به اجمـــــال اگر بشنوی کــار او همین اســت فهرست اخبار او
(عبدی بیگ شیرازی ، ۱۹۷۷م: ۳۷)
۵-۱۰. گزارش آیین اسکندری و اسکندر نامه ی نظامی
در اصلاحات پس از جلوس اسکندر
در آیین اسکندری شرحی بر کارهای اسکندر پس از بر تخت نشستن و همین طور علل و انگیزه‌های پادشاه جوان برای یورش به سایر ممالک نیامده است و شاعر گزارش خود را بسیار به اختصار نسبت به اسکندر نامه ی نظامی از نظر مطالب بیان کرده است . نظامی شرحی مبسوط در خصوص سامان دهی امور مملکت به وسیله‌ی او داده و اقدامات مردم پسند اورا به طور کامل بیان می کند :

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ازو بسته نقشی به هر خانه‌ای رسیده بـــه هر کشور افسانه‌ای
گهی راز بـــا انجمن می‌نـهاد گـــه از راز انجم گره می‌گـشاد
به انبوه می با جوانان گــرفت بــه خـلوت پی کار دانان گرفـت
نه آن کرد با مردم از مــردمی کـه آید در اندیـشه ی آدمــــی
بــه آزردن کس نــیاورد رای برون از خــــطّ عـدل ننهاد پای
به بــازارگانان رها کـــرد باج نجست از مقیمان شهری خــراج
ز دیوان دهقان قلـــم برگرفت به بی‌مایگان هم درم درگـــرفت
(نظامی گنجوی، ۱۳۸۸: ۴۰)
اسکندر طبق این گزارش تمام تلاش خود را پس از برتخت نشستن صرف آبادی و رفاه حال مملکت خود کرده و با کارهای خوب خود به شدّت در میان مردم طرفدار وهوادارانی یافته که صمیمانه او را دوست داشته و به او عشق می ورزیده‌اند :
عمارت همی کــــرد و زر می‌فشاند همه خــار می‌کند و گل می‌نشاند
به هــــــر ناحیت نام داغش کشید به مصر و حبش بوی باغش کشید
گشاده دو دستش چو روشن درخش یکی تیغ زن شد یکــی تاج بخش
(همان :۴۰)
نظامی سپس از علل و انگیزه‌هایی نام می برد که باعث شدند اسکندر مقدونی به فکر جهانگشایی بیفتد و تجاوز خود را به ممالک جهان آن روزگار آغاز نماید. « نظامی این علل را زورمندی خود اسکندر و همین طور بنیه ی قوی لشکریان ، غنای اقتصادی مملکت ، هوش و ذکاوت قوی، بخت بلند و از همه مهمتر افکار و اندیشه های وزیر دانشمند او ارسطو بر می شمارد.»
(کیوانی ، ۱۳۸۴ : ۸۳)
نظامی می گوید :
چنان شد کـــــــه با زور بـازوی او نچـــــــــربید کس در تـــرازوی او
چــــــــو در زور پیچیدی اندام را گـــــره بـــرزدی گـــوش ضرغام را
کباده ز چـــــــرخ کــمان ساختی به هــــــر گشـتنی تیری انــداختی
به نخجیرگـه شیــر کـــردی شکار ز گــــور و گـــوزنش نرفتی شــمار
ربـــــود از دلیران تــــــــواناتری سر زیرکان شـد بـــــــــه دانــاتری
چــــــو خطّش قلم رانـد بر آفتاب یکی جــدول انگیخت از مــشک نـاب
فلک زآن خط جـــــدول انگیـخته ســــــــواد حــــبش را ورق ریـخته
حساب جهانگـــــیری آورد پیــش جهان را زبـون دید در دســت خویش
همش هوش دل بود و هم زوردست بـــدین هر دو بر تخت شــاید نشست
به هر کـــــار کو جست نــام آوری در آن کـــــار دادش فلــک یــاوری
(نظامی گنجوی ، ۴۵:۱۳۸۸)
۵-۱۱. گزارش حمله ی اسکندر به زنگبار
در مورد کیفیّت و چگونگی حمله ی اسکندر مقدونی به زنگبار برای حمایت از مردم مصر و اظهار تظلّمی که آنان به درگاه او کرده بودند ،آیین اسکندری عبدی بیگ شیرازی سکوت کرده و مطلبی صرف نظر از بیتی کوتاه نیاورده است :
نخستــــین زشمشیر زهـــرآبدار سیاهی فرو شست از زنگبار
(عبدی بیگ شیرازی ، ۱۹۷۷م: ۳۷)
نظامی شرح مفصّلی از علل و عوامل حمله ی اسکندر به زنگبار می دهد . « نظامی علّت این کار را اظهار تظلّم مردم مصر به درگاه او ذکر کرده و همین طور دست ظلم و تجاوزی که سیاهپوستان به جان ومال مردم گشوده بودند»
(صفوی ، ۱۳۶۴ : ۹۸)
خبـــــــر برد صاحب خبر نزد شـاه کـــه مشتی ستمدیده ی دادخواه
تـظلّم زنانند بــــــــر شـــــاه روم که بر مصریان تنگ شد مرز و بوم
رسیدند چنــــــــدان سیاهان زنـگ کــــه شد در بیابان گذرگاه تنگ
ســـــــواد جهان را چنان در نبـشت که سودا درآمد در آن کوه و دشت
بیابانیانی چـــــــو قـــــطران سـیاه از آن بیش کانـــــدر بیابان گیاه
چو کــــوسه همه پیر کودک سرشت به خوبی روند ار چه هستند زشت
نه رویی کـــــــه پیدا کند شـرمشان نـــه بر هیچ کس مهر و آزرمشان
همه آدمی خـــوار و مـــردم گـــزای نـــــدارد در این داوری مصر پای
گــــــر آید بـــه یاری گری شـهریار وگـــــر نی به تاراج رفت آن دیار
(نظامی گنجوی، ۱۳۸۸: ۴۷)
ایرج افشار در این باره می گوید :
«ارسطو او را بر جنگ تحریض نمود. اسکندر سپاه روم و یونان و انطاکیه و قسطنطنیّه را جمع کرد و عازم جنگ شد و چون لشکر به دو فرسنگی لشکر زنگ آورد،طوطیانوش راکه سردار و سرآمد روزگار خود بود به رسالت و تهدید پیش شاه زنگبار فرستاد. فرمانده ی زنگیان از این تهدید خشمگین شده او را به قتل آورد و خون او بیاشامید. این خبر چون به اسکندر و لشکر روم رسید متوهّم شدند.ارسطو به اسکندر گفت که صلاح در آن است که پهلوانان جمعی زنگیان را اسیر کرده بیاورند و تو از سر تهوّر و غضب بفرمایی که بعضی را در حضور، سر از تن جدا کنند و به مطبخی دهی که این جهت شیلان پخته بیاورد و مطبخی سر گوسفند سیاه چند عدد پخته ودر شیلان بیاورد و تو آن سر گوسفندان به رغبت از هم پاره کنی و چند لقمه تناول کنی. چون زنگیان اسیر این معنی مشاهده کنند ایشان را فراری داده تا این خبر به شاه زنگ و لشکر او رسد ایشان از ما بهراسند که آهن به آهن نرم شود. اسکندر این تدبیر را به کار بست و همچنان کرد و آن زنگیان خبر به لشکر شاه زنگ رسانیدند.»
(افشار ، ۱۳۴۳ : ۸۶)
کـه ایـن دیـو کـردار مـردم خیال نـهـنـگیست کــآورده بـر مـا زوال
چـنـان مـی خـورد زنـگی خام را کـه زنـگـی خـورد مـغــز بـادام را
(نظامی گنجوی، ۱۳۸۸ :۶۹)
« لشکر زنگ از این خبر ترسیدند و و چون چند روز جنگ به درازا کشید عاقبت اسکندر پیروز شد و شاه زنگ را به قتل آورد و لشکر او را گریزان کرد. اکثر زنگیان را که از قتل بازمانده بودند اسیر کرد. به فرمان او حبشیان را داغ زدند سپس ایشان را ببخشید . از غنیمت فتح زنگ بر لب دریای مغرب شهری بنا کرد و آن را اسکندریّه نام نهاد و به فتح و فیروزی به دارالملک روم آمد و فتح نامه و هدیه به اطراف فرستاد.»
(افشار ، ۱۳۴۳ : ۸۶)
شرح این جنگ ودیگر نبردهای اسکندر صرف نظر از ابیات کوتاهی که در آیین اسکندری بر وجه اجمال آمده است ، تا درگیری میان اسکندر و وخاقان مسکوت مانده است . عبدی بیگ در این کتاب پس از ارائه ی گزارشی از به تخت نشستن اسکندر بالغ بر بیست بیت در توصیه به شاه برای نگهداری آیین جنگ و نگهداری جنگ آوران ودیگر مسائلی که باید در هنگام حمله ی دشمن رعایت کرد و هوشیاری های لازمی که در این خصوص باید به کاربست می گوید و بعد از آن داستانی در این خصوص از سلطان سنجر و مغرور شدنش می دهد که در دستان غزان اسیر گردید.
۵-۱۲. ساختن شهر اسکندریّه

