“
الف- عملیات حسابداری قراردادهای بای‌بک در دفاتر کارفرما
عملیات حسابداری در دفاتر کارفرما به صورت ثبت هزینه های سرمایه یک پروژه اکتشاف و راه‌اندازی پروژه حوزه نفتی، معدنی می‌باشد، که بر اساس مدارک تحقیق هزینه (صورتحساب فروشنده و…) حسب مورد در طول مدت پروژه و یا خاتمه آن در دفاتر به ثبت می‌رسد. کارفرما متعاقب تحویل قطعی پروژه، کل مخارج را به عنوان بهای تمام شده پروژه (هزینه طرح) در حساب دارایی خود ثبت نموده و در مقابل کل مبلغ را به عنوان طلب شرکت خارجی جزو اقلام بدهی به ثبت می‌رساند و یا اینکه احتمالأ در طول مدت انجام پروژه بر اساس صورت‌حسابهای صادره شرکت خارجی مجری ثبت عملیات حسابداری انجام می‌گیرد. متعاقب فروش محصول بهای صورتحساب فروش به بدهکاری حساب فی مابین با شرکت خارجی مجری (پیمانکار) منظور میگردد تا اینکه کل بدهی تصفیه گردد. (امام، ۱۳۷۳: ۸۶)
در مورد قراردادهای معمولی پیمانکاری، مبالغ قرارداد به صورت پیش پرداخت اولیه و پرداخت‌های مبالغ صورتحساب قطعی در طول مدت انجام کار صورت می‌گیرد، مبالغ پروژه در طول مدت انجام پروژه به ثبت می‌رسد اما در اینگونه پروژه ها که تحقیق بهره‌برداری از پروژه از جمله شرائط تحقیق قرارداد است و مبالغ آن استقراضی است و پیمانکار به نیابت از طرف کارفرما عمل می‌کند، عملیات بهای تمام شده پروژه می‌تواند با دریافت صورتحساب قطعی کل مبلغ قرارداد انجام گیرد. ضمناً با توجه به معافیت مالیاتی ماده ۱۱۱ (ق.م) و موضوع مالکیت، بخشی از هزینه های سرمایه‌ای که در ارتباط با خرید تجهیزات و ماشین‌آلات است بنام کارفرما صورتحساب می‌شود و مدارک گمرکی به نام کارفرما صادر می‌شود، به طور قطع عملیات حسابداری مرتبط با آن در دفاتر کارفرما در طول انجام پروژه قابل ثبت خواهد بود. ضمناً در این قراردادها کارفرما با پیش‌بینی نظارت بر عملیات حسابداری و حسابرسی اسناد و مدارک پیمانکار، از وجود انضباط مالی و صحت روش‌های انجام هزینه و خریدها و رعایت سقف هزینه های پروژه و قابلیت تطبیق آن با موضوع پروژه و مندرجات قرارداد تا حدودی حصول اطمینان می‌کند. این موضوع به صورت یک ماده قرارداد با تهیه دستورالعمل اجرایی ضمیمه قرارداد لحاظ میگردد. در هر حال ثبت عملیات حسابداری در دفاتر کارفرما حسب مورد نقدی یا تعهدی که در آن دستگاه دولتی حاکمیت دارد، انجام می‌گیرد. (بروجردی عبده، ۱۳۸۰: ۱۲۴)
ب- عملیات حسابداری پروژه بای‌بک در دفاتر شرکت خارجی مجری (پیمانکار)
شرکت خارجی مجری پروژه برای انجام عملیات قرارداد ملزم به ثبت شعبه در ایران است و کل هزینه های سرمایه‌ای و جاری در دفاتر وی قابل ثبت است. به طور معمول اقدام به نگهداری حساب پروژه در جریان می‌کند و کل هزینه پروژه مشتمل بر هزینه های سرمایه‌ای (خرید ماشین آلات و تجهیزات) و سایر هزینه های پروژه را که وجوه آن از محل وام و تسهیلات فاینانس تأمین می‌شود در این حساب ثبت می‌کند و در مقابل وجوه وام و تسهیلات فاینانس به صورت بدهی به اداره مرکزی و یا به نام تأمین کننده وجوه وام در حساب‌ها ثبت می‌شود. با توجه به طولانی بودن مدت اجرای پروژه بیش از یک سال ثبت عملیات حسابداری مطابق با اصول متداول حسابداری برای قراردادهای بلندمدت به کار گرفته می‌شود که در ایران تحت عنوان حسابداری پیمانکاری موسوم است. هزینه پروژه که در طول مدت بیش از یک سال تحقق می‌یابد و در دفاتر به ثبت می‌رسد عبارتند از:
-
- هزینه سرمایه‌ای مربوط به خرید ماشین آلات وتجهیزات به نام کارفرما وارد کشور می‌شود.
