انسان دارای نیازهای متعدد و متنوعی است و در مرحله از رشد خانواده نوع نیازهایی که اعضاء نیست آن در خویشتن و عضو خانواده خود نسبت به آن خود آگاه می شوند متفاوت است.در مرحله نامزدی نیاز به صمیمیت، محبت از اهمیت ویزهای برخوردار است، در مرحله ازدواج نیاز جنسی قوی تر می شود، پس از آن نیاز به قدرت و آزادی ممکن است زوجین را رودرروی همدیگر قرار دهد، پویایی نیاز های زن و شوهر و فرزندان و نحوه پاسخگویی به نیاز های متقابل یکدیگر کیفیت سازگاری زناشویی، سلامت روانی زوجها و فرزندان را تعیین می کند.
به نظر می رسد برخی نیازها در طول زندگی خانواده از نظر شدت کم و زیاز می شوند و برخی از نظر کمیت در حال تغییر هستند اما نحوه بروز و ارضاء آنها متفاوت است. شاید نیاز به زیبایی در مراحل زندگی یک نیاز اساسی می باشد اما در آغاز ازدواج بر مبنای وضعیت ظاهر فرد است و در مراحل بعدی که وضعیت ظاهری زوجها با همدیگر عادی می شود کیفیت ارتباط عاطفی تعیین کننده زیبایی و نقش آن است. نیاز به صمیمیت و عطوفت ورزی و لمس شدن هیچگاه کاهش نمی یابد بلکه نحوه ارضاء آن در طول دوران زندگی خانوادگی تغییر می کند.
سایر ابعاد دیگر خانواده که در فرایند رشد و تحول خانوادگی تغییر وتحول می یابند به شرح زیر است:
حجم خانواده
رضایت از زندگی زناشویی
نقش اطرافیان در زندگی زناشویی
درجه فردیت یافتگی و عدم فردیت یافتگی
درجه پذیرش و عدم پذیرش همدیگر
میزان همبستگی و دلبستگی

مراحل رشد و تحول خانواده

چه عواملی موجب رشد خانواده می گردد. چه چیزی سبب می شود خانواده کاملاً منوط به رشد کل خانواده است. توقف رشد خانواده بعنی توقف رشد اعضای آن و افتادن خانواده در دام آشفتگی یعنی ابتلای اعضای آن به اختلاف رفتاری و بیماری روانی است دوره های رشد خانواده متمایز از دوره های رشد روانی است هرچند با آن ارتباط تنگاتنگ دارد و در دل فرایند رشد روانی صورت می گیرد یا حتی از رشد کلی است اما با این حال تا حدی متمایز بوده و ویژگیهای خاص خود را دارد در رشد خانواده مانند رشد روانی، عدم انجام وظایف رشد، عدم ارضاء نیازهای خاص هر دوره یا عدم انحلال مسائل انتقالی و استحاله ای موجب انباشت مسائل و مشکلات و انتقال آن به دوره های بعدی و تأخیر در رشد می گردد به طوری که گاهی جبران آن امکان پذیر نیست.
گذر از یک مرحله و ورود به مرحله دیگر در خانواده نیازمند دانستن آگاهی و مهارت کافی است، در دنیای پیچیده امروز بسیاری از خانواده ها نمی توانند به راحتی از یک مرحله به مرحله دیگر بروند زیرا گستردگی روابط اجتماعی و وسیع بودن عوامل مؤثر و مداخله گر در رشد و ناشناخته بودن آنها مانع طی آسان یک مرحله و ورود به مرحله بعدی است. رشد خانواده بر خلاف رشد روانی که تا حدی بستگی به عوامل بیولوژیک دارد به مقدار زیادی وابسته به شرایط اجتماعی است و نیازمند دانش، تجربه و آگاهی کافی است،در واقع بسیاری از دوره ها با تصمیم گیری آغاز می شود و کاهش می یابد، بنابراین داشتن آگاهی و دانش کافی برای تصمیم گیری درست که متضمن سلامت خانواده و سلامت روانی افراد است امری ضروری است، کسب این آگاهیها و دانشها توسط بسیاری از مردم در امروز مقدور نیست در نتیجه نیازمند کمک یک شخص به نام مشاور می باشد تا به آنها در طی کردن این مرحله کمک نماید. مشاور همراه و یا پا به پای تحولات خانواده حرکت می کند و اقدامات مشاوره ای خود را به تناسب نیازهای آنان تنظیم می نماید.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در زمینه دوره های تحولی خانواده صاحب نظران دیگاههای متفاوتی ارائه می دهند که در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنم:
دوال (۱۹۷۱) مراحل رشد وتحول خانواده را به هشت مرحله تقسیم می کند که عبارتند از:
مرحله ازدواج بدون کودک
مرحله فرزنددار شدن (تولد اولین فرزند)
خانواده با کودکان پیش دبستانی بزرگترین بچه از۶-۳ سال
مرحله ورود فرزندان به مدرسه بزرگترین بچه ۶سال تا ۱۳ سال
خانواده با فرزندان نوجوان بالغ بزرگترین ۱۳ تا ۲۰ سال
خانواده در مرحله ترک فرزندان بزرگترین بچه خانواده را ترک کی کند
والدین میانسال
خانواده با اعضای پیر.
آلدوس (۱۹۹۶) مراحل رشد خانواده را وظایف مربوط به رشد را در هر دوره چنین بیان می کند:
شکل گیری: حفظ ارزشهای اخلاقی و کنترل اجتماعی
مرحله تولد فرزند: بقاء نسل، اجتماعی کردن، انتقال فرهنگ
دوره فرزند پروری: انتقال فرهنگ، کنترل اجتماعی، رشد ارزشهای اخلاقی
سالهای میانه: رشد اجتماعی اخلاقی
سالهای پایانی: انتقال مسئولیت
سالمن (۱۹۷۳) پنج مرحله کلی رشد خانواده رادر یک چهار چوب چنین ارائه می دهد:

مرحله ازدواج
تولد فرزندان
تفرد اعضای خانواده
خروج فرزندان از خانواده
مرحله تحلیل و از دست دادن
پارن میل و لانگو(۱۹۷۸) سیر و رشد تحول خانواده را شامل مراحل زیر میدانند:
مرحله تعهد و پیمان: شامل نامزدی، عروسی، ماه عسل، جدا شدن از خانواده اصلی و ایجاد دلبستگی بین خودشان
۲-۱- مرحله نقشهای جدید والدینی
۳-۲- مرحله پذیرش شخصیت جدید در خانواده، تولد فرزند و دلبستگی به نوزاد
۴-۳- آغاز خروج کودک از خانواده، رشد روابط مستقلانه کودکان، سازگاری با مدرسه و دیگر مؤسسات خارج از خانواده و توسعه روابط اجتماعی کودک
۵-۴- پذیرش دورۀ بلوغ، رشد هویت اجتماعی و جنسی فرزندان، دوست یابی و گسترش شبکه روابط اجتماعی ـ حمایتی فرزندان از خانواده به سطح جامعه
۶-۵- آزمایش استقلال فرزندان
۷-۶- آماده شدن برای خروج فرزندان
۸-۷- رها کردن فرزندان و روبرو شدن مجدد با یکدیگر
۹-۸- پذیرش خلوت، عزلت، پیری و آماده شدن بر تشکیل وضعیتهای ناتمام زندگی
کارتریک و گلدریک (۱۹۹۹) مرحله را برای رشد خانواده ذکر نموده اند:
ترک خانواده یا استقلال از خانواده
پیوستن و تشکیل خانواده جدید
خانواده با بچه های کوچک
خانواده با فرزندان نوجوان
خارج شدن فرزندان از خانواده
خانواده در دوره آخر

– روایت مرسلی که شیخ صدوق و کلینی از امام باقر(ع) نقل کرده‌اند: «یا عبدالله ما من عید للمسلمین اضحی و لا فطر الا و هو یجدد لآل محمد فیه حزنا. قلت و لم ذاک؟ قال لأنهم یرون حقهم فی ید غیرهم»؛^[۱۹۱]
نص و اجماع روایات دلالت بر وجوب تخییری نماز جمعه دارد.^[۱۹۲]
به‌هرحال تمامی روایات صراحت در این دارند که شرایط و صفات امام جمعه با امام جماعت تفاوت دارد؛ زیرا ممکن است شخصی بتواند امام جماعت باشد اما نتواند خطبه‌ها رابه راحتی ایراد کند چون اگر قرار بودکه امام جماعت هم بتواند خطبه‌ها راایراد کند باید یاد گرفتن آن بر او واجب می‌شد؛ در حالی که می‌دانیم تعلم خطبه‌ها بر کسی واجب نیست. بنابراین چنانچه نماز جمعه واجب تعیینی باشد، واجب است همه امامانِ جماعت خطبه‌ها را یاد بگیرند در حالی که فقط امام جمعه باید دارای توانایی ایراد خطبه باشد و در پایان بعد از مباحث طولانی و طویل در خصوص کلمه امام و اینکه منظور ائمه در روایات امام معصوم است، اینطور نتیجه گیری می‌کند: «درصورتی که امام جمعه از جانب خلفای جور و ستم نصب نشده باشد بلکه حکومت دینی و به حق باشد جایز است که نماز جمعه اقامه شود آن‌هم در صورتی که کسی ترس از جان و مال خود نداشته باشد».^[۱۹۳]