فیصل و همکارانش در مدل خود در سال ۲۰۰۷ دسته بندی زیر را در رابطه با شاخص های مرتبط با توانمند سازهای چابکی زنجیره تامین ایجاد کرده اند:
یکپارچه سازی در فرایند شامل :
برنامه ریزی مشارکتی، دسترسی به اطلاعات و دانش از طریق اینترنت و اطلاعات برای همگان در هر زمانی به روز شود، داده های مرتبط با فروش لحظه ای، پاسخگویی کارا به مشتری، قابلیت‌های داده کاوی، اعتقادات و اهداف مشترک، میزان هماهنگی بالا، تاکید بر برون سپاری، تبادلات بدون استفاده از کاغذ، نسل جدید نرم افزارهای تحت شبکه

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اتحاد در فرایند شامل :
توسعه محصول به صورت مشترک، عدم وجود ذخیره در زنجیره تامین، تیم های چند وظیفه ای، موجودی چند مدیریتی، زیرساختی برای تشویق به نوآوری، به روز رسانی ترکیب فرایندهای تولیدی موجود در زنجیره تامین
یکپارچه سازی شبکه شامل :
تعهد مدیریت ارشد به اقدامات چابک، تصمیم گیری غیر متمرکز، تاکید بر شایستگی های اصلی، اهداف و معیارهای مبتنی بر اعتماد، روابط مبتنی بر اعتماد
حساسیت بازار شامل:
معرفی سریع محصول جدید، پاسخگویی به تقاضای واقعی، تقاضا برای محصولات سفارشی، حفظ و افزایش سطح روابط مشتری، معیارهای مشتری محوری، بهبود کیفیت، کاهش هزینه ها، افزایش فراوانی، بهبود محصول

۲-۷-چارچوب نظری

مطالعات متعددی در خصوص زنجیره تامین چابک و استراتژیهای پیاده سازی آن صورت گرفته است.با وجود تحقیقات و بررسی هایی که در این حوزه صورت گرفته است، تحقیقات کمی وجود دارند که رابطه بین چابکی سازمانی، استراتژیهای سازمانی و اجرای آن را توضیح میدهد.مدل این تحقیق برگرفته از مدل سوافورد و همکارانش (۲۰۰۶) و مدل لین در سال ۲۰۰۶ و مدل فیصل در سال ۲۰۰۷ می باشد که با ترکیب این سه، مدلی طراحی گردیده تا بتوان از طریق آن از یک طرف معیارهای موثر در زنجیره تامین چابک اولویت بندی گردند و از طرفی به ارزیابی و اولویت بندی استراتژیهای پیاده سازی زنجیره تامین چابک پرداخت.
در این تحقیق زنجیره تامین چابک به عنوان وسیله ای برای سنجش توانایی زنجیره تامین، در تطبیق کارآمد با محیط رقابتی که به سرعت در حال تغییر بوده در جهت تامین خدمت یا محصول تعریف شده است. در مدل سوافورد و همکارانش(۲۰۰۶) زنجیره تامین چابک به وسیله پنج شاخص انعطاف پذیری پیشنهاد گردیده است:
انعطاف پذیری توسعه محصول، انعطاف پذیری ساخت و تولید، انعطاف پذیری تدارکات، انعطاف پذیری لجستیک، انعطاف پذیری فناوری اطلاعات
انعطاف پذیری توسعه محصول : در این مدل انعطاف پذیری توسعه محصول به عنوان توانایی در توسعه محصولات متنوع و ارتقاء محصول به طریقی اثربخش از لحاظ هزینه و به موقع در جهت پاسخگویی به نیازهای مشتری یا بازار یا بهره برداری از فرصتهای بازار به گونه ای موثر تعریف شده است.با افزایش انعطاف پذیری توسعه محصول، سازمان می تواند به گونه ای بهتر و موثرتر به معرفی محصول مورد نیاز جهت برآوردن نیازهای متغیر مشتری بپردازد.
انعطاف پذیری توسعه محصول توسط سه شاخص توانایی کاهش زمان چرخه توسعه محصول، توانایی طراحی محصولات متعدد ودرصد دارایی ها با امکان استفاده مجدد سنجیده می شود.
درصد دارایی ها با امکان استفاده مجدد بر اساس تعریف گریفن در سال ۱۹۹۳، به عنوان میزان تغییر در یک پروژه عنوان گردید.یک مثال دارایی با امکان استفاده مجدد را می توان در صنعت لاستیک متصور شد.اگر یک لاستیک در مقیاس کوچک توسعه یابد و دانش آن قابل انتقال به پروژه طراحی یک لاستیک در مقیاس بزرگ باشد، آن گاه دارایی با امکان استفاده مجدد وجود دارد.
توانایی در کاهش زمان چرخه توسعه محصول از طریق توانایی اجرای همزمان فعالیتهای طراحی و هر توانایی در جهت برون سپاری مراحل طراحی نشات می گیرد.
انعطاف پذیری تدارکات : ادغام انعطاف پذیری و مدیریت زنجیره تامین، توانایی سازمان را در جهت ارائه محصولات و خدمات به طور موثر و به موقع بالا برده و در نهایت نتیجه آن چابکی سازمانی است. انعطاف پذیری تدارکات ، توانایی تغییر تصمیمات تدارکات در جهت بهینه سازی اثرات تغییر مورد نیاز را اندازه گیری می کند.هم چنین به پاسخگویی سریع در شرایط نا مطمئن کمک کرده و آن را تسهیل می بخشد.بنابراین انعطاف پذیری تدارکات تاثیر مثبتی بر انعطاف پذیری ساخت خواهد داشت.
تدارکات و منبع یابی ارتباط بین تامین کننده و تولید را تامین می کند و مسئولیت خرید و تحویل مواد با کیفیت در جهت تامین مواد مورد نیاز را داراست.توانایی تدارکات در برآورده ساختن نیازها به توانایی داخلی و توانایی تامین کننده بستگی داشته و تعیین می گردد.
سوافورد انعطاف پذیری تدارکات را در دسترس بودن طیف وسیعی از گزینه ها و توانایی فرایند خرید در بهره برداری به موقع و به طریق اثربخش در هزینه نسبت به تغییرات ونیازمندیهای مواد اولیه می داند که نتیجه آن بهبود پاسخگویی و افزایش رضایت مشتری است.
مدیریت ارتباط موثر با تامین کننده، یک عامل تعیین کننده اصلی در انعطاف پذیری تدارکات است.
ارزیابی انعطاف پذیری تدارکات در زنجیره تامین از طریق ارزیابی سه شاخص تعداد تامین کنندگان توانا برای هر ماده و در هر دوره، نفوذ پذیری بر عملکرد تامین کننده و سرعت آغاز همکاری با یک تامین کننده جدید صورت می پذیرد.
انعطاف پذیری ساخت و تولید : انعطاف پذیری ساخت که بسیار مورد توجه قرار گرفته است، سیستم ساخت و تولید را برای پاسخگویی به تغییر تقاضا، طراحی محصول، فرایند تکنولوژی، تامین مواد و غیره توانا می سازد.