-
- هزینه های سرمایه های مربوط به اکتشاف، حق نظارت، نصب، خدمات پرسنل، اجاره، مبلغ پرداختی به پیمانکار دست دوم، تعمیر و نگهداشت و سایر هزینه ها.
-
- هزینه های عملیاتی راه‌اندازی در مراحل قبل از تحویل نهائی پروژه.
-
- هزینه بهره وام یا سود تسهیلات فاینانس که با دریافت اعلامیه بدهکار از اعطاء کننده تسهیلات به ثبت می‌رسد.
-
- هزینه های اداره مرکزی شرکت خارجی که با دریافت اعلامیه بدهکار از اداره مرکزی حسب مورد به عنوان هزینه های سرمایه‌ای و یا هزینه عملیاتی به ثبت می‌رسد، مشتمل بر هزینه ریسک.
-
- سود شرکت خارجی.
- سایر هزینه های جانبی از قبیل مالیات، بیمه، و… که در اینگونه قراردادها به صورت هزینه غیرقابل تعلق به پیمانکار در نظر گرفته می‌شود. اگر در متن قرارداد کارفرما آن را تقبل نموده باشد، به وضوح درج میگردد در غیر این صورت این هزینه جزء مبلغ ریسک لحاظ می‌شود. کل هزینه ها از طریق بهای محصول استخراجی از پروژه باز پرداخت می‌شود. شایان ذکر است که اگرچه در اینگونه قراردادها کل مخارج پروژه و مبالغ دریافتی از نظر تصفیه حساب فی مابین کارفرما و پیمانکار به ارز خارجی تعیین می‌شود و در متن قراردادها مقرر می‌دارند که حساب‌ها و سوابق مالی عملیات به ارز نگهداری، مورد تصفیه قرار می‌گیرند. اما در رعایت اصول حسابداری اصل واحد پولی و همچنین نیاز کارفرمای ایرانی به سوابق ریالی قیمت تمام شده پروژه، عملیات ارزی مذکور به ریال تسعیر (تغییر و تبدیل) شده و در حساب‌ها انعکاس می‌یابد.
شرکت خارجی مجری، عملیات پروژه را به یکی از دو روش زیر در دفاتر خود به ثبت می‌رساند:
-
- روش تکمیل کار
- روش پیشرفت کار(یا درصد تکمیل) (امام، ۱۳۷۳: ۹۳)
ج- تطبیق عملیات بیع متقابل (در دفاتر شرکت خارجی با مفاد قانون مالیات‌ها)
به طوری که ملاحظه می‌شود شرکت خارجی مجری از کار در ایران از طریق عملیات پیمانکاری و یا انجام عملیات اکتشاف و راه‌اندازی به نیابت و از طرف کار فرما،کسب سود می‌کند وطبق اصول متداول حسابداری این سود در پایان هر سال قابل شناسائی می‌باشد، اما از نظر قانون مالیاتی ایران عملیات مذکور می‌تواند حسب مورد در طول مدت انجام پروژه و یا در طی مدت بهره‌برداری قطعی از پروژه مشمول یکی از مواد قانون مالیات‌ها باشد که به شرح زیر قابل بحث است:
ج – ۱- تطبیق با مفاد بند ب ماده ۱۰۷(ق م)
اگر عملیات شرکت خارجی را مطابق بند ب ماده۱۰۷(ق.م) بدانیم که مقرر می‌دارد:
«درآمد بهره‌برداری از سرمایه یا سایر فعالیت‌هایی که اشخاص و مؤسسات خارجی مذبور به وسیله نمایندگی از قبیل شعبه نماینده کارگزار و امثال هم در ایران انجام بدهند از طریق رسیدگی به دفاتر قانونی آن ها تشخیص میگردد و…»
“
فرم در حال بارگذاری ...