اما روایاتی که در مورد قریه‌ها یا روستاها گفته شده مانند روایت فضل بن عبدالملک از امام صادق(ع) «إذا کان قوم فی قریه صلوا الجمعه أربع رکعات فإن کان لهم من یخطب جمعوا إذا کانوا خمسه نفرٍ وإنما جعلت رکعتین لمکان الخطبتین».^[۱۹۴] صاحب جواهر درباره این روایات می‌گوید: «این روایات بدین دلیل آورده شده‌اند که بتوانند پاسخی باشند بر رأی ابوحنیفه مبنی بر عدم اقامه جمعه در روستاها و مشروط بودن اقامه آن در شهرهای بزرگ».^[۱۹۵] در قسمتی دیگر از این مبحث روایت دیگری را که در خبر طلحه بن زید از امام صادق ^{«علیه‌السلام»} به نقل از پدرش را عنوان می‌کند که فرمود: «لا جمعه الا فی مصر یقام فیه الحدود»^[۱۹۶] و اینطور تعبیر می‌کند که اقامه نماز جمعه مستلزم وجود حکومتی است که بتواند اقامه حدود کند و اینکه کلمه مصر یا شهر بزرگ آمده است همین معنی را می‌دهد و همانطور که می‌دانیم تنها کسی که می‌تواند اقامه حدود کند امام معصوم^{«علیه‌السلام»} و یا جانشینان او می‌باشند.
ایشان در بخشی دیگر قائلین به وجوب تعیینی را متهم به مادی گرایی می‌کند و آنها را شدیداً مورد انتقاد قرار می‌دهد و می‌گوید:
جای تأسف است که برخی از علما به دلیل آنکه این مناسک برگزار شود و در این راستا به منافع مادی قابل توجهی در راستای همکاری با حکومت وقت برسند این نماز را صراحتاً واجب دانسته‌اند تا با برگزاری آن توجه سلاطین را به خود جلب کنند اما خداوند ستار العیوب است و باشد که این‌اشتباه فاحش آنها را در کتابهایشان ببخشاید! او هم‌چنین به قائلین به تحریم هم انتقاد می‌کند و می‌گوید این دسته هم از آن طرف دچار زیاده روی شده‌اند و نتوانسته‌اند نتیجه درستی بگیرند.^[۱۹۷]
۳ – ۱ – ۱ – ۱۱٫ دیدگاه مرحوم بهبهانی
آقای بهبهانی در رد نظر شهید ثانی و نوه او صاحب مدارک الاحکام توضیحات مفصلی داده‌اند و از قائلین به عدم وجوب تعیینی در زمان غیبت می‌باشند. مولف کتاب مدارک الاحکام نوشته است:
جدم شهید ثانی در رساله شریفه‌ای که در این مسئله وجوب تعیینی نماز جمعه تدوین نموده و گفته است چگونه مسلمانی که از عقوبت خدا می‌ترسد به خود اجازه می‌دهد هنگامی که مواضع خدا و رسول و ائمه با این فریضه می‌شنود، در آن اهمال نموده به کار دیگری بپردازد؟^[۱۹۸]
مرحوم بهبهانی می‌گوید:
در این رساله چیزی هست که هرکس در آن اندیشه کند راضی نمی‌شود آن‌را به جاهلی نسبت دهد چه رسد به عاقل، چه رسد به فقیه و چه رسد به شهید؛ زیرا او کسی است که راضی نمی‌شد حتی به متظاهرین به معصیت، نسبتِ فسق دهد پس چگونه علما و فقهای بزرگ و زاهد ارجمند ما را محکوم به فسق نماید؟ فقها و مقلدین آنها به علت تقیه تمکن اقامه جمعه را نداشتند و به همین سبب خود شهید ثانی اقامه نماز جمعه نمی‌کرد. آنها که از شعییان اقامه نمی‌کردند یا به وجوب تخییری و یا به وجوب تعیینی آن اعتقاد داشته‌اند اما آنها که به حرمت معتقد بودند چگونه در عملی که حرام می‌دانسته‌اند قصد قربت نمایند؟ علاوه بر این بلا و فتنه‌ای که بر فقهای شیعه وارد شده چه بود؟اگر محنت و شدت از جانب دشمن به آنها رسیده تنها به خاطر پیروی ائمه بوده وگرنه به سبب ترک نماز جمعه دچار فته نشده‌اند. این مطالب نشان می‌دهد که این رساله یا از شهید نیست و یا اینکه در حین تألیف آن مریض بوده وبرخی می‌گویند در کودکی نوشته است. غیرممکن است شهید فقها را سرزنش و توبیخ کند. دراین رساله اینطور برمی آید که اگر کسی نماز جمعه را ترک کند فاسق است و با این حساب برخی از راویان اخبار مانند زراره هم فاسق بوده‌اند و فقها هم برخی فاسق بوده‌اند! شهید در این رساله به اجماع تمسک نموده‌اند درحالی که او فقها را فاسق می‌داند…^[۱۹۹]
آقای بهبهانی در رساله خود قائل به استحباب نماز جمعه در زمان غیبت شده‌اند و حکم استحباب را به زمان حضور امام معصوم و شرایط محدودیت و عدم قدرت امام سرایت داده و اظهار نموده که ائمه در چنین شرایطی به پیروان خود اجازه می‌دادند تا در نمازهای جمعه برپا شده توسط خلفا شرکت نمایند و از این فضیلت بزرگ محروم نشوند. ایشان برخلاف صاحب جواهر که می‌گویند ائمه و اصحاب ایشان نمازهای جمعه برگزار شده را ترک می‌نمودند و امام آنها را امر به برپایی نمازجمعه در نزد خودشان می‌نمودند، از حدیث حث و هلاک نتیجه می‌گیرند که بسیار بعید به نظر می‌رسد که نماز جعه توسط اصحاب ائمه برگزار شود و در این مورد می‌فرماید: با آنکه زراره و عبدالملک و دیگر اصحاب از مشاهیر و بزرگان بودند و نماز جمعه توسط مخالفان برگزار می‌شد چگونه امکان داشت این بزرگان حضور در نماز جمعه مخالفین راترک نمایند و خود با جماعتی از شیعیان نماز جمعه را انجام دهد و چگونه امام این امر را بر آنها می‌پسندید که در جماعت عامه حاضر نشده و خود نماز جمعه‌ای را برگزار کند که اقامه آن موجب شهرت و انتشار خبر به مخالفین می‌شد؟ خصوصاً آنکه خلفا و حکام نسبت به نماز جمعه حساس و سخت گیر بوده و آن را منصب خلافت می‌دانستند. و از طرفی با تتبع در احادیث یقین حاصل می‌شود که ائمه(ع) نسبت به شیعیان در رعایت تقیه سخت گیر بوده و شیعیان را توصیه به تقیه می‌فرموند و شیعه به جهت دفاع از حق در موارد متعددی خلاف تقیه عمل می‌کردند و ائمه آنها را از ترک تقیه برحذر می‌داشتند. بنابراین در نماز جمعه که خطر اقامه آن توسط شیعه بزرگتر و دفع آن خطر مهمتر بوده چگونه ممکن است امر تقیه برعکس شده باشد.^[۲۰۰]
۳ – ۱ – ۱ – ۱۲٫ دیدگاه آقای بروجردی
آقای بروجردی در مبحث اقامه نماز جمعه و‌اشتراط آن با حضور معصوم ده محور را بیان و بررسی کرده که عبارتند از:
آیا وجوب اقامه نماز جمعه مشروط به حضور امام معصوم است یا نه؟
بر فرض اینکه وجوب اقامه نماز جمعه منوط و مشروط به حضور امام عادل باشد، آیا در زمان غیبت امام معصوم حرام است که اقامه شود؟ یا آنکه می‌توانیم بگوییم به فقهای مجتهد هم از جانب معصومین اجازه داده شده که اقامه جمعه کنند. یا حالت دیگر هم آن است که بگوییم اصلاً اقامه جمعه شامل فقیه به تنهایی نمی‌شود بلکه شامل همه مومنین می‌شود و همه می‌توانند اقامه جمعه کنند؟ این حالت هم تفاصیلی دارد که بیان می‌کنیم:
الف- اگر در زمانی که امام معصوم مبسوط الید می‌باشد اقامه نماز جمعه از مناصب امام معصوم است و باید حتماً ایشان کسی رانصب کند و اجازه دهد که اقامه جمعه کند و هر کس که بدون اجازه امام آن رااقامه کند غاصب تلقی می‌شود اما می‌توان این مسئله را مشابه مسئله اولیاء میت بدانیم. وقتی که به هر دلیلی ولی میت حاضر نباشد که اجازه اقامه نماز و تجهیز او را دهد بر سایر مکلفین واجب است که آنرا انجام دهند.
ب- اینکه بگوییم اگر نصب از طرف امام معصوم شرط اقامه جمعه باشد این شرط برای وجوب تعیینی نماز جمعه است و برای وجوب تخییری نماز جمعه چنین شرطی نداریم.
بر فرض اینکه حضور معصوم شرط صحت نماز جمعه باشد آیا بر معصوم واجب است که اقامه جمعه کند به طور مطلق؟ یا اینکه در اقامه آن به مصالح مسلمانان باید توجه کند و طبق آن تشخیص دهد که اقامه جمعه کند؟