سوافورد در مطالعات خود،انعطاف پذیری ساخت و تولید را، دامنه انتخابات متفاوت در دسترس و توانایی فرایند ساخت و تولید جهت اجرای موثر آنها که منجر به تولید محصولات با کیفیت در پاسخگویی به تغییرات ویژگی های محصول، تامین مواد و تقاضا و یا افزایش به کارگیری فرایندهای دارای تکنولوژی تعریف می کند.
انعطاف پذیری ساخت و تولید از طریق سه شاخص توانایی تغییر ترکیب محصول، سرعت در تولید محصولات جدید و تعداد روش های موجود در جهت افزایش ظرفیت ارزیابی می گردد.
توانایی تغییر ترکیب محصول در جهت اندازه گیری انعطاف پذیری محصول مورد استفاده قرار میگیرد.سوافورد انعطاف پذیری محصول را به عنوان ” توانایی تغییر ترکیب محصول و تولید یک محصول جدید ” تعریف می کنند.اسلاک^[۴۶](۱۹۸۳) انعطاف پذیری ترکیب محصول را توانایی ساخت ترکیبی خاص از محصولات در یک بازه زمانی مشخص عنوان می کند.
یک سازمان با ظرفیت عملیاتی بالاتر، در مقایسه با سازمانی با یک ظرفیت عملیاتی، انعطاف پذیری بیشتری دارد زیرا می تواند نوسان تقاضا را در محدوده بزرگتری تطبیق نماید.تعداد روش های موجود در جهت افزایش ظرفیت بر دامنه تغییرات اثر گذاشته وموجب تقویت انعطاف پذیری می گردد.ستی نیز در مورد روش های مختلفی از قبیل ساخت واحد تولیدی کوچکتر، داشتن سیستم تولید منعطف مدولار و ماشین آلات چند منظوره در جهت افزایش توسعه انعطاف پذیری بحث نموده است.
انعطاف پذیری لجستیک : از نظر سوافورد، انعطاف پذیری لجستیک، دسترسی به دامنه ای از انتخابات و توانایی جهت اجرای موثر آنها جهت انطباق فرایند کنترل جریان و ذخیره مواد، کالای نهایی، خدمات و اطلاعات مرتبط از مبدا تا مقصد در پاسخ به شرایط محیط بازار در حال تغییر است.
اگر سازمانی انعطاف پذیری لجستیک بالایی داشته باشد، از طریق توجه به تحویل کالا می تواند در سطح بهتری در برابر نیازهای مشتری پاسخگو باشد.
انعطاف پذیری لجستیک از سه شاخص توانایی در اضافه یا حذف نمودن کانال های تحویل، توانایی تغییر ظرفیت کلی شبکه لجستیک و تعداد انبارهای موجود برای ذخیره ارزیابی می گردد.
توانایی در اضافه یا حذف نمودن کانال های تحویل، شرایط لازم برای تغییر مسیر کلی تحویل را جهت پاسخگویی به الزامات مشتری مهیا می کند.
توانایی تغییر ظرفیت کلی شبکه، قابلیت‌های لازم جهت تغییر ظرفیت کلی شبکه لجستیک که شامل مواد داخل انبار و حمل و نقل است، را ارائه می نماید.
انعطاف پذیری فناوری اطلاعات : در مورد موضوع خاص مدیریت زنجیره تامین جهانی، سه نوع جریان از طریق زنجیره تامین را ذکر شده است:
مواد، سرمایه و دارایی ، اطلاعات
مقاله های متعددی پیرامون استفاده از فناوری اطلاعات در یک سازمان نوشته شده است.کاتایاما و بنت، سه فعالیت مختلف مرتبط به فناوری اطلاعات در یک واحد تولیدی را معرفی می کنند که عبارتند از :
استفاده از CAD/CAE ، یکپارچه سازی سیستم های اطلاعاتی در ساخت و تولید و یکپارچه سازی سیستمهای اطلاعاتی در سراسر واحد تجاری
سوافورد در مقاله خود در این مورد انعطاف پذیری فناوری اطلاعات را توانایی سیستم فناوری اطلاعات جامع یک سازمان جهت انطباق پیدا کردن و حمایت از نیازمندیهای متغیر کسب وکار نسبت به ابعاد انعطاف پذیر شامل توسعه محصول، ترارکات، ساخت وتولید و لجستیک به خوبی سایر اهداف استراتژیک، بیان می کند.
انعطاف پذیری فناوری اطلاعات شامل سه شاخص ارزیابی تحت عنوان، درصد زنجیره تامین که مستقیما توسط IT حمایت می شود، توانایی ITجهت انطباق در حمایت از کانال های توزیع و تعداد روش های موجود در سیستمهای IT جهت تجزیه و تحلیل محیط رقابتی و کشف تغییرات است.
از آنجا که IT بر عملکرد جهانی تاثیر می گذارد، درصد بالاتر زنجیره تامین که مستقیما توسط IT حمایت می شود،تاثیر بالاتری بر عملکرد سازمان خواهد داشت.
در مورد شاخص تعداد روش های موجود در سیستمهای ITجهت تجزیه و تحلیل محیط رقابتی، تعداد روش های بیشتر سبب می شود سازمان اطلاعات بیشتری برای تصمیم گیری های استراتژیک جهانی در مورد رقبای خود داشته باشد.
استراتژیهای پیاده سازی زنجیره تامین چابک در این مدل نیز از مدل لین در سال ۲۰۰۶ و فیصل در سال ۲۰۰۷ برگرفته شده است. این استراتژیها در مدل لین و فیصل با عنوان توانمندسازهای زنجیره تامین چابک ذکر شده اند که هر کدام در زیر توضیح داده شده اند:
یکپارچه سازی در فرایند :
یکپارچه سازی در فرایند شامل برنامه ریزی مشارکتی، دسترسی به اطلاعات و دانش از طریق اینترنت بوده و الزامی است که اطلاعات برای همگان در هر زمانی به روز شود، داده های مرتبط با فروش لحظه ای، پاسخگویی کارا به مشتری، قابلیت‌های داده کاوی، اعتقادات و اهداف مشترک، میزان هماهنگی بالا، تاکید بر برون سپاری، تبادلات بدون استفاده از کاغذ، نسل جدید نرم افزارهای تحت شبکه از عوامل مهم و موثر در یکپارچه سازی در فرایند هستند.
به عنوان مبنای زنجیره تامین، یکپارچگی فرایند به معنای آن است که زنجیره تامین اتحادی از اعضای بهم مرتبط در یک شبکه است.
یکپارچه سازی شبکه :
یکپارچه سازی شبکه شامل تعهد مدیریت ارشد به اقدامات چابک، تصمیم گیری غیر متمرکز، تاکید بر شایستگی های اصلی، اهداف و معیارهای مبتنی بر اعتماد، روابط مبتنی بر اعتماد است.
یکپارچه سازی شبکه شامل تعهد مدیریت ارشد به اقدامات چابک، تصمیم گیری غیر متمرکز، تاکید برشایستگی های اصلی، اهداف و معیارهای مبتنی بر اعتمادو روابط مبتنی بر اعتماد می باشد.
مدیریت روابط مشارکتی :

