همان طور که گفته حرکت به سوی کمال و مدارا داشتن در تمام مراحل زندگی می‌تواند آرامش را به زندگی برگرداند ، البته به کارگیری فنونی که ذکر شد می‌تواند در این مسیر ما را یاری کند تا در مدارا داشتن موفقیت بیشتری کسب کنیم و بتوانیم از فواید مدارا بهره های کافی و وافی را برده باشیم.
تمام فنونی که ذکر شد بر دو بعد مهم اسلامی استوار است یکی اینکه ما باید این واقعیت را بپذیریم که همیشه دیگران مطابق میل ما عمل نمی کنند و قرآن مجید در آیات مختلف بر این نکته تأکید می‌کند که تغییر شخصیت افراد فقط از خالق هستی ساخته است و از این رو به پیامبرش نیز گوشزد می‌کند که این قدر برحال مشرکان تأسف نخورد (شعرا ، ۴-۳).
نکته دوم این که ناراحتی در مقابل رفتار ناشایست دیگران ، مشکلی را حل نمی کند ، بلکه اوضاع را وخیم تر می‌کند . از این رو قرآن مجید و روایات به عفو در مقابل بدی های دیگران تأکید می ورزند . حضرت علی (ع) می فرمایند : “از لغزش ها بگذر تا مقام و منزلت خود را بالا ببری” (آمدی،۱۳۶۶،، ج ۳، ص ۳۱۴).
فواید و پیامدهای مدارا در زندگی
خیر و برکت
یکی از پیامدهای مهم مدارا برکت و خیر می باشدبه صورتی که حضرت محمد (ص) درروایتی رفق را سمبل برکت و خشونت را سمبل شومی معرفی کرده‌اند و فرموده اند : « الرفق یمن و الخرق شوم » « رفق و مدارا برکت و خشونت بی برکتی و شومی است » پیامبر اکرم(ص) می فرمایند : به درستی که در وفق و مدارا افزایش و برکت است و کسی که از رفق محروم باشد از خیر محروم است .
بهره مندی و خوشبختی
مدارا یکی از آموزه های دینی است که باعث بهره مندی از زندگی می شود حضرت امام کاظم (ع) می فرمایند : « الرفق نصف العیش » رفق و مدارا نیمی از زندگی است ( کلینی،۱۳۶۵ ق ، ج ۲ ، ص ۱۲۰).امیر مؤمنان (ع) می فرماید : « الرفق مفتاح النجاح » رفق و مدارا کلید خوشبختی است آن حضرت همچنین می فرماید : « من استعمل الرفق غنم » کسی که رفق و مدارا پیشه سازد ، سودمی برد (آمدی،۱۳۶۶، ص ۲۴۴).
پس از این روایات این طور نتیجه می شود که مدارا باعث بهره مندی و خوشبختی در زندگی
می شود . البته قابل ذکر است که خوشبختی این نیست که به همه خواسته های خود برسیم بلکه چه بسا گاهی خوشبختی و کمال در این است که با بعضی از خواسته های خود نیز مقابله کنیم . پس با تکیه و تمسک به سخنان معصومین راه خوشبختی را طی نمائیم.
امنیت
به طور طبیعی هر رفتاری که از انسان سر می زند ممکن است منافع یا ضررهایی برای دیگران داشته باشد پس ضرورت مدارا برای برخورداری از امنیت قابل توجه است به صورتی که امیرالمومنین علی(ع) می فرماید : «من داری الناس أمن مکرهم« کسی که با مردم مدارا کند از مکر آنان در امان می ماند. امام علی (ع) می فرماید : « من جر المداراه قاریه المکروه » کسی مدارا را کنار بگذارد ناخوشی ها به او نزدیک می شود (آمدی،۱۳۶۶، ص ۲۴۴). پس برای فرار از ناخوشی ها و روی آوردن به شیرینی های زندگی باید از جاده مدارا عبور کرد و در زیر سایه مدارا رفتار را هدایت کرد. در حدیث دیگری حضرت علی (ع) می فرماید : با مردم مدارا کن ، تا از گزندهایشان در امان باشی و از نیرنگهایشان سالم بمانی (آمدی،۱۳۶۶، ج ۴ ، ص ۱۵).
محبت ، مسالمت و کینه زدایی
بهترین الگوی رفاقت خدا است و نمونه رفق او از بین بردن کینه هاست و امام صادق (ع) می فرماید : «ان الله تبارک و تعالی رفیق یحب الرفق فمن رفقه بعباده تسلیله اضغانهم » بدرستی که خداوند متعال رفیق است و رفق را دوست دارد و از نمونه های رفق او نسبت به بندگانش این است که کینه های میان آنان را از بین می‌برد ( حسین زاده ، ۱۳۹۰). امیرالمومنان علی (ع) می فرماید :« الرفق یؤدّی الی السّلم» رفق و مدارا به زندگی مسالمت آمیز منتهی می شود (آمدی،۱۳۶۶، ص ۲۴۴).
