وبلاگ

• سود سهام: سود سهام به پرداختهای شرکت به دارندگان سهام اشاره می‌کند که یک اثر قوی نسبت به آنچه تئوری اقتصاد نئوکلاسیک فرض کرده، در بازار سهام دارد. تئوری اقتصاد نئوکلاسیک نمی‌تواند توضیح دهد چرا هنگامی که سود سهام افزایش می‌یابد، قیمت سهام نیز افزایش می‌یابد یا چرا شرکتها سود سهام نقدی می‌پردازند.

• معمای صرف سهام: معمای صرف سهام به بازده سهامی اشاره دارد که در طول قرن اخیر مشاهده شده‌اند و بیشتر از بازده اوراق قرضه دولتی هستند که با تئوری اقتصاد نئوکلاسیک نمی‌توان بیانشان کرد. صرف سهام تفاضلی بین اوراق قرضه و سهام دولتی و غیردولتی رقم بزرگی است و به‌عنوان حاصل پاداش ریسک بیشتر نمی‌تواند بیان شود.

• پیش‌بینی‌پـذیـری: پیش‌بینی‌پـذیـری مشاهـده‌شده در بـازارهای سرمـایـه را نمی‌توان با تئوری اقتصاد نئوکلاسیک بیان کرد. در بازار کارا و عقلایی، بازده‌های آینده را نمی‌توان بر اساس اطلاعات شناخته‌شده پیش‌بینی کرد. در عمل، الگوهای پیش‌بینی‌پذیر در نسبتهای قیمت به سود، اعلان سود شرکت، تغییرات سود سهام، خرید مجدد سهام و هدایای سهام فصلی وجود دارد.

به‌رغم امتناع تئوری نئوکلاسیک اقتصاد از درگیر شدن در روانشناسی بازارها و سرمایه‌گذاریها، تئوری مالی‌‌ رفتاری بیان می‌کند که خطاهای ادراکی، اثر با اهمیتی روی تصمیم‌گیری مالی دارد. خطاهای ادراکی که تصمیمهای سرمایه‌گذار و در نهایت نتایج بازار را تحت تأثیر قرار می‌دهد، شامل موارد زیر است: مرجعیت (یا لنگر انداختن) ، خطای دسترسی به اطلاعات، خطای تایید اطلاعات، اثر ناهنجاری قیمتها، خطای محدودیت دید، خطای کنترل، جانبداری خوشبینانه، خطای اعتماد بیش از حد، واکنش بیش از حد، خطا در نمایندگی و واکنش کمتر از حد(Flynn, 2008) .

• مرجعیت: تمایل به پیش‌بینی‌های قبلی واقع‌شده در روی نقاط مرجع که ممکن است هیچ ارتباطی با ارزش پیش‌بینی‌شده آتی نداشته باشند.

• خطای دسترسی به اطلاعات: تمایل به قضاوت درباره احتمالهای یک رویداد که بیشتر بر اطلاعاتی متکی است که نتیجه معینی را تایید می‌کند.

• خطای تأیید اطلاعات: جستجوی اطلاعاتی که ازعقیده سرمایه‌گذار حمایت می‌کند، چه بسا ممکن است شواهدی را که مغایر یا متناقض با این اطلاعات باشد، نادیده بگیرد.

• • اثر ناهنجاری قیمتها: تمایل به نگهداری اوراق بهادار زیانده برای زمان طولانی و فروش اوراق بهاداری که سرعت سوداوریشان بیشتر است به خاطر اجتناب از زیان.

  ( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• خطای محدودیت دید: تمایل به در نظر گرفتن اطلاعات نامربوط، هنگامی که بازده مورد انتظار یک دارایی تعیین می‌شود.

• خطای کنترل: تمایل اشخاص به تخمین بیش از حد کنترلی که آنها روی نتایج دارند.

• جانبداری خوشبینانه: تمایل افراد به این اعتقاد که آنها از میانگین بهترند و این اعتقاد که بدشانسی با احتمال بیشتری برای افراد دیگر رخ می‌دهد.

• خطای اعتماد بیش از حد: تمایل به اعتماد بیش از حد به توانایی برای پیش‌بینی کردن رفتار بازار به‌طور خاص هنگامی که با انتخاب اوراق بهادار سوداور در ارتباط باشد.

