وبلاگ

توانایی انسان در اثر کهولت و ناراحتی های جسمی و روحی کاهش می‌یابد ، ‌بنابرین‏ بایستی به نوع کار، زمان انجام کار و ترکیب کار، توانایی و ماکزیمم توانایی بدنی و فکری مشخص شده و در صورت هماهنگ بودن شخص با شرایط کار مورد استفاده قرار می‌گیرد .

توانایی انسان در طول ساعات روز و شب نیز متغیر بوده و ثابت نیست، به صورتی که با توجه به بررسی های انجام شده میزان توانایی افراد در در حدود ساعت ۹ صبح ۹شب به حداکثر رسیده و در حدود ساعت ۳ صبح و ۳ بعد از ظهر به حداقل می‌رسد و با عنایت به اینکه انسان ذاتاً روز نگر می‌باشد وعادت به کار کردن در طول روز را دارد در ساعت ۳ بعدازظهر کاهش میزان توانایی به اندازه حداقل نبوده و می‌تواند به انجام کار محوله بپردازد، ولی در حدود ساعت ۳ صبح هم به دلیل عادت همیشگی برای استراحت و خواب و هم کاهش توانایی به دلیل عوامل فیزیولوژی مشکلات انجام کار، کاهش کیفیت انجام کار و مخاطرات ناشی از کار دوچندان می شود که بایستی با تدابیر منطقی موانع و مشکلات را به حداقل رساند.

– عوامل اجتماعی

از انجا که به اعتقاد اندیشمندان اجتماعی ، انسان مدنی بالطبع آفریده شده است ‌بنابرین‏ باید در طول حیات بشریت هم تاثیر گذار در جامعه و مدنیت بوده و هم جامعه و مدنیت در وی تاثیر گذاشته است. از آنجایی که انسان در محیط کار از نظر راندمان، سرعت، کیفیت، دقت و … در صورتی به حد طبیعی آن می‌تواند کارایی داشته باشد که همه شرایط لازم که در تحقیق به آن پرداخته شده است برای وی فراهم باشد. ‌بنابرین‏ ازآنجایی که مسائل روحی و روانی اثرات مستقیمی در حالات فیزیولوژیکی بدن انسان دارد، بدون شک مسائل اجتماعی نیز که تاثیرگذار مستقیم بر روی مسائل روانی است می‌تواند اثرات مثبت و یا منفی در حالت مساعد بودن شرایط اجتماعی و یا مساعد نبودن آن به دلیل بحران های اجتماعی خانواده، جمعیت … داشته باشد (غنیان، ۱۳۸۱، ۵۲-۴۹)

۲-۱۷چالش های ارگونومی

پیاده سازی ارگونومی در جهان با چالش های فراوانی روبروست. این چالش ها مختص کش.رهای در حال توسعه مانند ایران نیست، بلکه در تمام دنیا به علت اثر بخشی دیر هنگام پروژه های بهبود ارگونومی، همچنین عدم آشنایی با مزایای کاربرد این دانش در سازمان مقاومت در برابر تغییرات ارگونومیکی مشاهده می شود. چالش های موجود، ناشی از عدم توجه به وجود تفکر انسان گرایانه در طراحی سیستم های کار است زیرا هنوز ارگونومی به عنوان یک نیاز در حیات جاری سازمان ها مطرح نیست. در اولین گام باید جامعه صنعنی را نسبت به ضرورت پیاده سازی ارگونومی توجیه کرد، سپس نیاز به ارگونومی در سازمان ایجاد می شود پس از آن در سطح تخصصی می توان وارد مرحله تدوین روش های پیاده سازی، تدوین استانداردهای ارگونومی و بومی کردن آن ها در جهت رفع نیاز های سازمان باشد.

با وجود اینکه عوامل متعددی در عدم اجرای ارگونومی در سطح کلان محتمل اند ولی سه عامل اصلی در نظر است که به بررسی آن ها می پردازیم :

• توانمند سازی

پاسه توانمند سازی بر اساس آموزش است. آموزش از مهمترین مسایلی است که در اگر درست عمل نشود سبب حرکت معکوس می شود. ‌بنابرین‏ در امر آموزش باید به نکات زیر توجه نمود :

الف- بستر سازی فرهنگی برای آماده سازی اذهان

در این مرحله استفاده از تبلیغات خاصی که ذهن را روی ارگونومی متمرکز می‌کند، بیشتر مورد توجه است.