۲-۳-۳- برانگیختگی میدان نزدیک^[۳۵]:
روش­های برانگیختگی مثل جفت­شدگی به وسیله منشور و شبکه، پلاریتون-پلاسمون­های سطحی را روی یک ناحیه ماکروسکوپیک که ابعاد آن در حدود طول موج برخوردی تعریف می­ شود، تحریک می­ کنند. در مقابل روش­های میکروسکوپی نوری میدان نزدیک، یک تحریک جایگزیده برای پلاریتون-پلاسمون­های سطحی روی یک ناحیه به وجود می ­آورد و می ­تواند به عنوان یک منبع نقطه­ای از پلاریتون-پلاسمون­های سطحی به کار برده شود. شکل (۲-۷) یک نمونه از این روش را نشان می­دهد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شکل ۲- ۷: نمایش شماتیک روش برانگیختگی میدان نزدیک
یک فیبر نوک تیز و نازک با اندازه روزنه سطح یک فیلم فلزی نزدیک به خودش را روشن می­ کند. به دلیل کوچکی اندازه روزنه، نور خارج شده از نوک تیز، شامل مولفه­های بردار موج می­ شود. بنابراین مطابقت فازی برای برانگیختگیپلاریتون-پلاسمون­های سطحی با ثابت انتشار به وجود می ­آید. در این روش به این دلیل که می­توان به راحتی موقعیت فیبر را به راحتی تغییر داد، پلاریتون-پلاسمون­های سطحی در هر مکان دلخواه در سطح فلز می­توانند تحریک شوند.
۲-۴- نانوپلاسمونیک
در این قسمت به طور مختصر، به معرفی پلاسمون­های سطحی جایگزیده و در فصل ۴ به بررسی با جزئیات بیشتر می­پردازیم. همان­طور که در قسمت­ های قبلی این فصل بیان شد، پلاریتون-پلاسمون­های سطحی امواج الکترومغناطیسی می­باشند که بر اثر جفت­شدگی نور برخوردی با نوسانات پلاسمای الکترونی فلز به وجود می­آیند، در سطح مشترک فلز-دی­الکتریک منتشر می­شوند و به صورت نمایی نیز افت می­ کنند. از طرف دیگر پلاسمون­های سطحی جایگزیده، نوسانات بدون انتشار الکترون­های آزاد نانوساختارهای فلزی می­باشند که با میدان الکترومغناطیسی جفت شده ­اند. این مدها به دلیل پراکندگی میدان الکترومغناطیسی توسط نانوذرات رسانای کوچک به وجود می­آیند. در واقع سطح انحنادار نانوذرات، یک نیروی دافعه به الکترون­ها وارد می­ کند و عملا یک تشدید رخ می­دهد و سبب تقویت میدان در داخل محیط بسیار نزدیک نانوذره در حد چند برابر می­ شود. شکل (۲-۸) به طور شماتیک فرایند توصیف شده در بالا را نشان می­دهد.
شکل ۲- ۸: نمایش شماتیک تولید پلاسمون سطحی جایگزیده
ویژگی دیگر پلاسمون سطحی جایگزیده این است که به دلیل انحنای نانوذرات و قابلیت نفوذ میدان به داخل آن­ها، این پلاسمون­ها از طریق نور معمولی قابل برانگیخته شدن می­باشند در حالی که برای برانگیختگی پلاریتون-پلاسمون­های سطحی همان­طور که در قسمت قبل بیان شد احتیاج به روش­های خاص می­باشد.
در این پایان نامه برهم­کنش نانوذره فلزی با میدان برخوردی از طریق بررسی طیف خاموشی^[۳۶] آن مورد بررسی قرار می­گیرد. به دلیل جفت­شدگی نوسان الکترون­ها با میدان برخوردی، در یک طول موج خاص یک بیشینه قابل توجه در طیف خاموشی آن مشاهده می­ شود [۳۹]. طول موجی که این اتفاق رخ می­دهد، طول موج طولی پلاسمونی^[۳۷] نامیده می­ شود. این طول موج به عوامل متعددی مانند شکل نانوذره، ابعاد و ساختار آن و همچنین ضریب شکست محیط اطراف آن بستگی دارد [۴۰] و بنابراین می ­تواند به عنوان یک خصوصیت مهم برای ساخت حسگر مورد استفاده قرار گیرد. برای فلزات طلا و نقره و تا حدی مس طول موج طولی پلاسمونی در ناحیه مرئی طیف الکترومغناطیسی قرار می­گیرد و موارد استفاده آن را بسیار بالا می­برد.
۲-۵- حسگر زیستی^[۳۸]:
واژه حسگر زیستی برای اولین بار در سال ۱۹۷۵ مطرح شد. امروزه شاخص­ترین نوع حسگر زیستی، حسگر گلوکز است که توزیع گلوکز را به صورت یک سیگنال الکترونیکی نشان می­دهد. در تعریف حسگر زیستی، در ابتدا بیان شد که هر وسیله کوچکی که قادر به گزارش یک پارامتر در داخل بدن انسان باشد یک حسگر زیستی است. اما بر اساس این تعریف، یک دماسنج که دمای بدن انسان را نشان می­دهد یک حسگر زیستی می­باشد. در تعریف مزبور، حسگر زیستی وسیله­ای شامل یک جز زیستی (بافت، ریزجاندار^[۳۹]، آنزیم و …) و یک مبدل شیمی فیزیکی می­باشد. برهم­کنش بین هدف و ماده زیستی یک تغییر شیمیایی یا فیزیکی را تولید می­ کند که توسط مبدل مشاهده می­ شود.
برای ساخت حسگر زیستی و اندازه ­گیری خواص اصلی مولکول­ها مانند جرم، ضریب شکست و یا توزیع بار[۴۱]، روش­هایی مانند انکسارسنجی، استفاده از پلاسمون­ها، اثرات نوری-گرمایی و غیره وجود دارد. در این میان و از طریق تحقیقی که در سال ۱۹۸۰ در دانشگاه توئنته هلند انجام شد، مشخص شد که از بین این روش­ها استفاده از پلاسمون­ها دارای قابلیت ­های بیشتر و بهتر می­باشد[۴۲]. در سال ۱۹۸۳ نیز اولین حسگر برای بررسی برهم­کنش مولکول­های زیستی با بهره گرفتن از خواص پلاسمون­ها، توسط لاندمسترم ساخته شد[۴۳]. در سال ۱۹۹۰ نیز حسگر فارمیسیا به عنوان اولین نوع تجاری این حسگر ساخته شد. این حسگر بسیار پیشرفته، حساس، دقیق و قابل اطمینان برای بررسی برهم­کنش­های بین مولکولی به صورت موضعی بود[۴۴].
با بررسی تغییرات در بسیاری از خصوصیات پلاسمون­ها می­توان حسگر ساخت. در این پایان نامه به بررسی حسگر­های پلاسمونیک محیط دی­الکتریک اطراف می­پردازیم. در این نوع حسگر­ها تغییر در طیف خاموشی، پراکندگی و یا جذب نانوبلور، برای تشخیص مولکول یا پروتئین هدف استفاده می­ شود. دلیل این تغییر نیز، تغییر در محیط دی­الکتریک اطراف نانوبلور فلزی می­باشد. یک نمونه این تغییر در محیط دی­الکتریک، جمع شدن مولکول­ها بر روی سطح نانوبلور می­باشد که سبب یک افزایش در ضریب شکست نانومحیط اطراف نانوبلور می­ شود.
قبل از بررسی این نوع حسگر­ها یک توضیح مختصر در مورد حسگر­های ساخته شده با بهره گرفتن از پلاریتون-پلاسمون­های سطحی داده می­ شود. دلیل این امر، شباهت زیاد این حسگرها با حسگرهای با بهره گرفتن از پلاسمون­های سطحی جایگزیده می­باشد و البته این­که این نوع حسگر پانزده سال زودتر ساخته شده است.
همان­طور که در قسمت (۲-۲) بیان شد، ثابت انتشار پلاریتون-پلاسمون­های سطحی به تغییرات ضریب شکست محیط اطراف وابسته می­باشد و از این خاصیت می­توان برای ساخت حسگر استفاده کرد. تغییر در ضریب شکست باعث تغییر در ثابت انتشار پلاریتون-پلاسمون­های سطحی می­ شود که این تغییر مطابق شکل (۲-۱)، شرایط برخورد خط نور و رابطه پاشندگی پلاریتون-پلاسمون­های سطحی را تغییر می­دهد. این تغییر نیز خود را در قالب یک تغییر در خصوصیت موج برخوردی برهم­کنش کننده با پلاریتون-پلاسمون­های سطحی نشان می­دهد. وابسته به این­که کدام خصوصیت موج نوری مورد اندازه ­گیری قرار می­گیرد، این نوع حسگر­ها به صورت زیر به چند دسته تقسیم می­شوند: ۱- تغییر در زاویه جفت شدگی، ۲- تغییر در طول موج جفت شدگی، ۳- تغییر فاز، ۴- تغییر شدت و ۵- تغییر قطبش.