آیا بر امام معصوم واجب است که در هر شهری کسی را نصب کند که اقامه جمعه کند یا نه؟
آیا بر کسی که از جانب امام معصوم نصب شده واجب است که نماز جمعه را به طور مطلق اقامه کند یا آنکه باز هم اقامه آن به اوضاع توجه می‌کند و با توجه به مصالح آنرا برگزار می‌کند؟
بر فرض که واجب باشد امام معصوم در هر شهری امام جمعه را نصب نماید آیا حتماً باید شخص صاحب منصبی که زمام امور به دست او هست منصوب شود یا آنکه امکان دارد شخص دیگری که منصب حکومتی ندارد هم منصوب شود؟
وقتی که امام معصوم رسماً کسی را به عنوان امام جمعه تعیین نفرمود، آیا همین که آن شخص زمام امور آن شهر را برعهده دارد کفایت می‌کند برای امام جمعه شدن یا آنکه باید نصب جدیدی صورت گیرد که امام جمعه شود؟
هنگامی که اذن امام به فقها و یا به همه مردم داده شد که اقامه نماز جمعه شود، آیا واجب تعیینی است که فقط کسانی که به آنها اذن داده شده اقامه جمعه نمایند یا آنکه این وجوب تنها شامل کسانی است که منصوب شده اند؟
آیا بر هر کسی که اذن داده شده از طرف امام واجب است که تمام احکام نماز جمعه‌ای که امام اقامه می‌کند را اجرا کند و نمی‌تواند از آن تخلف کند یا آن که هدف تنها صحت اقامه نماز جمعه است؟
آیا بر امام معصوم است که امام جمعه را برای زمان‌های بعد از خود و در زمان غیبت نصب نماید یا آنکه واجب نیست؟^[۲۰۱] ایشان در ادامه دلایلی را یادآور می‌شوند که به واسطه آن دلایل شرط وجوب اقامه نماز جمعه منوط به حضور امام معصوم است.
بند دوم: ادله قائلین به وجوب تخییری
۳ – ۱ – ۲ – ۱٫ تفسیر روایات از دیدگاه قائلین به وجوب تخییری
آن دسته از فقها که رای به وجوب تعیینی نماز جمعه در روز جمعه داده بودند از روایات مشهوری به عنوان سند دلایل خود استفاده کرده بودند که نمونه واضح آن را در آراء علامه مجلسی در کتاب بحار بررسی کردیم.اینک در این قسمت از مبحث به تفسیر همان روایات از دیدگاه قائلین به وجوب تخییری می‌پردازیم:
۳ – ۱ – ۲ – ۱ – ۱٫ روایت حث جهت اثبات وجوب تخییری
«حثنا ابوعبدالله علی صلاه الجمعه حتی ظننت انه یرید ان نأتیه فقلت نغدوا علیک؟ فقال: لا؛ انما عنیت عندکم».^[۲۰۲]
کلمه حثنا به معنی تشویق است که با مستحب موکد سازگارتر از وجوب است والا امام علیه السلام می‌فرمود: وجب علیکم یا زراره استنباط می‌کرد و می‌گفت: إنه اوجب علیناّ پس شرائط جهت اقامه به نحوی آماده بود که اقامه نماز جمعه مستحب شده است. اگر به معنی وجوب بود، زراره عمل می‌کرد و لذا زراره عمل به فرمایش امام نکرد. از طرفی ظاهر روایت حث آن است که حضرت امام صادق به زرراه و امثال او ترغیب می‌فرماید نه عموم شیعیان و ظاهر این است که چون زراره فقیه جامع الشرایط محسوب می‌شد‌اشاره به امامت وی دارد گرچه تصریح نشده و اخذ به ظهور اگر خلاف نص نباشد‌اشکال ندارد. و بعید نیست که حث امام علیه السلام به جهت تشکیل جبهه خاص شیعه و ایجاد قدرت در مقابل عامه باشد و در عین حال صدور این روایت می‌تواند به منزله صدور اذن به فقیه یا به فرد خاص در نظر گرفته شود. بنابراین از آن اذن عام برای عموم مؤمنین فهمیده نمی‌شود. فقط اذن عام برای عموم فقها ظاهر می‌شود.
۳ – ۱ – ۲ – ۱ – ۲٫ روایت زراره از امام باقر(ع)
فرض الله علی الناس من الجمعه الی الجمعه خمسا و ثلاثین صلاه، منها صلاه واحده فرضها الله فی جماعه و هی الجمعه و وضعها عن تسعه: عن الصغیر و الکبیر و المجنون و المسافر و العبد و المرأه و المریض و الأعمی و من کان علی رأس فرسخین و القراءه فیها بالجهر و الغسل فیها واجب و علی الامام فیها قنوتان: قنوت فی الرکعه الاولی قبل الرکوع و فی الرکعه الثانیه بعد الرکوع….^[۲۰۳]
تفسیر روایت و اثبات وجوب تخییری: کلمه فرض الله عزوجل صراحت در وجوب تعیینی بر همگان – غیر از کسانی که استثنا شده‌اند – دارد. در عین حال که امام معصوم به این فریضه امر فرموده، با توجه به شواهد تاریخی مبنی بر عدم اقامه نماز جمعه توسط برخی معصومین، معلوم می‌شود که یا فریضه جمعه در اصل واجب و اقامه آن مشروط به شرایط خاص است، یا این روایات مربوط به فرض حضور و شرکت است نه فرض اقامه.
۳ – ۱ – ۲ – ۱ – ۳٫ موثقه ابن بکیر به نقل از زراره
ابن بکیر به نقل از زراره می‌گوید که امام باقر(ع) فرمود: «مثلک یهلک و لم یصل فریضه فرضها الله قال قلت: کیف اصنع؟ قال صفوا جماعه یعنی صلاه الجمعه»؛^[۲۰۴] «مانند تو هلاک می‌شود که نمازی را که خداوند واجب گردانید را به‌جای نمی‌آورد می‌گوید سؤال کردم چگونه بخوانیم ؟ فرمودند به جماعت بخوانید».
برداشت وجوب تخییری از روایت: این روایت موثقه مربوط به جماعت و شرکت در نماز جماعت است که در زمان تقیه صادر شده یعنی امثال تو اگر در جماعت آنها شرکت نکنند هلاک و کشته می‌شوند و دلالتی بر وجوب تعیینی نماز جمعه ندارد و فقط مربوط به وجوب شرکت از باب تقیه می‌باشد.
۳ – ۱ – ۲ – ۱ – ۴٫ روایات سماعه
«سالت اباعبدالله علیه السلام عن الصلاه یوم الجمعه؟ فقال: اما مع الامام رکعتان و اما من یصلی وحده فهی اربع رکعات بمنزله الظهر: یعنی اذا کان امام یخطب، فأما إذا لم یکن امام یخطب فهی اربع رکعات و إن صلوا جماعه»؛^[۲۰۵]
این روایات مربوط به کیفیت نماز جمعه می‌باشد و هیچ ارتباطی به وجوب اقامه یا وجوب شرکت و حضور ندارد یعنی در دو جهت اخیر ساکت است.
۳ – ۱ – ۲ – ۱ – ۵٫ روایت محمد بن مسلم و روایت زراره از امام صادق(ع)
محمد بن مسلم از امام صادق(ع) نقل می‌کند: «من ترک الجمعه ثلاث جمع متوالیه طبع الله علی قلبه».^[۲۰۶]
زراره از امام صادق(ع) چنین نقل می‌کند: «صلاه الجمعه فریضه والإجتماع إلیها فریضه مع الإمام فإن ترک رجل من غیر عله ثلاث جمع فقد ترک ثلاث فرائض ولا یدع ثلاث فرائض من غیر عله إلا منافق…».^[۲۰۷]
تعبیر به وجوب تخییری: این دو روایت نیز بر وجوب شرکت و حضور در نماز جمعه – بعد از آن که نماز جمعه با شرایط خاصه‌اش برپا شود – دلالت دارند؛ نه بر وجوب اقامه آن.
آیه یازده سوره جمعه
اینکه در سوره جمعه گفته شده: ﴿فاسعوا إلی ذکر الله﴾، دلالت بر وجوب حضور یافتن در نماز جمعه دارد بعد از آن‌که اقامه گردید. آیه در صدد بیان اقامه جمعه نیست زیرا در آن شرطیت اذن امام بیان نشده است و اینکه هر کسی بتواند آنرا اقامه کند نیاز به دلیلی خاص دارد که باید آن دلایل را در جایی دیگر غیر از این آیه شریفه جستجو کنیم و اخبار و روایات خالی از این دلایل هستند.^[۲۰۸]
۳ – ۱ – ۲ – ۲٫ اثبات عدم وجوب تعیینی نماز جمعه در دوران غیبت با بهره گرفتن از ادله عقلی
یکی از آیات قرآن در خصوص وجوب نمازهای پنجگانه آیه ۷۸ سوره اسری است که می‌فرماید: ﴿أقم الصلاه لدلوک الشمس إلی غسق اللیل و قرآن الفجر إن قرآن الفجر کان مشهودا﴾.
در برخی روایات نیز تأکید بر اقامه نماز به صورت جماعت به چشم می‌خورد مانند حدیث هلاک (مثلک یهلک…) که به کرات آن را بیان کردیم.