ب- نگاه جامع به مسئله آموزش

باید نگاه جامع و مثبتی در زمینه آموزش وجود داشته باشد. این موضوع باید در یک سازمان از مدیریت به سمت پایین هرم جاری شود . اگر مدیریت، آموزش را مترادف با وقت تلف کردن بداند و از مقدار آموزش بکاهد رفته رفته لایه‌های پایین تر اصلاً اعتقادی به آموزش نخواهند داشت.

ج- صنعتی کردن آموزش

هرگاه آموزش به صورت یک صنعت تلقی شود، برخورد حرفه ای با آن انجام خواهد شد. این عمل، شالوده یک نظام جدید در سازمان به نام نظام آموزشی پایه ریزی می شود. با رسیدن ‌به این نقطه از تدوین مفاد آموزشی آفاز می شود. در واقع می توان دریافت شاخص های ارگونومی چیستند ؟

• • در سازمان ما چه مشکلاتی نمود دارند؟

• • چگونه می توان آن ها را به یکدیگرنزدیک یا متصل کرد ؟

• چگونه می توان شاخص ها را بومی کرد؟

در واقع می توان مراحل آموزش را به شرح زیر بررسی کرد :

نمودار ۲-۱مراحل توانمند سازی در ارگونومی

(معتمد زاده، ۱۳۸۴،۵)

آموزش را می توان درسه مرحله دنبال کرد :

• • آموزش همگانی : تمام کارکنان یک سازمان باید نکات ارگونومیک مشترکی را در نظر داشته باشند. مانند: اصول نشستن، فاصله ها تا سطح کار و …

• • آموزش تخصصی : کارکنان هر قسمت باید بسته به حرفه خود تخصص ارگونومیک خاص را هم کسب کنند. مثلا کاربران کامپیوتر باید استفاده از واحد های نمایشگر را کاملا بیاموزند. یا همینطور مدیران باید ماکرو ارگونومی را تقویت کنند.

• بازآموزی: با توجه به فرار بودن آموحته ها، هر از چندی دوره های طی شده بازآموزی و مورد مطالعه مجدد قرار بگیرد. در طی این دوره های می توان مطالب جدید را نیز فرا گرفت. فاصله بین هر دوره بازآموزی بستگی به شاحص های مختافی دارد.

اما نکته مهم در آموزش، فاصله بین آموزش تا عمل است. بسیاری از کارگران به اهمیت استفاده از ابزار ایمنی در محل کار واقفند ولی از آن ها استفاده نمی کنند. به طور مثال می توان به استفاده از کمربند ایمنی در بین مردم اشاره کرد

عامه مردم عدم اجرای آموخته های خود را عدم رعایت، محیط نامساعد، ترس و.. می دانند اما برای رسیدن ‌به این مطلوب چه باید کرد؟

• • شدت نیاز را در جامعه افزایش داد.

• • با بهره گرفتن از الزامات قانونی، اخلاقی، مذهبی … جامعه مورد نظر را به ارگونومی عادت داد.

• مدل سازی و ایجاد دانش کرده و دانش را بومی کرد.

در صورت توانمند شدن دو نظام زیر، به طور خاص بهبود پیدا می‌کند :

الف- نظام پیشنهادات: نظامی است که توسط خود مدیریت ایجاد می شود و در صورت توانمند شدن مناسب نظام پیشنهادات به خوبی پیشرفت می‌کند و اثرات چشم گیری دارد.

در اجرای نظام پیشنهادات با مشکلاتی مواجه می‌شویم که به طور خلاصه می توان به آن ها اشاره کرد :

• • احساس عدم تعهد و تعلق به سازمان

• • مغایرت اهداف فردی و سازمانی

• • احساس نگرانی از مشارکت از سوی کارکنان و مدیران

• • استفاده از سبک های مدیریتی غیر مشارکتی

• • عدم وجود خصلت های کار گروهی

• • عدم وجود بستر های مناسب برای مشارکت

• • عدم تفویض اختیار مدیران و عدم اعتقداتشان به مشارکت

• • کمبود آموزش

• • ضعف مدیریت

• • عدم انعکاس آثار مشارکت کارکنان به آموزش

• دخالت سلیقه های فردی در بررسی نظرات کارکنان

با پیاده سازی ماکروارگونومی بیشتر، این مسایل راحت تر حل می شود.