در حسگر با مدولاسیون زاویه­ای، قدرت جفت­شدگی موج تخت برخوردی که باعث برانگیختگی پلاسمون­ها می­ شود برای زوایای مختلف برخورد اندازه ­گیری می­ شود و زاویه­ای که قوی­ترین جفت شدگی در آن اتفاق می­افتد به عنوان خروجی حسگر مورد استفاده قرار می­گیرد [۴۵] (شکل ۲-۹، سمت چپ).
شکل ۲- ۹: راست: عملکرد حسگر با بهره گرفتن از مدولاسیون طول موج. چپ: عملکرد حسگر با بهره گرفتن از مدولاسیون زاویه­ای
در حسگر با مدولاسیون طول موج، تحت زاویه برخورد ثابت، موج با طول موج­های مختلف برای برانگیختگی پلاسمون­ها مورد استفاده قرار می­گیرد و طول موجی که برای آن قوی­ترین جفت شدگی اتفاق می­افتد به عنوان خروجی حسگر استفاده می­ شود [۴۶].(شکل ۲-۹، سمت راست)
در حسگر با مدولاسیون شدت [۴۷]، فاز [۴۸] و قطبش [۴۹] نیز به ترتیب شدت، تغییر فاز و تغییر قطبش موج نوری برهم­کنش کننده با پلاریتون-پلاسمون­های سطحی تحت زاویه برخورد ثابت و طول موج ثابت به عنوان خروجی حسگر مورد استفاده قرار می­گیرد.در ادامه به طور مختصر پارامترهای اصلی این نوع حسگر­ها بیان می­ شود:
حساسیت^[۴۰] یک حسگر به صورت نسبت تغییر در خروجی حسگر به مولفه مورد اندازه ­گیری تعریف می­ شود:
(۲-۳۰)
در حسگر­های پلاسمونی مولفه مورد اندازه ­گیری ضریب شکست است بنابراین، این رابطه به صورت زیر نوشته می­ شود:
(۲-۳۱)
تفکیک­پذیری^[۴۱] یک حسگر به صورت کوچکترین تغییر در مولفه قابل اندازه ­گیری که از طریق خروجی حسگر قابل مشاهده باشد تعریف می­ شود. در حسگر­های پلاسمونی معادل این واژه، حد مشاهده^[۴۲](LOD) می­باشد. LOD، به صورت میزان تجمع مولکول­ها که از طریق کوچکترین اندازه ­گیری ممکن برای خروجی حسگر به دست می ­آید و مقدار قابل قبول و دقیقی نیز باشد تعریف می­ شود.
دقت^[۴۳] حسگر نیز به صورت نزدیکی مقدار انداز­ه­گیری شده به مقدار واقعی تعریف می­ شود و معمولا برحسب درصد خطا برای هر حسگر تعریف می­ شود.
قابلیت تکثیر^[۴۴]، توانایی حسگر برای تکرار اندازه ­گیری قبلی تحت شرایط یکسان در طول زمان تعریف می­ شود.
محدوده دینامیکی^[۴۵] نیز محدوده­ای از مولفه مورد اندازه ­گیری می­باشد که توسط حسگر قابل اندازه ­گیری می­باشد.
از نقطه نظر تاریخی نیز، در سال ۱۹۷۸ پوکرند^[۴۶] و همکاران متوجه قابل تنظیم بودن فرکانس پلاسمون­های سطحی ناشی از یک فیلم نقره­ای با لایه­ای پوشیده شده از پروتئین شدند[۵۰]. در سال ۱۹۸۳ لیدبرگ^[۴۷] و همکاران از این اثر برای ساخت حسگر زیستی استفاده کردند[۵۱]. شکل(۲-۱۰) اساس ساخت این حسگر را نشان می­دهد. در این شکل c سرعت نور و مولفه موازی با سطح مشترک فلز با دی­الکتریک اطراف می­باشد.
شکل ۲- ۱۰: اصول ساخت حسگر بر پایه پلاریتون-پلاسمون سطحی.
همان­طور که در مورد رابطه پاشندگی پلاسمون­های سطحی بیان شد (رابطه ۲-۲۷) تغییر ثابت دی­الکتریک، سبب تغییر در رابطه پاشندگی می­ شود. با بهره گرفتن از روش ­های برانگیختگی پلاریتون-پلاسمون­های سطحی که در قسمت (۲-۳) بیان شد، نور منعکس شده از فیلم نقره دارای یک شدت کمینه در فرکانس متناطر با نقطه قطع خط نور و رابطه پاشندگی پلاریتون-پلاسمون­ها می­ شود. تغییر در رابطه پاشندگی به دلیل تغییر در ثابت دی­الکتریک، باعث جابجایی فرکانس متناطر با این نقطه تقاطع و جابجایی کمینه شدت نور منعکس شده می­ شود و اثر پروتئین یا مولکول و خواص آن قابل تشخیص می­باشد.
۲-۵-۱- ساخت حسگر زیستی با بهره گرفتن از پلاسمون سطحی جایگزیده
شکل (۲-۱۱) تاثیر ضخامت یک لایه پروتئینی بر قله پلاسمونی یک نانوبلور را نشان می­دهد[۵۲].
شکل ۲- ۱۱: تغییرات طول موج تشدید پلاسمونی نسبت به ضخامت لایه پروتئینی [۵۲]
همان­طور که این شکل نشان می­دهد، جمع شدن بیشتر پروتئین حول نانوبلور سبب جابجایی بیشتر قله پلاسمونی و همچنین جابجایی طیف خاموشی، پراکندگی و یا جذب نانوبلور به سمت طول موج­های قرمز می­ شود. مطلب دیگری که از این شکل استباط می­ شود این است که با افزایش ضخامت، جابجایی قله پلاسمونی به یک حد اشباع می­رسد و ادامه افزایش ضخامت لایه پروتئینی جابجایی بیشتری را به همراه نخواهد داشت که این یافته بیان کننده این مطلب است که این برهم­کنش تنها با مولکول­های نزدیک به سطح نانوبلور انجام می­ شود. از یک نقطه نطر می­توان این نوع حسگر را به دو دسته حسگر آنسامبلی و حسگر تک نانوبلور تقسیم کرد.
۲-۵-۲- حسگر آنسامبلی
در این نوع حسگر از آنسامبلی از نانوبلور­ها برای ساخت حسگر استفاده می­ شود. در همه انواع حسگر­های ساخته شده از این نوع نیز جابجایی پلاسمونی نقش اساسی و مهم را ایفا می­ کند. به عنوان مثال می­توان به کار فن­دوین^[۴۸] و گروهش اشاره کرد[۵۳]. این گروه با بهره گرفتن از ذرات هرمی شکل و در نظر گرفتن پروتئینی با ضریب شکست برابر ۵/۱ و محیط اطراف که نیتروژن بود، جابجایی پلاسمونی بزرگی را مشاهده کردند.
نث^[۴۹] و چیلکاتی^[۵۰] نیز با بهره گرفتن از نانوذرات کروی که روی سطح یک شیشه به طور منظم قرار گرفته بودند، این بررسی را انجام و موفق به تشخیص مولکول­های مورد بررسی شدند [۵۴]. آن­ها همچنین در کار خود یک شعاع بهینه را برای ذرات کروی شکل، که بهترین حساسیت را فراهم می­کرد، گزارش کردند.
۲-۵-۳- حسگر تک نانوبلور
در سال ۱۹۹۸ کلار^[۵۱] پیشنهاد داد و در سال ۲۰۰۳ ماک^[۵۲] و همکاران از طریق آزمایش به این نتیجه رسیدند که یک نانوذره طلا به تنهایی می ­تواند حسگری برای محیط اطراف باشد [۵۵].
شکل ۲- ۱۲: نتایج به دست آمده برای حسگر تک نانوبلور
اولین نوع از این حسگر توسط راشک^[۵۳] و گروهش ساخته شد. یک نانوبلورمنفرد طلا برای مشاهده مولکول استرپتاویدین^[۵۴] مورد مطالعه قرار گرفت [۵۶]. نتایج این کار در شکل(۲-۱۲) مشاهده می­ شود. زمان منفی مربوط به زمانی است که مولکول­های استرپتاویدین هنوز به سطح نانوبلور اضافه نشده­اند. در زمان صفر مولکول اضافه می­ شود و قله پلاسمونی به سمت طول موج­های قرمز جابجا می­ شود. در این حالت نیز بعد از مدتی این جابجایی به یک مقدار ثابت و اشباع می­رسد و فرض این­که برهم­کنش تنها با مولکول­های خیلی نزدیک به سطح نانوبلور انجام می­ شود را تایید می­ کند. نوع کوچکی از این نوع حسگر در سال ۲۰۰۵ ساخته شد. به دلیل اندازه و سطح کوچک تک نانوبلور، مساحت لازم برای رویت مولکول­ها بسیار کم می­باشد. این ویژگی امکان ساخت حسگر­هایی با ابعاد بسیار کوچک را که یک نیاز ضروری برای آینده است را ممکن می­سازد.
فصل سوم:
برهم­کنش پلاسمون-مولکول
برهم­کنش پلاسمون-مولکول
۳-۱- انواع مولکول:
به منظور بررسی بر­هم­کنش پلاسمون-مولکول، ابتدا یک دسته بندی از مولکول­ها برای انجام این بررسی لازم می­باشد. در این پایان نامه مولکول­ها به ۳ دسته تقسیم و بر­هم­کنش پلاسمون با اولین دسته از مولکول­ها که در زیر معرفی می­ شود به طور تحلیلی بررسی و نتایج به دست آمده با نتایج آزمایشگاهی مقایسه می­ شود.