تحقیقات قبلی بازاریابی، تصویر^[۱۱۰] را به اجزای مختلفی تقسیم بندی کرده ­اند: تصویر شرکت، تصویر شناسه، تصویر محصول و تصویر فروشگاه^[۱۱۱]. اما در این تحقیق، مفهوم تصویر از دیدگاه متفاوت و جدید­تری مورد بررسی قرار می­گیرد(سیان^[۱۱۲]، ۲۰۱۱، ص۱۷۴).
مطابق با مینگهان (۱۹۹۵)، شناسه­سازی^[۱۱۳] وسیله­ای برای ایجاد دنیایی از معانی و تصاویر می­باشد. آن همچنین یک “بردار ادراکی”^[۱۱۴] است که قادر به حمل مجموعه ­ای از ارزش­ها ، ایده­ ها، افکار، احساسات، تداعی­ها و نمادها در یک نهاد^[۱۱۵] خاص است که این نهاد می ­تواند یک محصول، فروشگاه، نشان تجاری و یا یک شرکت و تیم باشد(سیان، ۲۰۱۱، ص۱۷۳).

از لحاظ نظری ، “تصویر شناسه” مفهوم گسترده­ای است، که می­توان آن را برای سازمان­ها، شرکت­ها، کالاها یا خدمات بکار برد. همچنین می­توان از آن برای افراد یا احزاب سیاسی نیز استفاده کرد. در نتیجه، می­توان ابزار و روش­هایی که به منظور بررسی تصویر شناسه مورد استفاده قرار می­گیرند را در موارد مختلفی بکار برد (سیان، ۲۰۱۱، ص۱۷۵).
تصویر شناسه در اثر تداعی­های ذهنی هوادارن از شناسه شکل می­گیرد. کلر (۱۹۹۳)، سه بعد مختلف برای تداعی­های ذهنی از شناسه را بر می­شمارد که عبارتند از:
ویژگی­ها
مزایا
و نگرش­ها
ویژگی­ها، به مشخصه­های مربوط به کالا/خدمات اشاره دارد که خود بر دو نوع است: (۱) ویژگی های مرتبط با محصول و (۲) سایر ویژگی ها.
مزایا، عبارتند از ادراک مصرف­ کنندگان از ارزش محصول و نتایج مورد انتظار از محصول. و در نهایت نگرش­ها، عبارتند از ارزیابی کلی مصرف­ کنندگان از شناسه.
کلر (۱۹۹۳) همچنین عنوان می­ کند که نگرش­ها، مهمترین عامل در این بین می­باشد چراکه مطالعه نگرش­ها این امکان را فرآهم می­سازد تا درک درستی از انتخاب­های مصرف­ کنندگان داشته باشیم. با توجه به اینکه هدف پژوهش، بررسی ادراکات کلی هواداران از حامی است، لذا تنها به بررسی نگرش­ها پرداخته می­ شود. بررسی ویژگی­ها و مزایا، نیازمند داشتن اطلاعات جامع نسبت به محصولات شرکت است که این موضوع خارج از حیطه این پژوهش است. به­ عبارت دیگر، منظور از تصویر شناسه حامی در این پژوهش، مجموعه ­ای از ادراک­ها و نگرش­های کلی مصرف­ کنندگان(هواداران) از شرکت حامی می باشد و نه برداشتی که افراد درباره یک محصول یا خدمات دارند (کلر، ۱۹۹۳، ص ۱۲-۲۲).
مطابق با کیهان(۲۰۰۶)، این ادراک کلی مصرف­ کنندگان از شرکت/حامی، از دو بخش مختلف تشکیل شده است: بخش عاطفی^[۱۱۶] و بخش شناختی^[۱۱۷].
بخش عاطفی شامل ارزیابی­ها، احساسات و نگرش­های مصرف­ کنندگان نسبت به حامی است. بخش شناختی نیز از حقایق کلی، عقاید و استنباط­ مصرف­ کنندگان از حامی تشکیل شده است. شکل (۵-۲) نشان دهنده اجزای مختلف تصویر حامی است.
شکل (۵-۲)؛ اجزای مختلف تصویر شناسه حامی(کیهان، ۲۰۰۶، ۵۳)
در این تحقیق، با توجه به اهداف مورد نظر، تنها بعد احساسی تصویر حامی مورد بررسی قرار می­گیرد و پرداختن به بعد شناختی، خارج از حیطه این پژوهش است. بنابر این منظور از تصویر شناسه حامی در این پژوهش، بعد احساسی نگرش­ها و ادراک­های کلی هوادارن از شرکت حامی است.
شرکت ها از دیر باز به دنبال بهبود تصویر و ایجاد نگرش مثبت نسبت به شرکت از طریق حامی­گری بوده اند. محققین در مطالعات خود بیان کرده اند که احساسات و نگرش­های مثبت نسبت به یک رویداد ورزشی می ­تواند به شرکت حامی آن رویداد منتقل شود(والیسر، ۲۰۰۳، ص۱۹).
رویداد­های ورزشی دارای مجموعه ­ای غنی از ارزش­ها و نماد­ها است که می ­تواند به تصویر حامی منتقل شود. به عبارت دیگر، تصویر مثبت ورزش می ­تواند کل مجموعه درگیر در ورزش را تحت تاثیر قرار دهد (کو و همکاران، ۲۰۰۸، ص۲۳).
پرسیجوس (۲۰۰۴) خاطر نشان می­ کند که هر چه مصرف ­کننده علاقه­ بیشتری به رویداد مورد نظر داشته باشد، نگرش مثبت­تری به حامی پیدا می­ کند (پرسیجوس، ۲۰۰۴، ص۱۸۲).
به­ طور مشابه، مینگهان (۲۰۰۱)، بیان کرده است که اگر نگرش مصرف ­کننده از فعالیت­های حامی نسبت به تیم مثبت باشد، این نگرش مثبت به خود حامی نیز منتقل می­ شود. به­عنوان مثال راسل و استامینگر (۱۹۸۸) بر اساس مصاحبه­ای که از ۵۰۵ نفر از تماشاگران جام دیویس^[۱۱۸] انجام داده بودند به این نتیجه رسیدند که برخی از صفات بازیکنان تنیس مانند اجتماعی بودن، صمیمی و دوست­داشتنی بودن، می ­تواند به حامیان این بازیکنان منتقل شود. استیپ و شیاون (۱۹۹۶)، همچنین نشان دادند که نگرش نسبت به المپیک می تواند به حامیان المپیک نیز منتقل شود. این دو محقق از طریق تجزیه و تحلیل رگرسیون چند­گانه، به این نتیجه رسیدند که نگرش نسبت به المپیک، تاثیر معنی­داری بر تصویر حامی دارد(عبدوی، ۱۳۹۱، ص۶۴).
بهبود تصویر شرکت به عنوان یک ابزار بازاریابی، می ­تواند فرصتی برای متمایز شدن از رقبا، افزایش ارزش ادراک شده محصولات شرکت و جذب و حفظ مشتریان، در اختیار شرکت قرار دهد. تحقیقات نشان می­دهد که تصویر شرکت می ­تواند قضاوت ها و نیات رفتاری هوادران را تحت تاثیر قرار دهد.(فیلو، فانک و اوبرین، ۲۰۱۰، ص۶۲۹).
تصویر شناسه شرکت همچنین رفتارهای حمایتی هوادران از محصولات شرکت را تحت تاثیر قرار دهد رفتارهای حمایتی، یکی از پر­کاربرد­ترین نتایج حاصل از حامی­گری است(تسیتسو و الکساندر، ۲۰۰۹، ص۳۶۴).
تصویر سازمانی مثبت ادراک­ شده توسط مشتری از آن جهت که ریسک ادراک­ شده وی را کاهش می­دهد عاملی تأثیرگذار بر روی تصمیمات مربوط به تراکنش­های مالی مصرف ­کننده است و احتمال خرید را افزایش می­دهد. هم چنین تصویر سازمانی دارای پتانسیل اثرگذاری بر روی وضعیت رقابتی سازمان است و از این رو برای سازمان اهمیت ویژه­ای دارد (رحیمیان, ۱۳۸۷, ص. ۲۷).
رضایت از حامی، یکی دیگر از نتایج حاصل از حامی­گری است که تحت تاثیر تصویر حامی قرار می­گیرد (تسیتسو و الکساندر، ۲۰۰۹، ص). رضایت از حامی را می­توان یکی از مطلوب­ترین نتایج حامی­گری دانست. اهمیت رضایت از حامی به عنوان یکی از موثرترین ابزار­های ارتباطی، مورد تایید محققین قرار گرفته است. داشتن تصویری مناسب از یک شناسه می ­تواند تاثیر مثبتی بر رضایت از حامی و توصیه آن شناسه به دیگران داشته باشد (لیو و همکاران، ۲۰۰۹، ص). الکساندر و همکاران (۲۰۰۷)، نتیجه ­گیری کرده ­اند که افرادی که از نگرش مثبتی نسبت به حامی برخوردارند، محصولات حامی را بیشتر به دیگران توصیه می­ کنند (عبدوی، ۱۳۹۱، ص۶۷).
۳-۳-۴-۲) نتایج رفتاری(حمایت و رضایت از حامی مالی)
حمایت از حامی مالی
حمایت از حامی(قصد خرید) یکی از متغیرهایی است که بسیار مورد توجه بازاریابان و محققین کسب و کار قرار گرفته و در مطالعات مربوط به حامی­گری نیز بسیار کاربرد داشته است قصد خرید عبارت است از احتمال اینکه مصرف ­کننده محصول خاصی را در اثر تعامل یا نیاز به محصول، نگرش نسبت به آن و ادراک وی از محصول و شرکت تولید کننده آن، خریداری نماید. ویتلارک و همکاران (۱۹۹۳)، قصد خرید را احتمال خرید در درصدی از افرادی که واقعا خواهان خرید محصول در آینده هستند، تعریف کرده ­اند که این احتمال خرید، فقط از منظر تمایل مورد بررسی قرار می­گیرد. (حلیم و حامد^[۱۱۹]، ۲۰۰۵، ص۱۰۹).
سابقه مطالعات پیشین نشان می­دهد که تعلق روانشناختی فرد نسبت به حمایت شونده (رویداد، سازمان یا تیم ورزشی)، می ­تواند نیات رفتاری مشخصی را به دنبال داشته باشد که این نیات در جهت اهداف حامی است. به عنوان مثال مادریگال (۲۰۰۰)، پیشنهاد می­ کند که وفاداری نسبت به تیم می ­تواند نتایج مطلوبی برای شرکت حامی به همراه داشته باشد. بر اساس ایده تعصبات گروهی^[۱۲۰]، تعلق تیمی بالا در افراد می ­تواند رابطه مثبتی با قصد خرید محصولات حامی داشته باشد. قصد خرید بالا همچنین هنگامی بوقوع می­پیوندد که این مقاصد برای سایر اعضای گروه نیز با اهمیت باشد. بر این اساس، مادریگال (۲۰۰۰)، بیان کرده است که تعلق روانی به یک تیم ورزشی بیانگر جنبه­ های مهمی از هویت شخصی فرد است که می ­تواند باعث ایجاد نیات رفتاری در جهت حمایت از تیم شود(مادریگال، ۲۰۰۰، ص۱۸).
نتایج تحقیق اروین و همکاران (۲۰۰۳)، نشان داد که در نتیجه حامی­گری برخی شرکت­ها از یک مسابقه گلف، حمایت هواداران از محصولات این شرکت­ها شدیداً تحت تاثیر قرار گرفته است. به عنوان مثال، ۶۸ درصد از شرکت­ کنندگان در پاسخ به این سؤال که آیا حاضرند پول بیشتری برای کالا­ها و خدمات ارائه شده توسط شرکت­های حامی بپردازند یا نه، پاسخ موافقم و کاملاً موافقم را انتخاب کرده بودند (اروین و همکاران، ۲۰۰۳، ص۲۳).
