واژه ای است که در دهه های اخیر در محافل علمی و دانشگاهی مورد توجه قرار گرفته است. واقعیت این است که بشر از آغاز حیات خود درگیر این فعالیت ( برقراری ارتباط) بوده و همواره چگونگی برقراری ارتباط در دغدغه های اصلی او بوده است. البته آنچه از بحث ارتباطات در گذشته وجود داشت تماماً حاصل تجربیات فردی انسان‌ها بوده و آنچه امروز به عنوان علم ارتباطات مطرح است از سال‌های پایان قرن بیستم پا به عرصه وجود نهاد. (یوسف زاده و همکاران،۱۳۸۹)
زندگی در آستانه قرن ۲۱ پیچیدگی فزاینده ای پیدا کرده‌است. و قواعد و مقررات ، بر اساس نظامی که انسان‌ها در یک زمان خاص در آن فعالیت می‌کنند تغییر می‌یابد. چنین وضعیتی مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی خاص و پیچیده ای را طلب می‌کند و از این رو یادگیری مهارت‌های اجتماعی دیگر یک پدیده ی ساده و خود جوش نیست و نیازمند توجه ای حرفه ای و نظامدار است. ( مرتضوی، مهربان،۱۳۸۳)
ارتباطات یکی از مهمترین ابزار جامعه ی متمدن می‌باشد و می توان گفت ، ارتباطات مهمترین عامل توسعه و تعالی انسانی است. به عبارت دیگر ارتباطات برای موفقیت یک انسان امری حیاتی می‌باشد. همان طور که ارتباطات برای انجام عملیات سازمانی یا به عبارت دیگر برای شکل گیری و بقای سازمان نیز حیاتی می‌باشد. هربرت سایمون می‌گوید : بدون ارتباطات سازمانی وجود نخواهد داشت. و به همین دلیل می توان گفت امکان تاثیر گروه بر رفتار فرد نیز غیر ممکن خواهد بود. (همان منبع)
سازمان در واقع نمونه ای از شبکه ارتباطات است. زیرا بین اجزای مختلف و پراکنده آن از طریق ارتباطات همبستگی و پیوند بر قرار می شود. به عبارت دیگر در صورت فقدان سیستم ارتباطات، سازمان مجموعه ای از عناصر و اجزای پراکنده و منفرد تلقی می شود که بین آن ها هیچگونه همبستگی و پیوندی برای نیل به اهداف معین وجود نخواهد داشت. بارنارد می‌گوید: فراهم آوردن یک سیستم ارتباطی، یکی از سه وظیفه اصلی اجرایی و مهم برای بقای یک سازمان است. (رئیسی و همکاران،۱۳۸۸)
مسئولیت ایجاد ارتباطات صحیح در سازمان بر عهده مدیریت است. از این رو مدیران باید از کم و کیف فرایند ارتباطی آگاه باشند و نحوه برقراری ارتباطات مؤثر را بدانند به این ترتیب یکی ازمهمترین مهارت‌های مدیران عصر حاضر، مهارت‌های ارتباطی است و لازم است نسبت به آن توجه ویژه ای صورت گیرد. (مرتضوی، مهربان،۱۳۸۳)
۲-۲-۱ تعریف ارتباطات
در باره ارتباطات تعاریف گوناگونی وجود دارد که در اینجا به برخی از آن ها اشاره می‌کنیم زیرا در مضمون، هریک به ما در درک اینکه آن ها چه اهدافی را دنبال می نمایند کمک می‌کند. (قاسمی،۱۳۹۰،ص۴۰۳)
تعاریف ارتباطات بین فردی مستلزم داشتن ویژگی‌های زیر است:
-
- ارتباطات از یک فرد به فرد دیگر
- ارتباطاتی که چهره به چهره است
در هر دوصورت محتوای ارتباطات ویژگی‌های شخصی افراد و نقشهای اجتماعی و روابط بین آن ها را منعکس می‌کند. (Sethi&Seth, 2009)
-
- ارتباطات فرایندی است آگاهانه یا ناآگاهانه، خواسته یا ناخواسته؛ که از طریق آن احساسات و نظرات به شکل پیام‌های کلامی یا غیر کلامی بیان شده ، سپس ارسال، دریافت و ادراک می‌شوند. (رضا زاده گلی، ۱۳۸۷؛ ۳۵)
- ارتباطات عبارت است از مبادله اطلاعات بین دو یا چند نفر از طریق علائم مشترک. به عبارت دیگر عبارت است از کلیه فعالیت‌های گفتاری، نوشتاری و کرداری (حرکتی ) که برای انتقال معنی و مفهوم یا اثر گذاری و نفوذ بر دیگران بکارگرفته می شود. (نصیری پور و همکاران،۱۳۸۸)
مهارت‌های ارتباطی به منزله آن دسته از مهارتهایی هستند که به واسطه آن افراد می‌توانند درگیر تعاملهای بین فردی و فرایند ارتباط شوند؛ یعنی فرایندی که افراد در طی آن، اطلاعات، افکار و احساسات خود را از طریق مبادله پیام‌های کلامی و غیر کلامی با یکدیگر در میان می‌گذارند.(یوسفی،۱۳۸۵)
۲-۲-۲ طبقه بندی فرایند ارتباطات
مدل‌ها را می توان ساده شده یک شیء یا پدیده قطعی نامید. که بیشترین شباهتها و خصوصیات پدیده اصلی را در خود منعکس می نمایند. مدل‌ها تمام جنبه‌های واقعیت را در بر نمی گیرند. با وجود این کمبودها مدل‌ها می‌توانند به ما کمک کنند تا اجزای ارتباط را از نمایی بنگریم که به ما در تجزیه و تحلیل و درک بیشتر کمک کند. (قاسمی،۱۳۹۰، ص۴۲۷)
ارتباطات بین فردی می‌تواند به عنوان یک عامل مهم در توسعه روانی گیرنده شناخته شود. ارتباطات بین فردی شامل انتقال انرژی، احساسات، فعالیت‌های مشترک و ایجاد روابط است.
(FRYDRYCHOWICZ, 2005 )
۲-۲-۲-۱ مدل میچل و رایس[۱۴]
ارتباطات میان فردی مستلزم فرد یا گروهی است که در انتقال اطلاعات به فرد یا گروه دیگری تلاش دارد. میچل و رایس اعتقاد دارند که یک ارتباط کارامد حاکی از آن است که پیام برای فرستنده و گیرنده معانی مشابه ای داشته باشد. شکل زیر معرف فرایند ارتباطات مدل میچل و رایس می‌باشد. (قاسمی،۱۳۹۰،ص۴۲۸)
رمز گذاری
انتقال
وسیله
رمز گشایی
دریافت
موانع و تحریفات
نشانه های درونی و غیر کلامی
نحوه و جریان
شکل ۲-۴٫ فرایند ارتباطات از نظر میچل و رایس
(قاسمی،۱۳۹۰،ص۴۲۷)
برکو- ولوین [۱۵] در مطالعات خود سه نوع الگوی ارتباطات را که شامل الگوی خطی ارتباطات ( یک سویه )؛ الگوی تعامل ارتباطات (دوسویه) و الگوی تبادلی ارتباطات (چند سویه) را ارائه داده‌اند که در ادامه به توضیح برخی از آن ها خواهیم پرداخت. (قاسمی،۱۳۹۰،ص۴۳۲)
۲-۲-۲-۲-۱ الگوی خطی ارتباطات