1. مولکول بدون جذب:

جدول (۴-۷) آزمون t مستقل برای غلظتهای مختلف کادمیوم در دو گونه E. microtheca و E. camaldulensis ۵۳

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول (۴-۸) غلظتهای مختلف کادمیوم در بین دو گونه E. microtheca و E. camaldulensis ۵۳
جدول (۴-۹) اثر تیمارهای مختلف روی بر تجمع عنصر مس (ppm) در اندامهای مختلف E. microtheca و E. camaldulensis ۵۶
جدول (۴-۱۰) اثر تیمارهای مختلف سرب بر تجمع عنصر مس (ppm) در اندامهای مختلف E. microtheca و E. camaldulensis ۵۸
جدول (۴-۱۱) اثر تیمارهای مختلف کادمیوم بر تجمع عنصر مس (ppm) در اندامهای مختلف E. microtheca و E. camaldulensis ۶۰
جدول (۴-۱۲) اثر تیمارهای مختلف Cu,Zn,Pb,Cd بر تجمع عنصر مس (ppm) در اندامهای مختلف اکالیپتوس ۶۲
جدول (۴-۱۳) اثر تیمارهای مختلف مس بر تجمع عنصر سرب (ppm) در اندامهای مختلف E. microtheca و E. camaldulensis ۶۴
جدول (۴-۱۴) اثر تیمارهای مختلف روی بر تجمع عنصر سرب (ppm) در اندامهای مختلف E. microtheca و E. camaldulensis ۶۶
جدول (۴-۱۵) اثر تیمارهای مختلف کادمیوم بر تجمع عنصر سرب (ppm) در اندامهای مختلف E. microtheca و E. camaldulensis ۶۸
جدول (۴-۱۶) اثر تیمارهای مختلف Cu,Zn,Pb,Cd بر تجمع عنصر سرب (ppm) در اندامهای مختلف اکالیپتوس ۷۰
جدول (۴-۱۷) اثر تیمارهای مختلف مس بر تجمع عنصر روی (ppm) در اندامهای مختلف E. microtheca و E. camaldulensis ۷۲
جدول (۴-۱۸) اثر تیمارهای مختلف سرب بر تجمع عنصر روی (ppm) در اندامهای مختلف E. microtheca و E. camaldulensis ۷۴
جدول (۴-۱۹) اثر تیمارهای مختلف کادمیوم بر تجمع عنصر روی (ppm) در اندامهای مختلف E. microtheca و E. camaldulensis ۷۶
جدول (۴-۲۰) اثر تیمارهای مختلف Cu,Zn,Pb,Cd بر تجمع عنصر مس (ppm) در اندامهای مختلف اکالیپتوس ۷۷
جدول (۴-۲۱) اثر تیمارهای مختلف مس بر تجمع عنصر کادمیوم (ppm) در اندامهای مختلف E. microtheca و E. camaldulensis ۷۹
جدول (۴-۲۲) اثر تیمارهای مختلف روی بر تجمع عنصر کادمیوم (ppm) در اندامهای مختلف E. microtheca و E. camaldulensis ۸۰
جدول (۴-۲۳) اثر تیمارهای مختلف سرب بر تجمع عنصر کادمیوم (ppm) در اندامهای مختلف E. microtheca و E. camaldulensis ۸۱
جدول (۴-۲۴) اثر تیمارهای مختلف Cu,Zn,Pb,Cd بر تجمع عنصر مس (ppm) در اندامهای مختلف اکالیپتوس ۸۲
جدول (۴-۲۵) دامنه عمومی عناصر سنگین در گیاهان (میلیگرم بر کیلوگرم) ۸۳
جدول (۴-۲۶)مقایسه غلظت عناصر سنگین در برگ E.camaldulensis و E. microtheca با غلظت بحرانی ۸۳
جدول (۴-۲۷)مقایسه غلظت عناصر سنگین در ساقه E.camaldulensis و E. microtheca با غلظت بحرانی ۸۴
جدول (۴-۲۸)مقایسه غلظت عناصر سنگین در ریشه E.camaldulensis و E. microtheca با غلظت بحرانی ۸۴
فهرست ‌شکلها
عنوان صفحه
شکل(۱-۱) فرآیندهای مختلف پالایش گیاهی ۲۴
شکل (۳-۱) موقعیت استان گلستان و شهرستان گرگان و موقعیت گلخانه ۴۳
شکل (۳-۲) گیاهان اکالیپتوس در طول دوره داشت در گلخانه ۴۴
شکل(۳-۳) نمایی از دستگاه اندازه گیری ICP 47
شکل (۴-۱) میزان جذب عنصر مس در برگ، ساقه و ریشه دو گونه E. microtheca و E. camaldulensis ۵۰
شکل (۴-۲) میزان جذب عنصر ری در برگ، ساقه و ریشه دو گونه E. microtheca و E. camaldulensis ۵۱
شکل (۴-۳) میزان جذب عنصر سرب در برگ، ساقه و ریشه دو گونه E. microtheca و E. camaldulensis ۵۲
شکل (۴-۴) میزان جذب عنصر کادمیوم در برگ، ساقه و ریشه دو گونه E. microtheca و E. camaldulensis ۵۴
۱-۱- مقدمه
منابع طبیعی هر جامعهای سرمایه ملی آن جامعه محسوب میشود. گیاهان بهعنوان تولیدکنندگان اولیه نقش مهمی در اکوسیستمها بازی میکنند و بهعنوان بخش مهمی از منابع طبیعی در دسترس ما هستند. اعمال مدیریت صحیح و کارا بر منابع طبیعی هر منطقه نیازمند داشتن اطلاعات دقیق از ویژگیهای کمی و کیفی رستنیها و آگاهی از روابط بین گیاهان و عوامل محیطی آنها (از جمله خاک) میباشد (میرغفاری، ۱۳۸۴). خاک در منابع طبیعی از ارزش و اهمیت بالایی برخوردار است زیرا ارتباط بسیار نزدیکی با پوشش گیاهی دارد به گونهای که میتوان با دیدن وضعیت گیاهی یک منطقه به وضعیت خاک آن پیبرد (غازان شاهی، ۱۳۷۶). آلودگی خاک بهعنوان یکی از مهمترین پیامدهای فعالیتهای انسان بر محیط زیست از دیرباز مورد توجه بسیاری از محققین علوم طبیعی قرار داشته است (براتی و میرغفاری، ۱۳۹۱). از نظر تاریخی آلودگی خاک بهوسیلهی فلزات سنگین ابتدا از معادن استخراج و کارخانه های ذوب اینگونه فلزات شروع شد. فعالیتهای معدنکاری انسان جهت استخراج فلزات سرب و روی باعث بروز مشکلات زیستمحیطی بسیار جدی در مناطق مجاور این معادن گردیده است. آلودگی خاک منجر به بروز مسمومیت در گیاهان یک منطقه و از بین رفتن پوششگیاهی و در نتیجه افزایش شدید نرخ فرسایشهای آبی و بادی در این مناطق میگردد (عرفان منش، ۱۳۸۷). خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک از جمله pH، درصد ماسه و رس، مقدار کربنات کلسیم موجود در خاک، مقدار مواد آلی، قابلیت تبادل کاتیونی (CEC)، نوع کانی رسی، درصد وزنی اکسیدهای سیلیسیم، آلومینیوم و آهن تاثیر مشخصی بر میزان جذب عناصر سنگین دارد (Wang et al., ۲۰۰۹).
گیاهپالایی^[۱]، تکنولوژی پاکسازی خاکها و سیستمهای آبـی از فلزات سنگین آلاینده است (Clements et al., ۲۰۰۲). از فواید گیـاهپـالایی ایـن است که حاصلخیزی خـاک بعـد از برداشـت فلـزات سـنگین تغییری نمیکند. البته تعداد زیادی از این تکنیکهای مهندسی بهدلیل محدودیتهای اقتصادی و منطقی قابل اجرا نیـست (Hulme & Hill, 2004). پاکسازی محیطزیست آلوده به فلزات سنگین و آلایند‌ههای آلی توسط جذب آنها به وسیله گیاهان یا گیاه‌پالایی امروزه جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. با توجه به اینکه روش های سنتی برداشت عناصر سنگین از خاک و آب بسیار پرهزینه و دشوار و اغلب ناموفق است، لزوم استفاده از گیاهان کاهش‌دهنده آلودگی خاک و آب روشن است. از طرفی با توجه به نیاز روزافزون جنگلکاری در ایران، لازم است که تحقیقی جامع بر روی گونه‌ها‌ی‌ اکالیپتوس و نقش این گیاهان در جذب عناصر سنگین انجام شود. گیاهپالایی یک گزینه کم هزینه، به‌ویژه برای مناطق آلوده محسوب می‌شود. توانایی تجمع فوق‌العاده فلزات سنگین در کاربرد روش گیاهپالایی، بر مبنای سرعت رشد (تولید زیست‌توده) و میزان تجمع فلز سنگین (گرم فلز بر کیلوگرم بافت گیاه) استوار است. از این‌رو یافتن مؤثرترین گیاه سریع‌الرشد اکالیپتوس با توانایی حداکثر در جذب فلزات سنگین منجر به اقدام بعدی برای معرفی گیاهان با توان ژنتیکی بالاتر میگردد.
بررسیهای گوناگونی در مورد قابلیت جذب فلزات سنگین و دیگر آلاینده‌ها توسط گونه‌ها‌ی درختی در ایران و دیگر کشورها شده است. اکالیپتوس با رشد و تولید چوب بیشتر و جذب و نگهداری بیشتر عناصر و فلزات سنگین از خاک آبیاری شده با فاضلاب در اندام‌های‌ خود و تعریق فزونتر نسبت به سایر گونه‌ها‌ی‌ درختی کندرشد، در پالایش خاک از آلاینده‌ها نقش مهمی را ایفا می‌کند‌. به‌عنوان‌مثال راد^[۲] و همکاران در سال ۲۰۱۰، پس از آزمایش سازگاری و عملکرد هشت گونه اکالیپتوس با بهره گرفتن از فاضلاب شهری و صنعتی یزد، نتیجه گرفتند که گونه E.camaldulensis از نظر سازگاری، رشد ارتفاعی و قطری و قدرت جذب آب، موفق‌تر از سایر گونه‌ها‌ بوده است.
۱-۲- بیان مسئله تحقیق
طی سالهای اخیر و در نتیجه اجرای بعضی برنامههای توسعه اقتصادی، صنعتی، کشاورزی و خدماتی در مناطق مختلف جهان، تعادل و توازن طبیعت در مواردی برهم خورده است که این امر عوارضی را در مقیاسهای محلی یا منطقهای و حتی جهانی به همراه داشته است (تائبی و اسحاقی، ۱۳۸۰). آلودگی محیط زیست از جمله آلودگی خاک یکی از عوارض مهم به هم خوردن تعادل و توازن طبعیت میباشد. مهمترین آلایندههای خاک شامل فلزات سنگین، بارشهای اسیدی و مواد آلی میباشند که از این میان فلزات سنگین به واسطه غیر قابل تجزیه بودن، سمیت زیاد، اثرات تجمعی و سرطانزایی مورد توجه میباشند(Mico et al., ۲۰۰۶). فلزات سنگین به فلزاتی گفته میشود که دارای چگالی نسبتا بالا بوده و در غلظتهای کم سمی باشند (عرفان منش و افیونی، ۱۳۷۹). هرچند این عناصر به طور طبیعی دارای غلظت کمی در خاک موجود هستند اما پراکنش جغرافیایی آنها چه بهصورت طبیعی و چه از طریق فعالیتهای انسانی مشکلات و مسائلی را در بر خواهد داشت.
الگوی فعالیتهای صنعتی امروزی به آلودگیهای زیستمحیطی، به ویژه آلودگی با فلزات سنگین منجر میشود (Chehregani and Malayeri, 2007). میزان تخلیه آلایندههای فلزی در محیط با افزایش زندگی شهری رو به توسعه است. آلودگی زمینهای کشاورزی به وسیله فلزات سنگین در حال افزایش است. بعضی از بومشناسان اخیر منابع مختلفی از آلایندهها در اکوسیستمهای خاکی طبیعی را که شامل فلزات انتقال یافته توسط هوا، از دود اگزوز اتومبیلها، کارخانه های باتریسازی و رنگسازی و دیگر فعالیتهای صنعتی هستند، تشخیص دادهاند (Jaja and Odoemena, 2004).
در دهه های اخیر، فلزات سنگین بهدلیل خصوصیت آلایندگی ویژه آنها بسیار مورد توجه قرار گرفتهاند. برخی از این ویژگیها عبارتند از (Facchinelli et al., ۲۰۰۱):

