نکته قابل ذکر این است که قبول معاون برای ارتکاب جرم از سوی فاعل در مقابل منفعت مادی یا معنوی، در حقیقت امتناع از ممانعت از ارتکاب جرم است که به منظور معاون در نظر گرفتن شخص ممتنع باید دو ویژگی در وی وجود داشته باشد:
۱- بدون شک ممتنع، باید دارای سلطه و اقتدار معینی نسبت به فاعل یا قربانی داشته باشد، مانند اقتدار پدر نسبت به فرزند یا مخدوم نسبت به خادم.
۲- به تبع اقتداری که برای شخص ممتنع نسبت به فاعل یا قربانی وجود دارد، باید جلوگیری از ارتکاب جرم وظیفه او باشدواگر نه مجرد حضور درصحنه جرم بدون وجود نص صریح، موجب مسئولیت برای ممتنع نخواهد بود. [۲۴۴]۴
بنابرین درحقوق لبنان برخلاف حقوق ایران باید شخص معاون نسبت به فاعل یا قربانی دارای اقتدار بوده و در نتیجه مکلف به جلوگیری از وقوع جرم باشد.ازطرفیدرحقوق لبنان همانند ایران باید میان ممتنع و حصول جرم، رابطه سببیت وجود داشته باشد وجرم مورد نظرممتنع (معاون) به وقوع بپیوندد تا عمل، معاونت درجرم محسوب گردد.
همچنین درحقوق لبنان علاوه بر انگیزه های مالی و مادی، تطمیع به ارتکاب جرم یا انگیزه های معنوی نیز مصداق پیدا می‌کند.
۵-۱- دسیسه و فریب و نیرنگ
دسیسه، نیرنگی است که پنهانی صورت می‌گیرد. و فریب و نیرنگ دو واژه مترادف هستند، اگر ایندو به طور پنهانی صورت گیرد، آن را دسیسه میگویند. [۲۴۵]۱ با مداقه در معنای لغوی کلمات مذکور در مییابیم این سه کلمه مترادف هم بوده و معنی خدعه و مکر و حیله در همه آن ها نهفته است. [۲۴۶]۲با اینتفاوت که دسیسه از ریشه «دسّ» به معنی مکروعدوات پنهانی آمده است.بنابرین هرگاه معاونت درجرم از طریق مکر و حیله پنهانی انجام گیرد آن را معاونت از طریق دسیسه مینامند. اما فریب در اصطلاح عبارت است از مکروحیلهای که معاون مستقیماً بر روی مباشرجرم انجام میدهد. به گونه ای که مباشرجرم، کار زشت، قبیخ و ناپسند را به صورت کاری پسندیده و نیکو میپندارد و قبح عمل در نزد وی از بین میرود. نیرنگ نیز به معنای فریب است واصطلاحاً به اعمالی گفته می شود که شخص با صحنه سازی و توسّل به کاری خدعه آمیز قصد ارتکاب جرم را در دل مباشرپرورش داده واو را وادار به ارتکاب جرم نماید. [۲۴۷]۳ از همین روست که قانون‌گذار هرسه آن ها را نام برده است زیرا دارای بار معنایی متفاوت میباشند.
با توجه به قسمت دوم از بند یک ماده ۴۳ ق.م.ا کسی که به وسیله دسیسه و فریب و نیرنگ موجب وقوع جرم شود، معاون جرم به حساب می‌آید. در اینجا برخلاف موارد تحریک، ترغیب، و تطمیع و تهدید لازم نیست که مکروحیله مستقیماً در مباشر مؤثر واقع شود تا معاون جرم مستوجب کیفر شناخته شود؛ بلکه همین اندازه که دسیسه و فریب و نیرنگ موجب وقوع جرم شود، معاون جرم مستوجب کیفرخواهد بود. [۲۴۸]۴
به عنوان مثال؛ اگر دو نفر یا بیشتر با یکدیگر علیه جان و مال و ناموس دیگری در نهان دسیسه کرده باشند و یکی از آن ها به ارتکاب جرم دست بزند، دیگری که با حیله برسرراه مجنی علیه دام گسترده است، معاون جرم محسوب می شود.
