از طرفی ما در جامعهای زندگی میکنیم که ارزشهای دینی به شکل گسترده ای با زندگی مردم آن درهم تنیده است و مسائل دینی بر مسائل روانی و سلامت روان آن ها تاثیرگذار است. یکی از مفاهیمی که در متون اسلامی بارها مورد تأکید قرار گرفته، مفهوم صبر است. با توجه به اینکه بشر امروز در دنیایی به سر میبرد که از رویدادهای تنیدگیزای گوناگون اجتماعی، محیطی، شغلی، خانوادگی و . . . رنج میبرد و رفاه حاصل از پیشرفت فناوری، افزایش روحیهی راحتطلبی و کاهش ظرفیت تحمل را در او موجب شده است، برخورداری از ویژگی صبر، توان درونی انسان را ارتقاء میبخشد(نوری،۱۳۸۷). با توجه به کارایی و تاثیراتی که صبر در زندگی معنوی انسان دارد و با توجه به نقش گسترده دین در جامعه ما، پژوهش در مورد صبر ضروری می نماید.
۱-۵- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها
۱-۵-۱- افسردگی:
۱-۵-۱-۱- تعریف مفهومی: طبق چهارمین ویراست راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSMIV) اختلال افسردگی اساسی با یک یا چند دوره افسردگی اساسی بدون سابقه دوره های مانی، مختلط، یا هیپومانی تعریف می شود. یک دوره افسردگی اساسی باید حداقل ۲ هفته طول بکشد، به طور شاخص شخص یا افسرده است یا علاقه خود را به اکثر فعالیتها از دست میدهد. شخصی که تشخیص اختلال افسردگی اساسی دریافت می کند باید واجد حداقل ۴ علامت از فهرستی که شامل تغییرات در وزن و اشتها، تغییر در خواب و فعالیت، فقدان نیرو، احساس گناه، مشکلات تفکر و تصمیم گیری و افکار عودکننده مرگ و خودکشی باشد (پورافکاری،۱۳۸۱).
۱-۵-۱-۲- تعریف عملیاتی: در این پژوهش، منظور از فرد افسرده، فردی است که توسط روانپزشک، تشخیص افسردگی دریافت کرده باشد و در پرسشنامه افسردگی بک نمره بالاتر از ۳۰ کسب کرده باشد؛ ضمنا نمره پایینی در پرسشنامه اضطراب کسب نماید.
۱-۵-۲- اضطراب:
۱-۵-۲-۱- تعریف مفهومی: اضطراب به منزله بخشی از زندگی هر انسان، در همه افراد درحدی اعتدالآمیز وجود دارد و در این حد به عنوان پاسخی سازشیافته تلقی می شود. فقدان اضطراب ممکن است ما را با مشکلات و خطرات قابل ملاحظه ای مواجه کند. به عبارت دیگر می‌توان چنین گفت که اضطراب در پاره ای از مواقع، سازندگی و خلاقیت را در فرد ایجاد می کند. بالعکس اضطراب مرضی نیز وجود دارد؛ چراکه اگر حدی از اضطراب می تواند سازنده و مفید باشد و اگر اغلب مردم اضطراب را تجربه می‌کنند، اما این حالت ممکن است جنبه مزمن و مداوم بیابد که در این صورت نه تنها نمی توان پاسخ را سازشیافته دانست، بلکه باید آن را به منزله منبع شکست، سازشنایافتگی و استیصال گسترده ای تلقی کرد (دادستان،۱۳۷۸).
چهارمین ویراست راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSMIV) اختلال اضطراب فراگیر را اضطراب و نگرانی شدید در مورد چندین رویداد یا فعالیت تعریف می کند که در اکثر روزها حداقل به مدت ۶ ماه دوام داشته باشد. کنترل نگرانی مشکل است و علایم جسمی نظیر تنش عضلانی، تحریکپذیری، اشکال در خواب و بیقراری با آن همراه است. اضطراب متمرکز بر خصوصیات یک اختلال دیگر محور۱ نیست، ناشی از مصرف مواد یا بیماری طبی عمومی نمی باشد و فقط در جریان یک اختلال خلقی یا روانی ظاهر نمیگردد، از لحاظ ذهنی ناراحتیبرانگیز است و در زمینه های مهم زندگی شخص اختلال ایجاد می کند (پورافکاری،۱۳۸۱).