• • آنها مانند بسیاری از مواد آلی در طول زمان تجزیه نمیشوند.

• • ورود آنها در خاک میتواند با هوازدگی سنگهای مادری و پدوژنزی ارتباط داشته باشد.

• • اغلب بهصورت کاتیونها هستند. در نتیجه تغییر شرایط زیستمحیطی در اثر فعالیتهای انسان (تغییر کاربری زمین، کشاورزی و تغییرات اقلیمی) یا از طریق اشباع شدن بیش از ظرفیت بافری خاک میتوانند تحرک پیدا کرده که در چنین وضعیتی بسیار خطرناک خواهند بود.

آلودگی فلزات سنگین یکی از مشکلات عمده زیستمحیطی است و معمولا ناشی از فعالیتهای صنعتی، نظیر بهرهبرداری از معادن، ذوب فلزات، فرایندهای تخلیه گاز، تولید انرژی و سوخت، کاربرد کود و آفتکش و فراوری پسماندهای شهری است. بدیهی است این پدیده با صنعتی شدن و نوگرایی جوامع شدت بیشتری یافته است (Tanhan et al., ۲۰۰۷) و این فعالیتها باعث ورود مقدار زیادی از عناصر سنگین به اتمسفر میشود. عناصر موجود در اتمسفر در نهایت به صورت فرونشست خشک^[۳]، یا فرونشست تر^[۴] روی سطح خاک و گیاهان قرار میگیرند. در مقیاس جهانی فرونشست جوی مهمترین عامل ورود عناصر سنگین به خاک محسوب میشوند (Deboudt et al., ۲۰۰۴; Schilling, and Lehman, 2002).
علیرغم تفاوتهایی که در رفتار عناصر سنگین از لحاظ تحرک و قابلیت جذب آنها در خاک وجود دارد، در اغلب موارد میزان خروج آنها از طریق آبشویی و یا جذب به وسیله گیاهان نسبت به میزان ورود آنها به خاک بسیار کمتر است. این امر موجب انباشته شدن تدریجی عناصر در خاک می شود. روند انباشت عناصر سنگین در خاک بسیار کند بوده و اثرات آن پس از دهها سال قابل تشخیص است. به دلیل فرایند انباشت عناصر تقریبا یک فرایند برگشت ناپذیر است که در درازمدت موجب کاهش کیفیت خاک و در نهایت تخریب اراضی کشاورزی می شود (امینی و همکاران، ۱۳۸۵).
به دلیل سمیت بالقوه و مقاومت زیاد فلزات، خاکهایی که آلوده به چنین عناصری هستند به عنوان یک مشکل محیطی مطرح میباشند که به یک راه حل موثر و ممکن نیاز دارند (Nascimento & Xing 2006; Groppa et al., ۲۰۰۷).
آلودگی خاک ناشی از فعالیتهای انسانی یکی از مهمترین مشکلات زیستمحیطی برای سلامت انسان است (Jian et al., ۲۰۰۸). چندین روش برای حذف فلز از خاک آلوده وجود دارد، مانند شستشوی خاک، روش های شیمیایی و روش های بیولوژیکی که هزینه مهندسی زیادی را شامل میشوند و نیز اثرات نامطلوبی بر فعالیتهای بیولوژیکی بر جای میگذارند (Khan, 2005; Pulford &Watson, 2003). امروزه صنعتی شدن منجر به تخریب و آلودگی خاک در کشورهای درحال توسعه شده است که اغلب راهکارهای اساسی برای حل این مشکل در این کشورها، هزینه بر یا غیرقابل دسترس هستند (Khan et al., ۲۰۰۹). به نظر میرسد که استخراج گیاهی (گیاهپالایی) امیدوارکنندهترین تکنیک باشد و محققان نیز توجه زیادی را به آن مبذول داشتهاند (Nascimento & Xing, 2006).
اساس گیاهپالایی یک روش امید بخش برای پالایش خاک و آب، جذب آلایندهها یا محصور شدن آنها به وسیله گیاهان میباشد. در ابتدا توجه، بیشتر روی گیاه عالی تجمع کننده نسبت به گیاهان غیرتجمع کننده متمرکز شده بود (Baker et al., ۱۹۹۴; Brooks, 1998). اما بعدا با تناوب در جایگزینی گیاهان بومی، گیاهان قابل کشت تجمع کننده، بشدت مورد استفاده قرار گرفتند. احتمالا قابلیت دسترسی فلزات و جذب گیاهی، تیمار خاک و هم فاکتورهای در نظر گرفته شده را افزایش میدهند، در این خصوص گیاهپالایی یکی از روش های زیستپالایی است که در دهه های اخیر برای اصلاح و پالایش خاکهای آلوده به ترکیبات آلی و معدنی ارائه شده است. مزیتهایی که این روش نسبت به سایر روش های مکانیکی و شیمیایی دارد، ارزان بودن و امکان بهرهگیری آن در سطح وسیع است. با این حال باید به این مسئله توجه داشت که انتخاب گیاه در این روش از اهمیت ویژهای برخوردار است (Mattina et al., ۲۰۰۳). با توجه به نیاز روزافزون جنگلکاری، لازم است که تحقیقی جامع بر روی گونه های اکالیپتوس و نقش این گیاهان در جذب عناصر سنگین انجام شود. در دهه های اخیر اکالیپتوسکاری رشد فزایندهای یافته و بتازگی مسئله زراعت چوب توجه همگانی را به خود معطوف کرده است. اکالیپتوس به منظور ایجاد فضای سبز و تلطیف هوا در مناطق صنعتی و کارخانه های ذوب فلز و کاستن آلودگی هوا و خاک جایگاه ویژهای پیدا کرده است. از اینرو با کاشت درختان اکالیپتوس که توانایی جذب و تجمع فلزات سنگین را دارند، به پاکسازی محیط کمک شایانی میشود(Salahi, 2007) . اکالیپتوس با رشد و تولید چوب بیشتر و جذب و نگهداری بیشتر عناصر و فلزات سنگین از خاک آبیاری شده با فاضلاب در اندامهای خود و تعریق فزونتر نسبت به سایر گونه های درختی کندرشد، در پالایش خاک از آلایندهها نقش مهمی را ایفا میکند.
۱-۳- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

۷

بانک جانسون ماتی

انگلستان

۱۹۸۴ ا

این بانک از ۴۵۰ میلیون پوند وامی که داده بود ۲۴۵ میلیون پوند آن سوخت شده است

۸

صندوق‌های وام و پس‌انداز، حدود ۱۳۰۰ صندوق

آمریکا

۱۹۸۰و ۱۹۹۳

تمرکز ریسک اعتباری در بازار مسکن و قرار گرفتن این صنعت در معرض ریسک نرخ بهره و سیاست تسامح دولت