تبلیغات توصیه­ای
تبلیغات توصیه­ای(رضایت از حامی) یکی دیگر از نتایج رفتاری حامی­گری است که در برخی تحقیقات بدان اشاره شده است(الکساندر، تسایوسی و جیمز^[۱۲۱]، ۲۰۰۷، ص). تبلیغات توصیه­ای یک فرایند تاثیر­گذار شخصی است که در آن ارتباطات میان فرستنده و گیرنده پیام می ­تواند رفتار یا نگرش گیرنده پیام را تحت تاثیر قرار دهد. به بیانی دیگر می­توان گفت که تبلیغات توصیه­ای فرآیندی است که در آن مشتریان فعلی، اطلاعاتی را در اختیار سایر افراد از جمله دوستان و آشنایان قرار می­ دهند. توانایی مشتریان در تاثیر گذاشتن بر افکار دیگران موضوعی است که بسیار مورد علاقه سازمان­ها است. این موضوع زمانی اهمیت بیشتری می­یابد که محصول تا قبل از خرید غیر قابل آزمایش باشد(عبدوی، ۱۳۹۱، ص۶۸).
تبلیغات توصیه­ای ممکن است بصورت مثبت یا منفی انجام گیرد. به نظر می­رسد که تبلیغات توصیه­ای منفی شدت و اندازه بیشتری نسبت به نوع مثبت داشته باشد. نارضایتی عاملی است که می ­تواند حتی از شرکت نیز مخفی باشد. مشتریان ترجیح می­ دهند خبر­های بد را در محیط­های منفی و تجربه های خوب را در محیط­های مثبت نشان دهند. اعتقاد بر این است که تبلیغات توصیه­ای مثبت عامل موثری در جذب مشتریان جدید می­باشد. ارزش تبلیغات شفاهی زمانی معلوم می­ شود که پیامد­ها و اثرات آن بر خریداران بالقوه و واقعی را مشاهده کنیم. توضیحات و تفسیر­های مثبت از سوی مشتریان خشنود می ­تواند موجب افزایش خرید­ها شود و این در حالی است که توضیحات و تفاسیر منفی از سوی مشتریان ناخشنود می ­تواند به کاهش خرید­ها منجر شود. تبلیغات توصیه­ای همچنین یکی از موثر­ترین و قدرتمند­ترین روشها در انتخاب کالاها و خدمات در میان خانواده، دوستان و همسالان است(عظیمی، ۱۳۸۸، ص۷۸).
در این تحقیق، رضایت از حامیان مالی به عنوان متغیر تحقیق در نظر گرفته شده است. رضایت از حامی تاثیر زیادی بر ادراک افراد از محصول دارد و ممکن است حتی قضاوت و ارزش ادراکی افراد را تحت تاثیر قرار دهد. تبلیغات توصیه­ای مثبت همچنین می ­تواند ریسک ادراک شده توسط مشتری را کاهش دهد. سود­آوری شرکت­ها در نتیجه تبلیغات شفاهی مثبت افزایش می­یابد چراکه مشتریان راضی این تجربه خوب را به دوستان و آشنایان و نیز همکاران خود منتقل می­ کنند که این خود ممکن است تصمیم خرید آنها را تحت تاثیر قرار دهد(عظیمی، ۱۳۸۸، ص۷۹). یکی از عواملی که موجب تولید ارزش و سوددهی توسط تبلیغات توصیه­ای برای شرکت می­ شود، تبادل دانش تجربی مصرف­ کنندگان است. دانش تجربی به عنوان یک مهارت علمی این امکان را در اختیار شخص قرار می­دهد تا موثر­تر و با بازدهی بیشتری تصمیم ­گیری کند(توماس، اوسمانبکو و زاپلوسکی^[۱۲۲]، ۲۰۰۶، ص۴۵۲). به­ طور کلی می­توان بیان کرد که رضایت از یک حامی تاثیر بیشتری در افکار و رفتار مشتری آن شرکت و محصولاتش دارد. در تحقیق حاضر محقق برآنست تا بیشتر روی تاثیر و تاثر پیامدهای نگرشی و رفتاری حامی­گری روی هواداران و برعکس، بپردازد.
۵-۲) حامی­گری در ایران
همانطور که قبلاً نیز ذکر شد، امروزه حمایت از باشگاه­ها، تیم­ها و فعالیت­های ورزشی به یک صنعت مهم در دنیای کسب و کار تبدیل شده است. برای بسیاری از شرکت­های بزرگ و کوچک، حمایت مالی از باشگاه­ها و تیم­های ورزشی از بهترین تاکتیک­های ترویج نام تجاری، تبلیغ کالا یا خدمات و افزایش فروش است. یک نهاد یا رویداد ورزشی از خصوصیاتی بهره­مند است که آن را به یک رسانه تبلیغاتی مهم و مورد توجه صاحبان کسب و کار تبدیل می­ کند. مسابقات و رویدادهای ورزشی از گستره بسیار وسیع توجه، به همراه لذت و عشق مردم برخوردارند. در بازاریابی، از ویژگی­های مهمی که یک شناسه باید دارا باشد، شناخته شدن در سطح وسیع و مورد علاقه بودن در سطحی بالا است. حامی­گری ورزشی وسیله­ای است که این شهرت و محبوبیت را به شناسه شرکت منتقل می­ کند. علاقه­مندان به باشگاه­های ورزشی ویژگی مهمی دارند و آن وفاداری است. موفقیت و بقای یک شناسه در وفاداری مشتریانش نهفته است. حمایت از یک تیم یا رویداد ورزشی، موجب انتقال وفاداری هواداران ورزشی به شناسه حامی می­ شود. رویدادهای ورزشی آمیخته با هیجان و سرشار از انرژی هستند. بارها در مطالعات نشان داده شده است که در اغلب خریدهای مشتریان در هر گروهی از کالاها، عنصر احساسی و هیجانی نقش مهمی دارند. با این وجود، حامی­گری در ایران از وضعیت مناسبی برخوردار نیست. نبود حمایت مالی، مسئله­ای است که صاحبان تیم­های ورزشی مختلف همواره به آن اذعان داشته اند. بسیاری از کارشناسان ورزشی اصلی­ترین دلیل عدم پیشرفت ورزش حرفه­ای در ایران را کمبود حامی می­دانند(عبدوی،۱۳۹۱،ص ۷۷).
معدود شرکت­هایی نیز که در کشور به حامی­گری روی آورده­اند، یا شرکت­های دولتی(مثل همراه اول، شهرداری و …) هستند و یا شرکت­هایی هستند که در صنعت B2B فعالیت می­ کنند (مثل ذوب آهن، فولاد و …) و کمتر شرکت خصوصی را می­توان یافت که حمایت از تیم های ورزشی را به عهده گرفته باشد.
اینکه چرا شرکت­های خصوصی در کشور علاقه­ای به حمایت از تیم­های ورزشی ندارند، پرسشی است که خود جای تحقیق و بررسی فراوان دارد. اما به نظر محقق یکی از پاسخ­های این سؤال را می­توان عدم آگاهی و آشنا نبودن شرکت­ها با مفهوم حامی­گری و چگونگی کارکرد و نتایج حاصل از آن دانست.
با توجه به اینکه تحقیقات صورت گرفته در حوزه حامی­گری در کشور بسیار محدود و انگشت شمار است، لذا شرکت­ها در این زمینه اطلاعات کافی را ندارند و حتی شاید از نقش حامی­گری به عنوان یک ابزار بازاریابی کارآمد آگاه نیستند.
لذا محقق امیدوار است تا این تحقیق بتواند راه­گشای گوشه ­ای از این مشکلات بوده و آگاهی شرکت­ها از چگونگی کارکرد و نتایج حاصل از حامی­گری را افزایش دهد.
در این تحقیق، محقق پس از بررسی رشته­ های مختلف ورزشی و تیم­های حاضر در آنها، و همچنین پس از جمع­آوری اطلاعات درباره حامیان این تیم­ها، ورزش فوتبال و شرکت و تیم ورزشی تراکتورسازی تبریز را به منظور پیاده کردن مدل تحقیق انتخاب نمود. یکی از اصلی­ترین دلایل این انتخاب این بود که تیم تراکتورسازی تبریز در فصل­های ۸۸-۸۷ ، ۹۰-۸۹ و ۹۱-۹۰ به عنوان پرتماشاگرترین تیم لیگ برتر انتخاب شد و به گفته­ی مدیر باشگاه در سال ۸۹ این تیم حدود ۴۸۲ هزار هوادار رسمی داشته است که چندین برابر هواداران ثبت شده رئال مادرید، یکی از باشگاه­های پرطرفدار دنیا است. “پرشورها” لقبی است که پس از انتخاب هواداران تراکتورسازی به عنوان “پرشورترین هواداران” ایران به آنها داده شده است و اینک در بیشتر شهرها و محافل ورزشی کشور با این لقب خوانده می­شوند. تراکتورسازی تبریز نه تنها در شهر تبریز و استان آذربایجان شرقی بلکه در سایر شهرها و استان­ها (همان­طور که در بازی­های خارج از خانه­ی این تیم مشاهده می­ شود) نیز هوادارانی دارد.
دلیل دیگر این انتخاب این بود که چون سایر تیم­های ورزشی در ایران یا حامی ندارند و یا حامی آنها ثابت و مشخص نیست و حتی گاهاً دیده می­ شود که در یک سال چند شرکت حامی یک تیم می­ شود و با توجه به اینکه تعدد حامی می ­تواند نتایج حاصل از حامی­گری را کمرنگ کند، لذا محقق شرکت تراکتورسازی تبریز را با توجه به اینکه هم یکی از شناسه­های شناخته شده در صنعت است و هم سال­هاست که به­عنوان حامی رسمی تیم تراکتورسازی تبریز مشغول بکار است، برای این تحقیق انتخاب نمود.
در ادامه به طور خلاصه به معرفی شرکت تراکتورسازی تبریز و تیم فوتبال تراکتورسازی تبریز پرداخته می­ شود.
۱-۵-۲) شرکت تراکتورسازی تبریز
شرکت تراکتورسازی ایران در سال ۱۳۴۷ به صورت شرکت سهامی خاص تاسیس شد و طی شماره ۵۴۰/۳۲۴ مورخ ۲۶/۰۲/۱۳۴۷ در اداره ثبت شرکتها در تبریز به ثبت رسید. این شرکت در تاریخ ۲۱/۰۱/۱۳۷۵ به شرکت سهامی عام تبدیل و در تاریخ ۰۹/۰۵/۱۳۷۵ در بورس اوراق بهادر پذیرفته شد. مرکز اصلی شرکت و کارخانه در شهر تبریز واقع است.
۲-۵-۲) باشگاه فرهنگی ورزشی تراکتورسازی تبریز