۱-۵-۲-۲- تعریف عملیاتی: در این پژوهش، منظور از فرد مضطرب، فردی است که توسط روانپزشک، تشخیص اختلال اضطراب فراگیر را دریافت کرده و در پرسشنامه اضطراب اشپیلبرگر، نمرهی بالاتر از ۵۳ کسب کند؛ همچنین نمره پایینی در پرسشنامه افسردگی به دست آورد.
۱-۵-۳- مؤلفه های ذهنآگاهی:
۱-۵-۳-۱- تعریف مفهومی: کابات ـ زین[۱۴](۱۹۹۰) ذهنآگاهی را به عنوان آگاهی غیرقضاوتی لحظه به لحظه تعریف می کند. او در سال ۱۹۹۴، توجه کردن به اهداف در حال حاضر به شیوه خاص و به صورت غیرقضاوتی را ذهنآگاهی میداند و در سال ۲۰۰۳ تعریف خود را کاملتر نموده و ذهنآگاهی را نوعی از آگاهی میداند که از طریق توجه به اهداف در زمان حاضر و بدون قضاوت راجع به تجربیات آشکار لحظه به لحظه پدیدار میگردد پنج مؤلفهی ذهنآگاهی عبارتند از: مشاهده (داشتن توجه دقیق به پدیده ها و محرک‌های درونی و بیرونی)، توصیف (توصیف کردن پدیدههایی که در حیطه آگاهی قرار می گیرند)، عمل توأم با آگاهی (عطف کامل توجه به فعالیت در حال انجام به جای عمل به شکل خودکار)، عدم قضاوت (قضاوت نکردن درباره تجارب جاری) و عدم واکنشپذیری (واکنش نشان ندادن به احساسات در حال وقوع) (مور و مالینوسکی[۱۵]،۲۰۰۸).
۱-۵-۳-۲- تعریف عملیاتی: در این پژوهش مؤلفه های ذهنآگاهی با بهره گرفتن از پرسشنامه پنج مؤلفه ذهن آگاهی[۱۶] (FFMQ) مورد سنجش قرار می گیرند.
۱-۵-۴- مؤلفه های صبر:
۱-۵-۴-۱- تعریف مفهومی: صبر، واژهای است عربی که در لغت به معنای شکیبایی و خودداری است. این کلمه، بیانکننده حالتی است از پایداری و خودداری از هر گونه عمل نسنجیدهای در مقابل سختیها، فشارها، مشکلات، مصیبتها و نوعی پایداری درونی است برای کنترل واکنشهای تند عصبی(تمری،۱۳۸۹).
پنج مؤلفهی صبر عبارتند از: متعالی شدن، درنگ، شکیبایی، رضایت و استقامت. متعالی شدن عبارت است از تحمل سختیها و صبور بودن در مصایب و ناملایمات جهت دستیابی به هدف و رسیدن به قرب الهی و رشد معنوی. شکیبایی به معنای بردباری و تحمل مصایب و تابآوری در مقابل سختیها می‌باشد. مؤلفهی رضایت، به پذیرش وضع موجود و قبول آنچه که فرد در آن قرار دارد اطلاق میگردد. مؤلفهی استقامت به معنای پایداری و ثبات در انجام امور و مداومت در کار و فعالیت می‌باشد و مؤلفهی درنگ به ایجاد وقفه در مقابل خواسته ها و کنترلپذیری امیال درونی اطلاق می شود (خرمایی،۱۳۸۹).
۱-۵-۴-۲- تعریف عملیاتی: در این پژوهش مؤلفه های صبر با بهره گرفتن از پرسشنامه مؤلفه های صبر مورد سنجش قرار می گیرند.
فصل دوم
چهارچوب نظری
و پیشینه پژوهش
۲-چارچوب نظری و پیشینه پژوهش
۲- ۱-مبانی نظری
۲-۱- ۱-افسردگی
فرم در حال بارگذاری ...
