به استناد آیین نامه اجرایی قانون تامین زنان و کودکان بی سرپرست، کودکان بی سرپرست مشمول قانون با هماهنگی نیروی انتظامی مورد شناسایی قرار می گیرند و پس از تحقیقات اولیه و طی مراحل قانونی از طریق مراجع ذی صلاح قضایی به سازمان بهزیستی کشور معرفی می‌شوند و در موارد اضطراری به منظور حفظ سلامت کودکان، واحد های بهزیستی راسا کودکان کمتر از هفت سال را با رعایت ضوابط، پذیرش خواهد نمود و اقدامات اجرایی را به منظور ایجاد حمایت های اجتماعی و اقتصادی از کودکان بی سرپرست به نحو نگهداری و مراقبت از پسران بی سرپرست تا رسیدن به سن قانونی و دختران بی سرپرست تا زمانی که ازدواج نکرده اند انجام خواهد داد و به منظور جلوگیری از جدایی فرهنگی و اجتماعی کودک از فرهنگ بومی خود و فراهم شدن زمینه ی بازگشت به خانواده و اجتماع حتی الامکان کودکان بی سرپرست و شهر محل تولد یا شهرهای همجوار پذیرش و نگهداری می‌شوند و در صورتی که در بدو پذیرش، والدین یا بستگان کودک شناسایی شوند و به منظور پیشگیری از ورود کودکان به واحد های شبانه روزی و همچنین حفظ نهاد خانواده ها و در صورت نیاز خانواده، سازمان بهزیستی حمایت های مالی، فرهنگی و اجتماعی ارائه می کند.
به استناد ماده ی ۴ آیین نامه «شرایط خانواده های داوطلب واجد شرایط و نحوه ی نگهداری آن ها بر اساس دستورالعمل اجرایی مورد عمل در سازمان بهزیستی تعیین شده است».
به استناد مواد ۱۱، ۱۲ و ۱۴ آیین نامه «سازمان بهریستی کشور وظیفه اعمال نظارت مستمر و برنامه ریزی شده در امر کودکان را به عهده دارد و موظف است که موارد تخلف را بررسی نموده و به مراجع ذی صلاح قضایی منعکس و متخلفان را معرفی نماید و نظارت مستمر بر امر واگذاری داشته و مددکاران اجتماعی خود را برای نظارت و آمادگی از وضعیت کودکانی که به خانواده های داوطلب سپرده شده اعزام نماید».
ماده واحده قانون تامین زنان و کودکان بی سرپرست ۱/۹/۱۳۷۱، دولت را مکلف به تضمین بیمه و رفاه زنان و کودکان بی سرپرست موضوع بند (۴) اصل ۲۱ قانون اساسی نموده است.
۲-۴-۷ قانون ساختار نظام جامع رفاه تأمین اجتماعی(مصوب۱۳۸۳)
همان طور که از نام این قانون مشخص است، جامع ترین قانون در زمینه رفاه کشور می‌باشد. مواد یک و ۴ به طور مستقیم به مسئله کودکان بی سرپرست و حمایت های قانونی آن ها می پردازد، همچنین ماده ۳ هم به صورت غیرمستقیم به بحث ما مربوط می شود:
در ماده یک هدف این قانون امور خاصی معرفی شده است که از موارد آن عبارتند از:
«درماندگی، بی سرپرستی، آسیب های اجتماعی
حمایت از کودکان و زنان بی سرپرست
حمایت از مادران به خصوص در دوران بارداری و حضانت فرزند»
همان طور که می بینیم در هر یک از موارد فوق حمایت از کودکان بی سرپرست به چشم می‌خورد.
در بند (د) ماده ۳ یکی از اهداف حوزه بیمه ای را تشکیل صندوق های بیمه ای مورد نیاز دانسته که صندوق بیمه خاص حمایت از کودکان هم از موارد آن است.
در ماده ۴ اهداف و وظایف حوزه حمایتی و توانبخشی در نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی را برشمرده که دو بند «د» و«ز» مربوط به حمایت از بی سرپرستان می‌باشد:
«د-حمایت از افراد جامعه در برابر رویدادهای اقتصادی، اجتماعی و پیامدهای سوء آن ها خصوصاً در زمینه بیکاری، بی سرپرستی، در راه ماندگی و پیری.