مطالبات معوق و مذاکره
سعه‌صدر را ابزار مدیریت نامیده‌اند حوصله، صبر رمز موفقیت مسئولین شعب در پیگیری و وصول مطالبات است یک مذاکره علمی و فنی همراه با شنیدن (با گوش کردن تفاوت دارد) دقیق سخنان بدهکاران و بررسی کامل راهکارهای پیشنهادی آنان از دهها اقدام دیگر در وصول مطالبات بانک موفق‌تر خواهد بود.
برخی از کارکنان مسئول در بانک هنگامی که بدهکار پیشنهادی در رفع مشکل مطالبات معوق می‌دهد گویی کفر می‌شنوند و بدلیل عدم مطابقت پیشنهاد بدهکار با مقررات و ضوابط و بانکی برآشفته شده و بنای مذاکره را بر هم زده و اغلب کار به تهدید و ناراحتی و خروج بدهکار از دسترس بانک می‌کشد. (البته مسئولین شعب نیز تا حدودی حق دارند زیرا سالها تلاش و زحمات خود را در خطر تخریب می‌بینند) اما باید به این نکته ظریف توجه کنیم که بسیاری از قوانین و مقررات و ضوابط در گذشته وجود نداشته‌اند و خارج از ضوابط و مقررات شناخته می‌شدند با ارائه پیشنهادهای افراد ، بسیاری از ناممکن‌ها ممکن شده و در قالب قوانین و مقررات و ضوابط درآمده‌اند و بسیاری از قوانین و مقررات و ضوابط نیز به علت ناکار آمدی، ضعف و خشکی تغییر نموده و یا از بین رفته‌اند. مسئله آشکار و به روز این موضوع بحث تعیین تکلیف بخشی از مطالبات معوق با اعطاط تسهیلات جدید است که اخیراً مقامات عالی رتبه و رسمی کشور به آن اشاره نموده‌اند. اما قبل از این اعلام رسمی اکثر مسئولین شعب جرات وارد شدن به این موضوع را نداشتند چون امکان تخریب پرونده های کاری آنان وجود داشت (البته فعلاً نیز این احتیاط وجود دارد) هر چند همه بخوبی می دانستند و می‌دانند که به هر حال یکی از راهکارها همین است که حداقل واحدهای فعال که گرفتار مطالبات هستند با اعطای تسهیلات (و البته با وثایق محکم) امکان نجات برایشان فراهم خواهد شد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۱۸ ریسک
ریسک یا خطر به صورت احتمال محقق پیش بینی های آینده تعریف می شوند. به عبارت دیگر بنابه تعریف مارک و گالای (۲۰۰۰) ریسک به معنی امکان وقوع یک خسارت و زیان اعم از مالی غیر، مالی در نتیجه انجام یک فعالیت است. در واقع، طبق این تعریف، هر عاملی که موجب محقق نشدن پیش بینی های آینده گردد تحت عنوان عامل ریسک در نظر گرفته می شود . احتمال محقق نشدن پیش بینی های مالی، ریسک مالی را افزایش می دهد و هر عاملی که باعث ایجاد این عدم قاطعیت درپیش بینی ها شود در واقع عامل ریسک مالی است (شایان،آرانی،۱۳۸۰).
ریسک از نظر یک بانکدار به معنی عدم قطعیت در رابطه با یک اتفاق می باشد(صابری ،۱۳۸۶،ص ۵۰)
ریسک در هر حیطه ای قابلیت مطرح شدن دارد که یکی از مهمترین آنها ، بانک ها هستند . زیرا بانک ها از یک سو سرمایه های مردم را که در قبال آن مسئولیت دارند جمع آوری کرده و از سوی دیگر با بهره گرفتن از این سرمایه ها اقدام به انجام عملیات بانکی و فعالیت های اقتصادی می نمایند. با توجه به تغییرات در عوامل محیطی و سیستم های اقتصادی هر روز ریسک های متفاوتی بر ساختار مالی بانک ها اثر می گذارد.
برای مطالعه انواع ریسک در بانک ها ، تمام ریسک ها را به صورت یک مجموعه در نظر می گیریم. زیرا تغییرات عوامل در محیط پیچیده ای روی می دهند که ارزیابی و تحلیل آنها کار چندان ساده ای نیست. از طرفی ما در جهانی مملو از انواع ریسک زندگی می کنیم و برای ایجاد جوی قابل اعتماد تر، باید ریسک ها را در درجه اول بشناسیم و سپس آن را به روشی نظام مند مدیریت کنیم(تهرانی و همکاران ،۱۳۸۸).
طبق تعاریف ICICI در سال ۲۰۰۷ ، مدیریت ریسک یکی از مهمترین ارکان سیستم های مالی و بانکی می باشد. بخش مدیریت ریسک در هر سازمان، ارائه بهترین عملکرد و بهینه سازی استفاده از سرمایه و به حداکثر رساندن ارزش دارائی های سهام داران را به عنوان هدف اصلی خود مطرح می کند و با بهره گرفتن از تدابیر مناسب و راه کارهای به موقع، ریسک های اساسی، یعنی ریسک اعتباری ریسک بازار و ریسک عملیاتی را پوشش می دهد(عراقی،۱۳۸۴).
ریسک در بانکداری، بنا به دلایل زیر ماهیتی متفاوت از ریسک دیگر بخش های اقتصادی دارد مدیریت ریسک در بانک ها بسیار مهمتر و پیچیده تر از سایر بخش های اقتصادی می باشد.
-تعداد و تنوع عملیات بانکی
– حفظ منافع سپرده گذاران
– حفظ منافع سهام داران بانک
– ماهیت های متفاوت این عملیات
– وضعیت سرمایه بانک و محدودیت میزان آن
– متفاوت بودن منافع بانک و سپرده گذاران
– تعداد گیرندگان تسهیلات اعتباری
– نوع وظیفه بانک ها که آنها را متمایز از بنگاه های دیگر اقتصادی می کند
– سر وکار داشتن گروه زیادی از کارکنان بانک با منابع مالی
– متفاوت بودن وضعیت مالی هر یک از گیرندگان تسهیلات
– وضعیت منافع سپرده گذارن و فراوانی آنها
– نبود تخصص کافی در زمینه های مدیریت منابع، ثبت عملیات زیاد مالی، نقل و انتقال زیاد پولی داخلی و خارجی و….(خوری،۱۳۸۱).
بنا به نظر پاندی ماهیت فعالیت بانک ها به گونه ای است که اگر چه ظاهرا علامتی از بحران و یا ورشکستگی از خود نشان نمی دهند، ولی می توانند بحران های پنهان را به حالت های گوناگون با خود حمل نمایند و این بحران ها، مسئولین نهادهای نظارتی واجرایی سیستم های مالی را بر آن داشت تا مدیریت ریسک نهادهای مالی و به خصوص بانک ها را با جدیت بیشتر و به صورت کارشناسی شده مورد توجه قرار دهند. این نگرانی تا حدی اهمیت پیدا کرده است که بانک تسویه حساب بین الملل(BSI) و کمیته بال دستور العمل های خاصی را برای اعمال مدیریت ریسک در بانک ها تهیه کرده اند(ذکاوت،محمدیان،۱۳۸۵).
۲-۱۹ انواع ریسک
۲-۱۹-۱ ریسک نقدینگی^[۱]
ریسک نقدینگی دو حالت مختلف دارد. ‘ریسک نقدینگی دارایی’ و ‘ریسک نقدینگی تأمین مالی’. ریسک نقدینگی دارایی که با نام ‘ریسک نقدینگی بازار‌ـ محصول’ هم شناخته می‌شود، زمانی ظاهر می‌شود که معامله با قیمت پیش‌بینی‌شده قابل انجام نباشد (به دلیل تغییر وضعیت نسبت به زمان معامله عادی) این ریسک در بین گونه‌‌های دارایی‌‌ها و در زمان وابسته به شرایط بازار تغییر می‌کند. بعضی دارایی‌‌ها مانند ارز‌های اصلی یا اوراق قرضه، بازار‌های عمیقی دارند و در اغلب مواقع به راحتی با نوسان کمی در قیمت، نقد می‌شوند اما این امر در مورد همه دارایی‌ها صادق نیست.
‘ریسک نقدینگی تأمین مالی’، که ریسک جریان وجه نقد هم نامیده می‌شود، به عدم توانایی در پرداخت تعهدات برمی‌گردد. این موضوع مخصوصاً برای پرتفو‌‌هایی که متوازن شده‌اند و متعهد به پرداخت حاشیه سود به طلب‌کاران هستنند معضل مهمی است. در واقع اگر ذخیره وجه نقد کافی نباشد، ممکن است در شرایط سقوط ارزش بازار نیاز به پرداخت وجه نقد وجود داشته باشد که منجر به نقد کردن اجباری پرتفو در قیمت پایین می‌شود. این چرخه ضرر‌ها که با حاشیه سود تعهد شده شدیدتر می‌شود، گاهی به مارپیچ مرگ تعبیر می‌شود.
ریسک تأمین مالی با برنامه‌ریزی مناسب جریان وجه نقد کنترل می‌شود. محدود کردن شکاف جریان وجه نقد، متنوع کردن و در نظر گرفتن منابع مالی جدیدی برای پر کردن کسری نقدینگی نقش مهمی در کنترل ریسک نقدینگی دارند.
در مورد بانک‌ها، ریسک نقدینگی به دلیل کمبود و عدم اطمینان در میزان نقدینگی بانک ایجاد می‌شود. حالت دیگری که باعث افزایش ریسک نقدینگی می‌شود این است که بازارهایی که منابع بانک در آن‌ها قرار دارد دچار کمبود نقدینگی شوند. ریسک نقدینگی با سایر ریسک‌های مالی مختلط است و به همین دلیل سنجش و کنترل آن با دشواری روبرو است.
۲-۱۹-۲ ریسک بازار^[۲]