باشگاه فرهنگی ورزشی تراکتورسازی تبریز، که بیشتر با نام تراکتورسازی یا به صورت مخفف تراکتور و در بین هواداران ترک خود به عنوان تیراختور شناخته می­ شود، یکی از پرهوادارترین باشگاه­های فوتبال در ایران و آسیاست. این باشگاه فوتبال علاوه بر ایران در کشورهایی همچون جمهوری آذربایجان و ترکیه نیز هوادارانی دارد. این تیم در سال ۱۳۴۹ شمسی با حمایت کارخانه­ی تراکتورسازی در شهر تبریز بنیان­گذاری شد و هم اکنون تحت مسئولیت سپاه عاشورا است. سپاه عاشورا نقش مهمی در حل مسائل مالی باشگاه تراکتورسازی دارد و این تیم از امکانات ورزشی این ارگان استفاده می­ کند. همچنین ۳۰ درصد سهام باشگاه متعلق به موسسه مالی و اعتباری کوثر می­باشد. علاوه بر این موسسه مهر ایرانیان وابسته به سپاه پاسداران و شرکت سایپا از دیگر سهامداران و متولیان این باشگاه محسوب می­ شود. تیم تراکتورسازی تبریز تا فصل ۸۱-۱۳۸۰ در سطح اول فوتبال ایران بازی می­کرد اما در پایان آن فصل به دسته پایین­تر سقوط کرد و پس از ۸ سال تلاش ناموفق برای صعود، سرانجام در سال ۱۳۸۸ دوباره به لیگ برتر فوتبال ایران راه یافت. این تیم پس از صعود به لیگ برتر روند رو به رشدی داشته به طوری که در فصل­های ۹۱-۱۳۹۰ و ۹۲-۱۳۹۱ در جایگاه دوم جدول ایستاد تا اینکه در فصل ۹۳-۱۳۹۲ در رقابت­های جام حذفی برای اولین بار به قهرمانی دست پیدا کرد. طبق آخرین رده­بندی برترین تیم­های باشگاهی جهان در ۲۰۱۴ میلادی که توسط پایگاه فوتبال دیتابیس صورت گرفته، تیم باشگاه تراکتورسازی تبریز با کسب ۱۴۴۸ امتیاز در رده­ی پنجم ایران، سی و پنجم آسیا و چهارصدویکم جهان قرار دارد. طبق گفته­ی فدراسیون بین ­المللی تاریخ و آمار فوتبال بهترین رتبه­ای که تراکتورسازی تا به حال توانسته کسب کند رتبه­ی دویست و هشتم جهان، دهم آسیا و دوم ایران می­باشد. باشگاه تراکتورسازی تبریز علاوه بر فوتبال، در رشته­ های ورزشی فوتسال، سپک تاکرا و بسکتبال با ویلچر نیز فعالیت می­ کند(سایت فرهنگی ورزشی تراکتورسازی تبریز).
۶-۲) سابقه مطالعات پیشین
۱-۶-۲)خارجی
ویچر و همکاران (۱۹۹۱)، و راجرتنام (۱۹۹۴)، در چند مطالعه موردی، به بررسی این موضوع پرداخته­اند. یکی از این موارد شرکت کورنهیل^[۱۲۳]، بود که به مدت ۵ سال حمایت از لیگ کریکت انگلستان را با قراردادی ۲ میلیون یورویی بر عهده گرفت. در نتیجه این کار، تشخیص شناسه شرکت کورنهیل، از ۲ درصد به ۲۱ درصد افزایش یافت. همچنین، نتایج حاصله نشان داد که فروش شرکت چیزی در حدود ۱۵ الی ۲۰ میلیون یورو افزایش داشته است.
راسل و استامینگر در سال ۱۹۸۸ بر اساس مصاحبه­ای که از ۵۰۵ نفر از تماشاگران جام دیویس^[۱۲۴] انجام داده بودند به این نتیجه رسیدند که برخی از صفات بازیکنان تنیس مانند اجتماعی بودن، صمیمی و دوست داشتنی بودن، می ­تواند به حامیان این بازیکنان منتقل شود.
استیپ و شیاون در تحقیقی در سال ۱۹۹۶ تحت عنوان “مدل­سازی حمایت مالی المپیک روی تصویر شرکت” نشان دادند که نگرش نسبت به المپیک می تواند به حامیان المپیک نیز منتقل شود. این دو محقق از طریق تجزیه و تحلیل رگرسیون چند­گانه، به این نتیجه رسیدند که نگرش نسبت به المپیک، تاثیر معنی­داری بر تصویر حامی دارد.
مادریگال ۲۰۰۰ در تحقیقی تحت عنوان “تاثیر اتحاد اجتماعی در ورزش در مقاصد خرید محصولات ورزشی” که بر روی تماشاگران یک بازی فوتبال انجام داد نشان داد که قصد خرید مصرف­ کنندگان از محصولات حامی رابطه مثبتی با تعلق به تیم دارد. وی همچنین در تحقیقی مشابه نشان داد که تعلق به تیم شدت رابطه میان نگرش نسبت به حامی و قصد خرید مصرف­ کنندگان از محصولات حامی را تحت تاثیر قرار می­دهد.
پاپ و واگز در تحقیق جامعی تحت عنوان “تاثیر فعالیت­های حامیان مالی ورزشی، تصویر شناسه و استفاده از قبل روی قصد خرید مصرف ­کننده” در سال ۲۰۰۰، که بر روی ۱۱۳۶ نفر از دانشجویان یک دانشگاه استرالیایی انجام دادند، به بررسی اثرات حامی­گری بر رفتارهای حمایتی هواداران در ۷ رشته ورزشی پرداختند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد، قصد خرید محصولات حامی در افرادی که تصویر مثبتی از شرکت در ذهنشان وجود دارد، نسبت به سایر افراد بیشتر است.
اسپید و تامسون^[۱۲۵](۲۰۰۰) در تحقیق خود به بررسی رابطه بین نگرش مصرف­ کنندگان به رویداد ورزشی، تناسب ادراک شده میان حامی و رویداد، و نگرش نسبت به حامی با نتایج حاصل از حامی­گری پرداختند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد که تناسب میان رویداد و حامی، حسن نیت حامی، حضور پر رنگ حامی و نگرش نسبت به حامی، از مهمترین عوامل تعیین کننده نتایج حاصل از حامی­گری است. علاقه نسبت به رویداد و جایگاه رویداد از دیگر عوامل تعیین کننده نتایج حاصل از حامی­گری است. تناسب میان حامی و رویداد، شدت رابطه میان علاقه به رویداد و جایگاه رویداد را تحت تاثیر قرار می­دهد.
مادریگال در تحقیقی تحت عنوان “تاثیر شناسه­ی اجتماعی روی سلسله مراتب نگرش اهداف” در سال ۲۰۰۱ بر اساس نظریه هویت اجتماعی نشان داد که اگر طرفداران یک تیم ورزشی از تعلق تیمی بالایی برخوردار باشند، احتمال خرید آنان از محصولات حامی افزایش می­یابد. این بدان معنی است که داشتن تعلق خاطر به یک تیم ورزشی، بیانگر جنبه­هایی از هویت اصلی فرد است که مقاصد رفتاری و نگرشی وی نسبت به حامی تیم را تحت تاثیر قرار می­دهد.
گوینر و اسوانسون^[۱۲۶](۲۰۰۳) تاثیر تعلق هواداران به تیم ورزشی را بر روی چهار مورد از نتایج حامی­گری، از جمله تشخیص حامی، نگرش نسبت به حامی، حمایت و رضایت از حامی، سنجیدند. علاوه بر آن، این دو محقق از متغیر­های اعتبار، اشتیاق به ورزش و مشارکت هوادار، به عنوان عوامل اثر گذار بر تعلق به تیم استفاده کرده اند. با بهره گرفتن از الگوی معادلات ساختاری، این محققین به این نتیجه رسیدند که طرفدارانی که از تعلق تیمی بالایی برخوردارند، پاسخ مثبتی به نتایج حاصل از حامی­گری داده­اند. همچنین نتایج حاصل نشان داد که پیش­آیند­های مطرح شده می ­تواند عاملی در پیش بینی تعلق تیمی به­شمار رود. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که میزان تشخیص حامی، نگرش مثبت به حامی، حمایت از حامی و رضایت از آن در افرادی که از تعلق تیمی بالایی برخوردار بوده ­اند، نسبت به سایر افراد بسیار بالا بوده است. همچنین بیان شد که تعلق به تیم در افراد مختلف متفاوت است چراکه آن می ­تواند تحت تاثیر اعتبار تیم، اشتیاق به ورزش و میزان مشارکت در ورزش، قرار گیرد.
پیت و سلاتر در تحقیقی تحت عنوان “بررسی اثر زمان در میزان آگاهی از حمایت” در سال ۲۰۰۴، به بررسی رابطه بین حمایت از یک لیگ فوتبال و آگاهی از شناسه حامی پرداختند و به این نتیجه رسیدند که رابطه مثبتی بین آن دو وجود دارد.
کارنول و کیوت در سال ۲۰۰۵ در تحقیقی تحت عنوان “علت حمایت­های شرکت­های بزرگ: شناسایی نقش قصد خرید” به بررسی تاثیر حامی­گری سازمان های غیر انتفاعی از رویدادهای ورزشی بر قصد خرید مصرف­ کنندگان پرداختند. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که تعلق به رویداد ورزشی تاثیر مثبتی بر قصد خرید مصرف­ کنندگان از محصولات حامی دارد.
هاروی و همکاران در تحقیقی تحت عنوان “اندازه ­گیری پیامدهای حامی­گری” در سال ۲۰۰۶ بیان کرده ­اند که حامی­گری می ­تواند واکنش مصرف­ کنندگان نسبت به حامی را تغیر داده و موجب ایجاد نگرش­های مثبت نسبت به حامی شود، که این امر در نهایت منجر به افزایش تمایل مصرف­ کنندگان به خرید محصولات حامی می­ شود. به طور مشابه، کو و همکاران (۲۰۰۸)، نتیجه ­گیری کرده ­اند که تمایل به خرید محصولات حامی در مصرف­کنندگانی که تصویر مثبتی از حامی دارند، بیشتر است.
الکساندر و همکاران^[۱۲۷] در سال ۲۰۰۷ به بررسی رابطه بین نگرش نسبت به رویداد، اشتیاق به ورزش و نگرش نسبت به حامی با تصویر شناسه، قصد خرید و تبلیغات توصیه­ای محصولات حامی پرداختند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل الکساندر و همکاران نشاد داد که قصد خرید مصرف کنندگان از محصولات حامی شدیداً تحت تاثیر نگرش نسبت به رویداد، اشتیاق به ورزش و نگرش نسبت به حامی قرار دارد. تبلیغات توصیه­ای و تصویر شناسه نیز رابطه معنی­داری با نگرش نسبت به حامی و اشتیاق به ورزش دارد. همچنین نتایج حاصله نشان داد که ۷۳ درصد از پاسخ دهندگان از حامی رویداد آگاهی داشته اند.