ز-تحت پوشش قراردادن خانواده های بی سرپرست و زنان خودسرپرست.»
۲-۴-۸ آیین نامه چتر ایمنی رفاه اجتماعی (مصوب ۲۲خرداد ۱۳۸۴)
به موجب ماده ۳ این آیین نامه خانواده های دارای فقر شدید به صورت کامل تحت پوشش چتر ایمنی رفاه اجتماعی قرار می گیرند و اولویت ارائه خدمات به خانواده های دارای فقر مطلق به ترتیب زیر خواهد بود.
«الف- کودکان بی سرپرست
ب- زنان سرپرست خانواده و خودسرپرست
پ- سالمندان
ت- معلولان
ث- سایرین (بی کاران، معتادان، بیماران مزمن جسمی و روانی…).»
مطابق ماده ۱ چتر ایمنی رفاه اجتماعی عبارت است از :«مجموعه ای از سیاست ها و اقدامات جبرانی، پیشگیرانه و ارتقایی که برای کنترل و کاهش فقر و پایداری جامعه سالم انجام می شود.»
۲-۴-۹ آیین نامه سامان دهی کودکان خیابانی(مصوب ۲۴تیر۱۳۸۴)
در ماده ۱ این آیین نامه کودک خیابانی چنین تعریف شده است:
«فرد کمتر از ۱۸ سال تمام که به صورت محدود یا نامحدود در خیابان بسر می‌برد اعم از کودکی که همچنان با خانواده خود تماس دارد و از سرپناه برخوردار است و یا کودکی که خیابان را خانه خود می‌داند و رابطه او با خانواده به حداقل رسیده و یا اساسا چنین ارتباطی وجود ندارد.»
بر اساس ماده ۹ این آیین نامه ، سازمان بهزیستی کشور موظف است با مشارکت و همکاری سازمان ها و نهادهای ذی ربط نسبت به راه اندازی مراکز سطوح چهارگانه موضوع این آیین نامه در کلیه مراکز استان هایی که با مشکل کودکان خیابانی مواجه می‌باشند اقدام نمایند.
طبق ماده ۱«مراکز خیابانی مراکزی هستند که در آن ها خدمات تخصصی به کودکان خیابانی ارائه می شود.» و مراکز سطح ۴ (اقامت دراز مدت) مراکزی هستند که امکانات اقامت کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست را تا پایان ۱۸سالگی تامین می‌کنند.
فصل سوم
آثار سرپرستی
اگر چه در حقوق ایران، روابط بین سرپرست و کودک و نوجوان موضوع سرپرستی مانند روابط فرزند با والدین واقعی خود نمی باشد؛ یعنی کودک یا نوجوان به عنوان فرزند واقعی سرپرستان محسوب نخواهند شد، اما قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست ۱۳۹۲ به مانند قانون ۱۳۵۳ آثاری بر این رابطه حقوقی مقرر داشته است.
در ماده ۱۷ قانون جدید حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست آمده «تکالیف سرپرست نسبت به کودک یا نوجوان از لحاظ نگهداری، تربیت و نفقه با رعایت تبصره ماده ۱۵ و احترام، نظیر تکالیف والدین نسبت به اولاد است. کودک و نوجوان تحت سرپرستی نیز مکلف است نسبت به سرپرست احترامات متناسب با شأن وی را رعایت کند.» و نیز در ماده ۱۵ هم بیان شده «درخواست کننده منحصر یا درخواست کنندگان سرپرستی باید متعهد گردند که تمامی هزینه های مربوط به نگهداری و تربیت و تحصیل افراد تحت سرپرستی را تأمین نمایند …». و در ماده ۱۶ اداره اموال طفل را از جمله پیامدها و آثار سرپرستی دانسته است. سرپرستی با صدور حکم سرپرستی از طرف دادگاه آغاز می شود. از این تاریخ کودک پذیرفته شده در حکم فرزند خانواده است. زن و شوهر پذیرنده بایستی، مانند پدر و مادر مشروع، به نگهداری و تربیت کودک بپردازند و هزینه معاش و تحصیل او را تحمل کنند. از سوی دیگر، کودک وظیفه دارد که در خانه پدر خوانده زندگی کند و پاس احترام آنان را نگه دارد. (کاتوزیان، ۱۳۸۳، ج۲: ۳۹۱)
فرم در حال بارگذاری ...