• واکنش بیش از حد: مشاهده الگوهایی در رویدادهای تصادفی مانند قلمداد کردن تمایلات فعلی برای همیشه در آینده.

• خطای در نمایندگی: تمایل برای یافتن شباهتها در میان دیدگاه های افرادی که شباهت آنها تنها سطحی است و تصور می‌شود که این نمونه، نماینده کل جامعه محسوب می‌شود.

• واکنش کمتر از حد: تمایل نداشتن به تعدیل انتظارات با بهره گرفتن از اطلاعات جدید.

شرکتهای سرمایه‌گذاری به‌طور فزاینده‌ای گروه های مالی‌رفتاری را برای ارزیابی مسائل و عوامل کیفی اثرگذار بر بازار و تصمیم‌گیری، تشکیل می‌دهند. مالی‌‌ رفتاری به‌طور معمول وسیله‌ای برای سرمایه‌گذار موفق خواهد بود. حرفه‌ سرمایه‌گذاری، ابزار و چشم‌انداز مالی‌ ‌رفتاری را برای مطالعه بی‌قاعدگیها یا استثناهای بازار مورد استفاده قرار می‌دهد و این بی‌قاعدگیها در بازار به‌عنوان مزیتی برای آنها قلمداد می‌شود. اصول مالی‌رفتاری می‌تواند برای هر طبقه دارایی شامل حقوق صاحبان سهام، اوراق بهادار با درامد ثابت، اوراق بهادار تبدیل‌پذیر و سرمایه‌گذاری در دارایی غیرمنقول، به‌کار برده شود. مالی‌ ‌رفتاری تصمیم‌گیری سرمایه‌گذار و حرکات بازار را به هم متصل می‌کند. سرمایه‌گذار مالی‌ ‌رفتاری می‌تواند درهمه سبکهای سرمایه‌گذاری، بخشهای صنعت و قلمرو سهام به‌کار برده شود. با وجود مشروعیت و اهمیت مالی‌ ‌رفتاری در بخشهای کسب‌وکار و دانشگاه، منازعه و مباحثه بین مالی‌ ‌سنتی و مالی‌ رفتاری همچنان به قوت خود باقی است.
۲-۲-۵- اهمیت مالی رفتاری
مالی رفتاری^[۲۵] علم مطالعه تاثیر روانشناسی بر رفتار فعالان مالی و اثرات آن در بازار است. آنچه که ما مالی رفتاری می نامیم، اساسا توضیح میدهد که چرا و چگونه مردم به هنگام سرمایه گذاری، پس انداز، هزینه کردن و قرض گرفتن پول رفتارهایی از خود بروز میدهند که از نگاه مدلهای سنتی مدیریت مالی غیرمنطقی به نظر میرسد.
این بخش از مدیریت مالی در سالهای اخیر رشد قابل توجهی را از خود نشان داده است به نحوی که هم اکنون علاوه بر ژورنالهای تخصصی، تعداد رو به رشدی از مقالات منتشر شده در معتبرترین ژورنالهای سنتی مدیریت مالی از قبیل Journal of Finance به این حوزه تعلق دارند. در باب اهمیت مالی رفتاری همین بس که از نظر بسیاری از صاحبنظران همچون رابرت شیلر دارنده جایزه نوبل اقتصاد، بحران مالی گریبانگیر جهان در چند سال گذشته دارای ریشه های پیچیده رفتاری و روانشناسی بوده است.
وارن بافت ، که بسیاری وی را به عنوان بزرگترین سرمایه گذار حال حاضر جهان می شناسند، در جایی گفته است: سرمایه گذاری کاری ساده است ولی آسان نیست. در این نوشته مختصر به زبانی غیر فنی به اهمیت برخی از اصول مالی رفتاری و کاربردهای این اصول در تصمیمات سرمایه گذاری اشاره می کنیم. اساسا مالی رفتاری بسیاری از مفروضات بنیادین مالی سنتی را به چالش میکشد که یکی از آنها فرض عقلایی بودن همه سرمایه گذاران است. در واقع، مالی رفتاری علت انحراف در قیمت برخی دارایی ها را از ارزش ذاتی آنها، وجود سرمایه گذاران غیر عقلایی می داند. فراتر از این، یک باور غالب (که البته مورد تردید برخی نظریه پردازان نیز قرار دارد) این است که که فرصتهای کسب سود بدون ریسک که از تفاوت قیمت بازار با قیمت ذاتی دارایی ها ایجاد میشوند، معمولا موجب حذف این شکاف قیمتی و بازگشت قیمتها به مقدار ذاتی (منصفانه) خود نمیشوند. این اصل مهم را در مالی رفتاری محدودیت آربیتراژ می نامند.