همه مردم به دنبال زندگی آرام هستند که به دست نمی آید مگر با مدارا کردن . حضرت علی(ع)
می فرماید : « ما استجلب محبه بمثل السخاء و الرفق و حسن الخلق » چیزی به اندازه سخاوت ، مدارا و خوش اخلاقی محبت به وجود نمی آورد. بسیاری از سختی ها در زندگی با مدارا آسان می شود شاید یک موقعیت برای یک نفر رضایت بخش باشد و همان موقعیت برای دیگری عذاب آور ، عاملی که این احساس ها را به فرد می‌دهد همان مدارا است . حضرت علی (ع) می فرماید : « کم من صعب تسهل بالرفق » چه بسیار سختی هایی که با رفق و مدارا آسان می شود (آمدی،۱۳۶۶، ص ۲۴۴).
موفقیت و پایداری
حضرت علی (ع) می فرماید : « ارفق توفق » مدارا کن موفق می شوی آن حضرت در بیانی دیگر می فرماید : « بالرفق تدرک المقاصد » با رفق و مدارا نتایج کسب می شو د (آمدی،۱۳۶۶، ص ۲۴۴).حضرت علی (ع) در این باره می فرماید : « بالرفق تدوم الصحبه » با رفق و مدارا همدمی و همراهی در زندگی مشترک پایدار می ماند . پس برای رسیدن به یک زندگی با دوام و پایدار رفق و مدارا ضروری است همسری که مدارا پیشه می‌کند ، شریک زندگی خود را از مخالفت ورزیدن باز می‌دارد و زمینه انس در او ایجاد می‌کند ، وقتی انس ایجاد شد موافقت و راحتی به وجود می‌آید ( حسین زاده ، ۱۳۹۰). حضرت علی (ع)می فرمایند : الرفق یسیر الصعاب و یسهل شدید الاسباب . با رفق و ملایمت ، دشواری ها آسان و موانع سخت ، سهل می‌گردد (آمدی،۱۳۶۶، ج ۲ ، ص ۸۹).
رزق و روزی
حضرت علی (ع) می فرماید : « من استعمل الرفق استدر الرزق » کسی که رفق و مدارا به کار گیرد ، روزی فراوان پیدا می‌کند (آمدی،۱۳۶۶، ص ۲۴۴). از امام صادق (ع) روایت شده است که فرمودند : « ایما اهل بیت اعطوا حظهم من الرفق فقد وسع الله علیهم فی الرزق . هر خانواده ای که نسبت به همدیگر با رفق و مدارا برخورد کند خداوند هم به رزق و روزی آنان وسعت می بخشد و روزی فراوان نصیب آنان می‌سازد (حرعاملی،۱۴۰۹ ق، ج ۱۵، ص ۲۰۷) .
نتیجه آخرتی
امام سجاد (ع) : “کان آخر ما اوصی به الخضر موسی بن عمران علیه ما السلام : …… ما رفق احدٌ باحدٍ فی الدنیا الا رفق الا عزوجل به یوم القیامه ” آخرین سفارشی که خضر به موسی بن عمران علیه ما السلام کرد این بود : هیچ کس در دنیا با کسی نرمی نکند مگر آنکه خداوند عزوجل در روز قیامت با او نرمی کند (مجلسی،۱۴۰۳ ق ، ج ۷۳ ،ص ۳۸۶).
نتیجه ی اجتماعی
امام صادق (ع) می فرماید: ” من کان رفیقاً فی امره نال ما یرید من الناس” هرکه در کارهای خود ملایمت داشته باشد ، به آنچه از مردم می‌خواهد دست یابد. حضرت محمد (ص) می فرمایند : هرگاه دو نفر با یکدیگر همسفر شدند آن کس که با دیگری رفق و مدارا پیش گیرد نزد خدا محبوب‌تر و پاداشش عظیم تر است (حرعاملی،۱۴۰۹ ق، ج ۸ ، ص ۳۰۲).در روایت دیگری حضرت محمد (ص) می فرمایند : « ان الرفق لم یوضع علی شی ء الا زانه و لانزع من شی ء الا شأنه » رفق بر کاری نهاده نشد مگر اینکه آن را زینت داد و از هیچ چیز کنده نشد مگر اینکه آن را زشت ساخت (کلینی،۱۳۶۵ ق،ج۲،ص۱۱۹ و۱۲۰).از این روایت حضرت محمد (ص) معلوم می شد که مدارا باعث تزئین رفتار می‌باشد و آن ها را مزین می‌کند.
نتیجه ی شخصی