۱۹۳۵۸

۱۲

خطا

۷۵۶۸۸

۲۳

کل

* درسطح۰۵/۰ معنی دار است.
مقایسه میانگین ها برای مقدار حجم شربت ساقه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری درجدول ۳-۱۰ ارائه شده است. با اینکه مقدار حجم شربت ساقه گیاهان آبیاری شده با فاضلاب خام (۸۳/۱۹۵ میلیگرم بر کیلوگرم) بیشتر از فاضلاب تصفیه شده (۴۱/۱۶۵میلیگرم بر کیلوگرم) بود ولی اختلاف معنی داری نداشته است (جدول۳-۱۰).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول۳- ۱۰ مقایسه حجم شربت ساقه سورگوم شیرین تحت اثردو کیفیت آب آبیاری

تیمار کیفیت آبیاری

مقدار حجم شربت(میلی گرم بر کیلو گرم)

فاضلاب خام

^*a83/195

فاضلاب تصفیه شده

۴۱/۱۶۵a

* میانگین ها دارای حروف مشترک در هر ردیف، بر اساس آزمون چند دامنهای دانکن
در سطح احتمال۰۵/۰اختلاف معنی داری ندارند.
مقایسه میانگین برای حجم شربت ساقه تحت تأثیر مقدار کود اوره در شکل۳-۹ مشاهده میشود. مقدار حجم شربت در بین مقادیر کم کود اوره (۰ تا۱۵۰ کیلوگرم در هکتار) از نظر آماری اختلاف معنی داری وجود نداشت این در حالی است که حداکثر مقدار حجم شربت در بیشترین مقدار کود اوره (۲۰۰ کیلوگرم در هکتار) برابر با ۶۶/۲۱۶ میلی گرم در کیلوگرم بدست آمد.
شکل ۳-۹ اثر کود اوره بر حجم شربت ساقه سورگوم شیرین. میانگین ها دارای حروف مشترک بر اساس آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال۰۵/۰اختلاف معنی داری ندارند.
اثر متقابل کیفیت آب آبیاری و مقدار کود روی حجم شربت در شکل ۳-۱۰ ارائه شده است. همانطوریکه نشان داده شده است مقادیر کم کود اوره همراه با فاضلاب خام و تصفیه شده اثر معنی داری روی حجم شربت سورگوم شیرین نداشتند اما در مقدار ۲۰۰ کیلو گرم در هکتارکود اوره همراه با فاضلاب تصفیه شده بیشترین مقدار حجم شربت بدست آمد.
ف.خ: فاضلاب خام؛ ف.ت: فاضلاب تصفیه شده.
شکل۳- ۱۰ اثر متقابل کود اوره و کیفیت آب آبیاری بر حجم شربت ساقه سورگوم شیرین. میانگین ها دارای حروف مشترک بر اساس آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال۰۵/۰اختلاف معنی داری ندارند.
۳-۱-۶ اتانول
تأثیر دو کیفیت آب آبیاری و چهار سطح کود اوره روی اتانول در جدول۳-۱۱ ارائه شده است. بر اساس این نتایج مشاهده شد بین سطوح عامل اصلی(فاضلاب خام و تصفیه شده) و اثر متقابل فاضلاب و کود اختلاف معنی داری وجود نداشت اما بین سطوح عامل فرعی(۰، ۱۰۰، ۱۵۰، ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار) در سطح احتمال ۱% تفاوت معنی داری وجود داشت.
جدول۳-۱۱ تجزیه واریانس اتانول گیاه

فرضیه ۱ : بازده غیر عادی با میزان محافظه کاری ارتباط منفی دارد.
فرضیه ۱-۱:اعلام به موقع خبرهای بد با بازده غیر عادی رابطه منفی دارد.
فرضیه ۱-۲:اعلام به موقع خبرهای خوب با بازده غیر عادی رابطه مثبتی دارد.
فرضیه ۲ : بین محافظه کاری وعدم تقارن اطلاعاتی رابطه منفی وجود دارد.
فرضیه ۲-۱:اعلام به موقع خبرهای بد با عدم تقارن اطلاعاتی رابطه منفی دارد.
فرضیه ۲-۲:اعلام به موقع خبرهای خوب با عدم تقارن اطلاعاتی رابطه مثبت دارد.
فرضیه ۳ : بین بازده غیر عادی و عدم تقارن اطلاعاتی رابطه معنا داری وجود دارد.
ب ) فرضیه‌های گروه دوم :
فرضیه ۴: تغییر در بازده غیر عادی موجب تغییر در میزان محافظه کاری می‌شود.
فرضیه ۵:تغییر در میزان محافظه کاری موجب تغییر در بازده غیر عادی می‌شود.
فرضیه ۶:تغییر در عدم تقارن اطلاعاتی موجب تغییر در میزان محافظه کاری می‌شود.
فرضیه ۷:تغییر در میزان محافظه کاری موجب تغییر در عدم تقارن اطلاعاتی می‌شود.

۵-۳- روش و ابزارهای گردآوری داده‌ها

مرحله گردآوری داده ها، آغاز فرآیندی است که طی آن محقق یافته های میدانی و کتابخانه ای را گردآوری می کند و به روش استقرایی به فشرده سازی آن ها از طریق طبقه بندی و سپس تجزیه و تحلیل می پردازد و فرضیه های تدوین شده خود را مورد ارزیابی قرار می دهد و در نهایت حکم صادر می کند و پاسخ مسئله تحقیق را به اتکای آن ها می یابد (حافظ نیا، ۱۳۸۱).در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات در زمینه‌های مبانی نظری و ادبیات تحقیق و همچنین تبیین و توصیف مدل‌ها از روش کتابخانه‌ای نظیر مقالات، شبکه جهانی اطلاعات (اینترنت)، پایان نامه و کتاب‌های مرتبط استفاده شده است. همچنین جهت جمع آوری داده‌های مورد نیاز به منظور آزمون نمودن فرضیه‌های تحقیق از صورت‌های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی سال­های ۱۳۹۰ ـ ۱۳۸۳ بانک‌های اطلاعاتی رایانه‌ای (نرم افزار ره آورد نوین و تدبیر پرداز)، سایت بورس اوراق بهادار کمک گرفته شده است. داده‌های جمع آوری شده با بهره گرفتن از نرم افزار Excel، اصلاح و طبقه بندی و بر اساس متغیرهای مورد بررسی وارد نرم افزار Eviews7 گردیده است. تجزیه و تحلیل نهایی نیز به کمک نرم افزار آماریEviews7 و SPSS21 انجام شده است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۶-۳- روش تجزیه و تحلیل آماری

در این پژوهش به منظور بررسی فرضیه‌های پژوهش و تعیین وجود رابطه معنی داری بین متغیرهای مستقل و وابسته علاوه بر استفاده از تحلیل‌های توصیفی مناسب، از تحلیل همبستگی و رگرسیون چند متغیره به نمایندگی از تحلیل‌های استنباطی به صورت زیر کمک گرفته می‌شود.
بررسی نرمال بودن داده‌های پژوهش با هدف تعیین استفاده از آزمون‌های پارامتریک و یا نا پارامتریک جهت محاسبه فرضیه‌های پژوهش به کمک آزمون کلموگوروف- اسمیرنوف.
استفاده از تکنیک داده پانل جهت تعیین نمودن مدل‌های رگرسیونی مناسب، ضرورت استفاده از این تکنیک که داده‌های سری زمانی و مقطعی را باهم ترکیب می‌کند، بیشتر به خاطر افزایش تعداد مشاهدات، بالا بردن درجه آزادی، کاهش ناهمسانی واریانس و کاهش هم خطی میان متغیرهاست. همچنین داده‌های پانلی امکان طراحی الگوهای رفتاری پیچیده‌تری را فراهم می‌کنند و امکان بیشتری را برای شناسایی و اندازه گیری اثراتی فراهم می‌کنند که با اتکای صرف به آمارهای مقطعی یا سری زمانی به سادگی قابل شناسایی نیستند. از این رو به کمک آزمونF لیمر و هاسمن روش جهت تخمین مدل رگرسیونی انتخاب می‌گردد.
بررسی امکان تخمین مدل رگرسیونی با در نظر گرفتن مفروضات اساسی مدل رگرسیونی شامل صفر بودن میانگین خطاها، ثابت بودن واریانس جمله خطا، عدم وجود خود همبستگی بین جملات خطا و در نهایت نرمال بودن جملات خطا و کمک گرفتن از آزمون‌های وایت و آرچ ARCH، دوربین واتسون، هیستوگرام تجمعی و آماره B-J
تایید و یا رد فرضیه‌های پژوهش با بهره گرفتن از مدل تخمین شده و از طریق بررسی ضریب تعیین و ضریب همبستگی، آزمون معنی دار بودن مدل رگرسیون )تحلیل واریانس) به کمک آماره F، آزمون معنی دار بودن ضرایب رگرسیون به کمک آماره T
از این رو در ادامه این فصل به صورت تفضیلی به نحو محاسبه هر یک از روش‌های تعیین شده در این بخش خواهیم پرداخته می شود.