مالی رفتاری در شکل دادن به فرضیه ها و نظریات خود از دانشهایی مانند روان شناسی، جامعه شناسی و حتی عصب شناسی و خصوصا زیرشاخه هایی از آن مانند روان شناسی عصبی وام میگیرد. یکی از بنیادی ترین مفاهیم در این زمینه، تمایز بین دو دستگاه یا فرایند مجزای تصمیم گیری در انسان است. این دو فرایند را کاهنمان^[۲۶] (دارنده جایزه نوبل اقتصاد) و تورسکی^[۲۷] در نوشته های ابتدایی خود سیستم ۱ و سیستم ۲ و محققان برجسته ای همچون مونتییر^[۲۸] اخیرا این دو را سیستمX و سیستم C نامیده اند. سیستم X اساس رویکرد احساسی به تصمیم گیری است. این سیستم به صورت پیش فرض در مغز انسان فعال است و همه داده ها ابتدا برای پردازش وارد این دستگاه میشوند. سیستم X به صورت خودکار و بدون زحمت کار میکند و تصمیم گیری در آن بر اساس معیارهایی همچون شباهت، آشناییت و نزدیکی زمانی صورت میگیرد. این تکنیکها در اصل میانبرهای ذهنی هستند که به سیستم X اجازه میدهند حجم زیادی از اطلاعات را به صورت همزمان پردازش کند. در واقع سیستم X یک سیستم راضی کننده است که به جای یافتن پاسخهای دقیق، پاسخهای تا حدودی درست را به سرعت ایجاد میکند. در مقابل این سیستم، سیستم Cوجود دارد که روش منطقی پردازش اطلاعات را بکار میگیرد. این سیستم در مقام مقایسه، به صورت استدلالی، کند و سریال عمل میکند. مونتییردر آخرین کتاب خود این نکته را مورد تاکید قرار میدهد که به لحاظ تکاملی سیستم X بسیار پیشتر از سیستم C تکوین یافته است. به عبارت دیگر تصمیم گیری مبتنی بر احساسات تاریخچه تکاملی بسیار طولانی تری نسبت به تصمیم گیری مبتنی بر منطق دارد. دلایل زیادی برای توضیح این پدیده ارائه شده اند، لیکن آنچه در این گفتار اهمیت دارد این است که تصمیم های سرمایه گذاری عمدتا نیازمند تفکر منطقی اند و نه انتخاب احساسی. با این وجود تحقیقات نشان میدهند که اغلب سرمایه گذاران، حتی ماهرترین و آموزش دیده ترین آنان، در تصمیم گیریهای خود غالبا بر احساسات تکیه میکنند.
۲-۲-۶- تاریخچه نظریه های مالی رفتاری
علت اصلی این تغییر و دگرگونی ها را شاید بتوان در یک جمله آقای اندرلو خلاصه کرد که معتقد است: به موازات تغییر بازارها و بروز و ظهور نیرو های تکاملی جدید برای ایفای نقش، دیگر برندگان و بازندگان امروز، برندگان و بازندگان دیروز و فردا نیستند. بنابراین ضرورت همه دگرگونی های نظری و عملی حفظ ماندگاری در این اقتصاد جهانی است. به دیگر سخن نظریه های نوی ابزاری جدید برای رویارویی با مسائل و مشکلاتی هستند که نظریات قدیمی از پاسخگویی به آنها عاجز بودند و در صورت استفاده نکردن از این ابزار و پارادایم های نوی، اقتصاد یک کشور، در خوشبینانه ترین حالت، موفق به حل مشکلات قدیمی خود خواهد شد و سهمی از بازارهای جهانی و البته آینده نخواهد نداشت.