بنابرین، اگرمیزبان برای آنکه فلان زن با مردی مرتبط شود او را به مجلس میهمانی دعوت کند و مقصود از آشنایی این دو فراهم کردن فرصت عمل زنا باشد، میزبان در این واقعه، معاون جرم شناخته می شود. مترادف کلمات فریب و نیرنگ را گاه قانون‌گذار لفظ اغواء به معنی از راه به در بردن، گمراه کردن و بیراه نمودن را به کار برده است،؛ مانند اغوای مردم به قصد بر هم زدن امنیت به جنگ یا کشتار با یکدیگر (ماده ۵۱۲ ق.م.ا تعزیرات)
۶-۱- تهیه وسایل ارتکاب جرم
وسیله به هر نوع ابزار و آلات نظیر اسلحه، سم، طناب و مکان که برای ارتکاب جرم ساخته و مهیا شده است، اطلاق میگردد. البته علم و اطلاع معاون به اینکه وسایل مذکور برای ارتکاب جرم استفاده خواهد شد، شرط است. بنابرین اگر کسی تفنگ خود را برای شکار به دیگری امانت دهد و از این تفنگ برای قتل دیگری استفاده شود، فعل مذکور معاونت نخواهد بود.[۲۴۹]۱ درمعاونت تهیه وسایل لازم نیست که رابطه ای مستقیم و فوری بین مجرم اصلی و معاون وجود داشته باشد، کسی که اطلاعات لازمه یا وسایل ارتکاب جنایت را به مجرم میدهد، ممکن است آن را از شخص ثالثی کسب کند، شخص ثالث هم اگر به جریان کار واقف باشد معاون تلقی می شود.[۲۵۰]۲
عنصرمادی این نوع معاونت درجرم تهیه وسایل است. امّا باید توجه داشت که قانون‌گذار وسیله مشخص ومعینی را در نظرنداشته وهرنوع وسیلهای را برای مجرم اصلی و به منظور ارتکاب یا تسهیل ارتکاب جرمی فراهم شده باشد، شامل میگردد.
شاید دروهله اول مفهومی که ازکلمه «وسیله» به ذهن متبادر می شود اشیاء منقول باشد. ولیبه طور قطع و یقین نمی توان منظور قانون‌گذار را منصرف از اشیاء غیرمنقول دانست.[۲۵۱]۳
قانون‌گذار کیفر تهیه مکان به عنوان معاونت در جرم را حتی در مواردی به صراحت مورد توجه قرارداده است. به طوری که در ماده ۵۸۴ ق.م.ا مقرر میدارد: «… کسیکه با علم و اطلاع برای ارتکاب جرم مذکور در ماده فوق یعنی ماده ۵۸۳ق.م.ا (که در خصوص توقیف یا حبس غیر قانونی یا مخفی کردن به عنف می‌باشد) مکانی تهیه کرده و بدین طریق معاونت با مرتکب نموده باشد به مجازات حبس از سه ماه تا یکسال یا جزای نقدی… محکوم خواهد شد» همچنین لازم است از وسایلی که معاون جرم در اختیار او گذاشته و قرار بوده است برای ارتکاب جرم به کار رود، استفاده کرده باشد.خواه این وسیله مؤثر در وقوع جرم باشد و خواه مؤثر نباشد و به هر حال وحدت قصد و توافق ارادی مباشر و معاون جرم محمول بر ارتکاب جرم با و سیله ای است که برای این منظور پیش از عمل و یا مقارن آن فراهم شده است. بنابرین، اگر مباشر در ارتکاب جرم از وسیله دیگری، غیرآنی که معاون جرم برای این منظور تهیه کرده سود برده باشد، فرض براین است که این توافق نافرجام مانده است. [۲۵۲]۴
گاهی قانون‌گذار عملی را که از مصادیق معاونت در جرم از طریق تهیه وسایل است، صرف نظرازوقوع جرم یاعدم وقوع آن قابل مجازات دانسته است. ماده ۶۶۴ ق.م.ا تعزیرات، مقرر میدارد: «هرکس عالماً عامداً برای ارتکاب جرمی اقدام به ساختکلید یا تغییر آن نماید یا هر نوع وسیله ای برایارتکابجرم بسازد یاتهیهکندبهحبسازسهماهتا یکسال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهدشد».
درحقوق لبنان نیز همانند ایران از طرفی علم و اطلاع معاون از قصد مجرمانه مباشر شرط تحقق معاونت درجرم می‌باشد؛ لذا درصورتی که شخص نردبان را با اعتقاد به اینکه دیگری برای چیدن انگور ازآن استفاده خواهدکرد، به وی بدهد ولی آن شخص ازآن نردبان برای ارتکاب سرقت استفاده نماید به دلیل عدم اطلاع از قصد مجرمانه مباشر،معاونت درجرم محقق نخواهد بود.
از طرفی دیگر باید مباشر با همان وسیلهای که معاون برای وی تهیه نموده است همان جرمی را که مقصود مشترک فیما بین ایشان بوده است، انجام دهد و در صورت ارتکاب جرمی متفاوت، تهیه کننده وسیله، معاون درجرم نخواهد بود.چرا؛ که فاعل اصلی جرم، از هدف اصلی مشترک میان خودومعاون منحرف شده است.مگراینکهثابتشودتهیهکنندهوسیلهوقوع جرمی را توسطمباشر پیش‌بینیمی‌کرده‌است.[۲۵۳]۱
فرم در حال بارگذاری ...