۷-۳- انواع روش‌های تجزیه و تحلیل اطلاعات

پس از جمع آوری داده‌ها محقق باید آن‌ها را دسته بندی و تجزیه و تحلیل نماید، آن گاه به آزمون فرضیه‌هایی بپردازد که تا این مرحله تحقیق او را یاری کرده‌اند، تا پاسخی برای پرسش‌های تحقیق بیابد. تجزیه و تحلیل داده‌ها فرآیندی چند مرحله‌ای است که طی آن داده‌های گردآوری شده به طرق مختلف خلاصه، دسته بندی و در نهایت پردازش می‌شوند تا زمینه برقراری انواع تحلیل‌ها و ارتباط بین داده‌ها به منظور آزمون فرضیه‌ها فراهم آید. در این فرایند، داده‌ها هم از لحاظ مفهومی و هم از جنبه تجربی پالایش می‌شوند و روش‌های گوناگون آماری نقش بسزایی در استنتاج‌ها به عهده دارند. غالباً تجزیه و تحلیل داده‌ها از لحاظ نحوه ی ارائه داده‌ها به دو گروه ۱) تجزیه و تحلیل کیفی ۲) تجزیه و تحلیل کمی دسته بندی می‌شوند و متناسب با نوع پژوهش مورد استفاده قرار می‌گیرند. در رویکرد کمی که یک رویکرد قیاسی و جزء نگرست یک یا چند متغیر مشخص مورد بررسی قرار می‌گیرند و با نظریه‌های تبیین شده مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند در حالی که در رویکرد کیفی که یک رویکرد کل نگر و استقرایی است کلیت پدیده مورد مطالعه و بافتی که آن را احاطه کرده است مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین شیوه‌های تجزیه و تحلیل کمی به دو صورت تحلیل توصیفی و تحلیل استنباطی به کار گرفته می‌شوند.

۱-۷-۳- تحلیل توصیفی

این شیوه که برای تبیین و توصیف وضعیت پدیده های مورد مطالعه مورد استفاده قرار می‌گیرد به پژوهشگران در طبقه بندی، خلاصه سازی، توصیف و تفسیر و برقراری ارتباط میان داده‌های جمع آوری شده نیز کمک خواهند نمود. شاخص‌های مرکزی (میانگین، مد، نما) و شاخص‌های پراکندگی (دامنه تغییرات، واریانس و انحراف معیار) شاخص‌های کشیدگی و چولگی از مهم‌ترین پارامترهای تحلیل‌های توصیفی به شمار می‌روند که به منظور ارائه دیدگاهی کلی نسبت به جامعه آماری توسط پژوهشگران مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۱-۱-۷-۳- مفهوم واریانس و انحراف معیار ^[۲۰۰]

برای یک سری داده مثلاً x1، x2 و.. پارامتری به نام واریانس به صورت زیر تعریف می‌شود:

جذر واریانس انحراف معیار خوانده می‌شود. در واقع انحراف معیار نشان دهنده میزان انحراف داده‌ها از میانگینشان می‌باشد. چنانچه هدف بررسی میزان تغییرات داده‌ها باشد؛ از انحراف معیار استفاده می‌شود. برای محاسبه انحراف معیار داده‌ها عموماً ابتدا واریانس محاسبه و سپس از آن جذر گرفته می‌شود. برای یک متغیر تصادفی مانند X پارامتر واریانس به صورت زیر تعریف می‌شود:

در حالت پیوسته و گسسته این رابطه به صورت زیر محاسبه می‌شود.

جذر واریانس، انحراف معیار خوانده می‌شود و با نشان داده می‌شود.

۲-۷-۳- تحلیل استنباطی

نقش آمار توصیفی در واقع، جمع‌ آوری، خلاصه کردن و توصیف اطلاعات کمّی به دست آمده از نمونه‌ها یا جامعه‌ها است. اما محقق معمولاً کار خود را با توصیف اطلاعات پایان نمی‌دهد، بلکه سعی می‌کند آنچه را که از بررسی گروه نمونه به دست آورده است به گروه‌های مشابه بزرگ‌تر تعمیم دهد. از طرف دیگر در اغلب موارد مطالعه تمام اعضای یک جامعه ناممکن است. از این رو محقق به شیوه‌هایی احتیاج دارد که بتواند با بهره گرفتن از آن‌ها نتایج به دست آمده از مطالعه گروه‌های کوچک را به گروه‌های بزرگ‌تر تعمیم دهد. به شیوه‌هایی که از طریق آن‌ها ویژگی‌های گروه‌های بزرگ بر اساس اندازه‌گیری همان ویژگی‌ها در گروه‌های کوچک استنباط می‌شود آمار استنباطی گفته می‌شود.) شیولسون،۱۳۸۳) به بیان دیگر، در پژوهش‌های علوم رفتاری کسب اطلاعات درباره گروه‌های کوچک غالباً هدف پژوهشگر نیست، بلکه هدف پژوهشگر تعمیم نتایج به‌دست‌آمده از یک گروه کوچک به یک جامعه بزرگ‌تر می‌باشد. این تعمیم مستلزم آن است که پژوهشگر از روش‌های آماری پیشرفته‌تری تحت عنوان “استنباط آماری” استفاده نماید.(هومن ،۱۳۸۷) در آمار استنباطی از آزمون‌های فرض آماری مناسب جهت تعمیم ویژگی‌های نمونه به کل جامعه کمک گرفته می‌شود.

۱-۲-۷-۳- آزمون فرض آماری

فرض آماری، ادعایی در مورد یک یا چند جمعیت مورد بررسی است که ممکن است درست یا نادرست باشد. به عبارت دیگر فرض آماری، یک ادعا یا گزاره‌ای در مورد توزیع یک جمعیت یا پارامتر توزیع یک متغیر تصادفی است. فرضیه آماری، نقطه آغاز آزمون فرض است و اصولاً بدون داشتن فرضیه آماری امکان انجام یک آزمون دشوار است. فرضیه آماری به دو نوع فرض صفر (H₀) و فرض خلاف (H₁) بیان می‌شود. فرضیه‌ای که در آزمون‌های آماری مورد آزمون قرار می‌گیرد فرضیه صفر است که همیشه حاکی از عدم وجود تفاوت می‌باشد. اما فرض خلاف همان فرضیه پژوهشی است که می‌تواند جهت‌دار یا غیر جهت‌دار باشد.(هومن،۱۳۸۶) هدف آزمون فرض آماری، تعیین این موضوع است که با توجه به اطلاعات بدست آمده از داده‌های نمونه ادعایی که در مورد جمعیت مورد بررسی تایید می‌گردد یا خیر؛ بنابراین دو فرض مکمل به دو صورت زیر به وجود می‌آید.
فرض _۰ H: ادعا غلط است.
فرض_۱ H: ادعا صحیح است.
فرایند انتخاب یکی از دو تصمیم فوق را آزمون فرض آماری می‌نامند.

۲-۲-۷-۳- سطح معنی دار و خطاهای آماری

پس از آنکه فرض‌های آماری تعریف شدند، گام بعدی مشخص کردن سطح معنی دار بودن تفاوت‌ها (α) است. بدین صورت که فرضH₀ را به نفع فرض H₁ رد کنیم به شرط اینکه از طریق آزمون آماری مناسب مقداری بدست آوریم که احتمال وقوع آن مقدار با توجه به H₀ برابر یا کمتر از یک احتمال بسیار کوچک باشد که با α نشان داده می‌شود. این احتمال وقوع کوچک را سطح معنی دار^[۲۰۱]می‌گویند. سطح معنی داری که محقق برای تعیین α در تحقیق انتخاب می‌کند بر تخمین او از اهمیت و یا درجه قابلیت کاربرد یافته‌هایش مبتنی است. در تحقیقات مالی و حسابداری غالباً این مقدار برابر با ۰۵/۰ در نظر گرفته می‌شود (آذر و مومنی، ۱۳۸۷).پس از انجام آزمون‌های آماری، محقق با توجه به یافته‌های آزمون آماری در مورد رد یا عدم رد فرضیه صفر تصمیم می‌گیرد. اگر نتایج آزمون به گونه‌ای باشد که نتوان آن را رد کرد، جایی برای اثبات یا تأیید فرضیه پژوهشی باقی نمی‌ماند، اما اگر فرضیه صفر رد شود، به طور غیرمستقیم فرضیه پژوهشی تأیید می‌شود. اگر فرضیه صفر در واقع صحیح باشد ولی محقق تصمیم به رد آن بگیرد خطای نوع اول رخ داده است. بر عکس اگر فرضیه صفری در واقع فرضیه‌ای غیر صحیح باشد ولی محقق آن را تأیید کند، دچار خطای نوع دوم شده است(دلاور،۱۳۸۷)

۸-۳- آزمون‌های تحلیل استنباطی

آزمون‌های آماری مورد استفاده جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده از یک گروه کوچک (نمونه) و تعمیم آن به جامعه مورد نظر با توجه به مقیاس اندازه‌گیری متغیرها، به دو گروه “پارامتریک” و “نا پارامتریک” تقسیم می‌شوند. آزمون‌های پارامتریک، به تجزیه و تحلیل اطلاعات در سطح مقیاس فاصله‌ای و نسبی می‌پردازند که حداقل شاخص آماری آن‌ها میانگین و واریانس است. در حالی که آزمون‌های نا پارامتریک، به تجزیه و تحلیل اطلاعات در سطح مقیاس اسمی و رتبه‌ای می‌پردازند که شاخص آماری آن‌ها میانه و نما است. آمار پارامتریک تحت تأثیر مقیاس سنجش متغیرها و توزیع آماری جامعه است؛ و تنها در صورتی که متغیرها از نوع فاصله‌ای و نسبی باشند و توزیع آماری جامعه نرمال یا به هنجار باشد از روش‌های پارامتریک استفاده می‌شود در غیر این صورت از روش‌های نا پارامتریک استفاده می‌شود.

۱-۸-۳- بررسی نرمال بودن داده‌های تحقیق