پارادایم حاکم بر مباحث مالی امروز که ما قصد توضیح، تشریح و مقایسه آن را داریم، رفتار مالی نام دارد، که به زبان ساده عبارت است از یک الگوی فکری که در آن بازارهای مالی با بهره گرفتن از الگوهای مرکب از علوم اجتماعی، روانشناسی، مالی و چند رشته دیگر مطالعه می شوند و به عبارت بهتر عاملان اقتصادی در الگوهای رفتاری بر خلاف نظریه های نئوکلاسیک منطقی نیستند، بلکه یا به خاطر ترجیحاتشان و یا به دلیل سوگیری های شناختی نرمال اند. این پارادایم نوبنیاد به اعتقاد رابرت شیلر یکی از حیاتی ترین برنامه های تحقیقاتی بوده و آشکارا در رد نظریه بازار کارا قرار گرفته است.
در ادبیات اقتصاد غرب، ماهیت وجودی انسانها به عنوان موجودی منطقی که تحت شرایط کاملاً شفاف تصمیم گیری می کند، تعریف می شود. این موجود کامل که اغلب از آن به عنوان انسان اقتصادی یاد می شود، همواره در بهینه سازی منافع دلخواهش کامیاب است و تمام اطلاعاتی را که بر گزینه ها و تصمیماتش تأثیر دارند، جمع آوری می کند و موقعیتی آرمانی را که مطمئناً در دنیای واقعی بسیاری از سرمایه گذاران یافت نمی شود خلق می کند (FROMELT,۲۰۰۱).
اما هربرت سایمون- پیشرو در رفتار مالی – انسان اقتصادی را موجودی غیر واقعی در نظریه های اقتصادی تشخیص داد. میر استتمن نیز در مقاله ای با عنوان: بازبینی تخصیص دارایی با بهره گرفتن از چالش رفتار مالی بیان کرد که افراد در نظریه های سنتی منطقی هستند در حالی که رفتار مالی افراد را نرمال فرض می کند، یعنی یک سرمایه گذار ممکن است تصمیمی اتخاذ کند که از نظر اقتصادی توجیه نداشته باشد.
بنابراین نظریه های رفتار مالی در دو سطح خرد و کلان تأثیر گذار هستند:
رفتار مالی خرد (BFMI): به بررسی رفتارها یا سوگیری های سرمایه گذاران می پردازد و آنها را از عاملان اقتصادی منطقی که در نظریه اقتصاد کلاسیک متصوریم، باز می شناساند.
رفتار مالی کلان (BFMA): شناسایی و تشریح ناهنجاری هایی در نظریه بازارهای کارا که الگوهای رفتاری، احتمالاً قادر به توضیح آن باشند.
۲-۲-۷ عناصر تشکیل دهنده مالی رفتاری
رفتار مالی شامل دو عنصر سازنده است که عبارت اند از: روان شناسی شناختی (افراد چگونه فکر می کنند) و محدودیت های آربیتراژ (چه زمانی بازار کارا خواهد بود)، ما در ادامه به تشریح این دو عنصر می پردازیم.
۲-۲-۷-۱ روانشناسی شناختی
همان گونه که پیشتر گفته شد، این عنصر به بررسی طرز تفکر سرمایه گذاران می پردازد. رفتار مالی بر این باور است که تفکر افراد متأثر از ترجیحات و سوگیری های شناختی آنهاست. تفاوت اصلی بین این دو، در این است که در الگوهای رفتاری ترجیحات باید منعکس و لحاظ شوند، ولی سوگیری ها باید توسط الگوها حذف و یا کنترل شوند.
۲-۲-۷-۱-۱ ترجیحات
یکی از اجزای اصلی هر الگویی که برای ارائه درک بهتر از رفتار قیمت ها و معاملات تلاش میکند، مفروضات ترجیحی سرمایه گذار است. اکثر سرمایه گذاران سه ترجیح مهم دارند که عبارت اند:
▪ زیان گریزی: یکی از اصول اساسی رفتار مالی، این ایــده است که سرمایه گذاران ریسک گریز نیستــند، بلکه زیان گریزند. به عبارتی: نفرت افــراد از عدم اطمینان چندان شدید نیست، بلکه آنها بیش از هر چیز از زیان کردن متنفـرند (Nevins ۲۰۰۴). افراد اغلب برای زیان بیشتر از سود، حساسیت نشان می دهند، یعنی مجازات ذهنی که افراد برای یک سطح معین زیان در نظر می گیرند، بیشتر از پاداش ذهنی است که برای همان سطح سود(یک دلار سود) در نظر می گیرند. این پدیده برای نخستین بار در نظریه انتظار دانیل کاهنمن و آموس تورسکی مطرح شد و مبین این اصل بود که افراد زیان را قوی تر از سود درک می کنند و افراد زیان گریز حتی برای فرار از موقعیت زیانده حاضر به ریسک بیشتر هم هستند.
▪ دژمان گریزی: این ترجیح در واقع ناشی از تمایل افراد به اجتناب از احساس تأسف و تنبهی است که در اثر یک تصمیم سرمایه گذاری ضعیف در درونشان به وجود می آید. دژمان گریزی چیزی بیش از درد و زیان مالی صرف را مجسم می کند و شامل تأسف و احساس مسئولیت پذیری برای تصمیمی است که منجر به زیان شده است. این فرار از تأسف ممکن است افراد را به حفظ سهامی با عملکرد ضعیف وادار کند، به این امید که با اجتناب از فروش آنها از زیان متعاقب آن هم بگریزند.گذشته از این امکان دارد دژمان گریزی سرمایه گذاران را با رفتار گله ای مواجه کند. برای مثال: افراد بیشتر در سهام شرکت هایی که مورد قبول دیگران هستند، سرمایه گذاری می کنند؛ زیرا این نوع خریدها یک ضمانت ضمنی در برابر دژمان گریزی دارند. (اگر شما پول خود را در این شرکتها از دست بدهید، چون افراد متعدد دیگر هم پول خود را از دست داده اند، شما از تصمیم زیانده خود خیلی متأسف نخواهید شد).
▪ محاسبه ذهنی: محاسبه ذهنی ، اصطلاحی است که معرف گرایش طبیعی افراد به سازماندهی اطرافشان در قالب حساب های ذهنی جداگانه است. به فرایندی که از طریق آن تصمیم گیرندگان مسائل را برای خودشان فرمول بندی می کنند محاسبه ذهنی گفته می شود. یکی از مفاهیم محاسبه ذهنی شکل گیری کوته بینانه است، یعنی سرمایه گذاران تمایل دارند تا به هر یک از عناصر سبد دارایی های خودشان، به طور جداگانه بپردازند که همین می تواند منجر به اتخاذ تصمیم ناکارآمد شود. با اندکی توجه می توان دریافت که محاسبه ذهنی، به معنای داشتن نگرش چندگانه نسبت به ریسک است، همان گونه که میر استتمن معتقد است ما داراییهایمان را به داراییهایی با ایمنی بالا و دارایی هایی با ایمنی پایین تقسیم می کنیم. به عنوان نمونه بسیاری از افراد به هزینه های آموزشی فرزندان خود راحت تر(و شاید غیر اقتصادی تر) بودجه تخصیص می ¬دهند، در حالی که همین افراد برای برخی فرصتها حساب جداگانه ای دارند و به دنبال کسب بالاترین بازده از آن فرصت ها هستند.
۲-۲-۷-۲ سوگیری های شناختی
روان شناسان به این نتیجه رسیده اند که، زمانی که عاملان اقتصادی باورهای ذهنی خود را به کار می گیرند، در معرض برخی اشتباهات سیستماتیک هستند. همان گونه که پیشتر گفته شد، الگوهای رفتاری در جهت کاهش تأثیر این سوگیریها هستند و باعث کارآمدتر شدن بازارها می شوند. شرح برخی از این اشتباهات سیستماتیک در زیر می آید:
▪ بیش نمایی: این اشتباه را می توان به عنوان تمایل افراد به دادن اهمیت بیشتر به برخی گزارشها، پیشرفتها و اظهارات تعریف کرد، از اینرو به یک رویداد بیش از اندازه شایستگی اش اهمیت داده می شود. به دیگر سخن، فرد در بیش نمایی، رویدادها را نماینده و نمونه یک طبقه ویژه بداند و به این ترتیب الگویی را که وجود خارجی ندارد، برای خودش متصور باشد. پیامد مهم این اشتباه برای بازارهای مالی این است که سرمایه گذاران تمایل به این فرضیه دارند که رویدادهای اخیر در آینده نزدیک ادامه خواهد داشت، از اینرو در جستجوی خرید سهام چشمگیراند و سهامی را که به تازگی عملکرد ضعیفی داشته اند، نمی خرند.
▪ اطمینان بیش از اندازه: این اشتباه قطعاً پر تکرارترین الگوی رفتار مالی است که تا کنون بحث شده است. شیلر این الگو را به زبان ساده این گونه بیان می کند که : مردم فکر می کنند که آنها بیشتر از آنچه که انجام می دهند، می دانند این اشتباه مربوط به حالتی است که در آن افراد برای اطلاعات محرمانه خود بیش از اندازه اهمیت قائل اند. سرمایه گذارانی که اعتماد به نفس بیش از اندازه دارند، در مواجهه با رویداد عمومی جدید، ارزیابیهای شخصی خود را کندتر بازبینی و تجدید نظر می کنند. اما جالب اینجاست که این سوگیری به هیچ وجه مختص سرمایه گذاران غیر حرفه ای یا فردی نیست.
▪ اثر قالبی: پژوهش ها درباره چگونگی تصمیم گیری حاکی از این است که یک تفاوت کوچک در روش ارائه پرسش منجر به پاسخهای متفاوت می شود. روزکوسکی این اثر را این گونه توضیح می دهد:
تحقیقی را در نظر بگیرید که در آن یک گروه از افراد مطلع می شوند که در یک سرمایه گذاری ویژه۵۰ درصد احتمال موفقیت دارند. به گروه دیگر گفته می شود که در همان سرمایه گذاری ۵۰ درصد شانس شکست دارند. از نظر منطقی، باید تعداد برابری از افراد هر گروه علاقه مند به تحمل این ریسک باشند. اما این موضوع در این مورد صادق نبود. وقتی ریسک بر اساس احتمال موفقیت توصیف می شود، نسبت به حالتی که ریسک بر حسب احتمال شکست توصیف شود، افراد بیشتری متمایل به تحمل ریسک می شوند.
این سوگیری بدین مفهوم است که پرسش های مربوط به ریسک باید خیلی با دقت بیان شود. حتی تخمین های دقیق از میزان تحمل ریسک، می تواند منجر به استراتژی انتخابی ضعیفی شود.
▪ اثر تمایلی: اثر تمایلی در نظریه های مدرن بخوبی شناخته شده است. این اشتباه بیانگر میل طبیعی به فروش سریع سهام برنده(سودآور) و نگه داشتن بیش از اندازه سهام سهام بازنده(زیان ده) است. توجه داشته باشید که بخش دوم اثر تمایلی می تواند موجبات زیانهای کلانی را فراهم کند (اجتناب از قطع زیان و معاملات نامطلوب). این اثر خودش را در سودهای کوچک پرتعداد و زیانهای کوچک کم تکرار نشان می دهد. در واقع حجم معاملات تحت تأثیر این اثر است بر این اساس، در بازار رو به رشد، حجم معاملات صعودی، و در بازار راکد، حجم معاملات نزولی است.
▪ محافظه کاری: این اشتباه که به اصرار بر باور نیز معروف است، مؤید این مطلب است که افراد برای تغییر عقاید خود حتی زمانی که اطلاعات جدیدی به دست می آورند، بی میل هستند. بر اساس مطالعات بارباریس و ثلر دو اثر در این زمینه تأثیرگذارند: اول اینکه افراد برای تحقیق در جهت یافتن شواهدی که مغایر با باورهایشان است، بی میل اند و دوم اینکه اگر هم چنین شواهدی یافتند با شک و تردید مضاعفی به آن شواهد می نگرند (BARBERIS & THALER, ۲۰۰۱). نکته جالب توجه اینکه در بعضی اوقات محافظه کاری نقطه مقابل الگوی مکاشفه ای بیش نمایی است.